در حال ویرایش حج آنطور که من رفتم (کتاب)

'''حج آن‌طور که من رفتم''' گزارش سفرنامه حج علی اصغر فقهی در سال۱۳۸۶ قمری/ ۱۳۴۵شمسی است. نویسنده که از تاریخ‌نگاران و پژوهشگران معاصر اهل قم بود، در این سفرنامه دیده‌هایش از مراحل سفر را شرح کرده و از امکانات حج‌گزاری در آن روزگار گزارش داده است. او همچنین برخی از اماکن مذهبی را در کتابش توصیف کرده است.
==معرفی نویسنده==
علي اصغر فقيهي، نويسنده و پژوهشگر تاريخ، در ۱۳۳۶ق. /۱۲۹۶ش.، در قم متولد شد. پدر او ابوالحسن فقيهي (م,۱۳۵۹ق.) در سلک روحانيت بود. فقيهي، دروس ديني را در قم پي گرفت و نزد پدرش و عالمان بزرگ حوزه علميه قم، از جمله آيت‌الله العظمي مرعشي نجفي، آيت‌الله العظمي گلپايگاني و امام خميني<ref>رحمه الله</ref> به تحصيل پرداخت. 

در سال ۱۳۱۵ شمسی در دانشکده معقول و منقول تهران، به تحصيل در رشته ادبيات عرب پرداخت. در ۱۳۱۹ش. فارغ التحصيل شد و به قم بازگشت. او در شهر قم، به تدريس و پرورش طلاب و دانش‌آموزان دبيرستان‌هاي آموزش و پرورش پرداخت و آموزگار دبيرستان حکيم‌نظامي، و مدتي مدير آن بود و در برخي مدارس مذهبي قم، مانند مدرسه دين و دانش تدريس مي‌کرد. در ۱۳۵۰ شمسی پس از بازنشستگي، به تهران رفت و در دبيرستان‌هاي مذهبي اين شهر مشغول به تدريس شد. درسال ۱۳۵۸ش. به قم بازگشت و در ۱۳۸۲شمسی در همين شهر درگذشت.<ref> ديروز و امروز قم، ص۲۱-۲۶، ۴۲</ref> 
==== آثار فقیهی ====
از علی اصغر فقیهی آثاري در ادبيات و تاريخ بر جاي مانده است؛ از جمله کتاب ''تاريخ و عقايد وهابيان'' که با مقدمه آيت‌الله العظمي مرعشي نجفي به چاپ رسيده است. <ref>قم، انتشارات کتابچي، ۱۳۲۳ش.</ref> به گفته او انگيزه‌اش از تأليف اين کتاب، حادثه اعدام ابوطالب يزدي به سال ۱۳۶۳ق./ ۱۳۲۲ش. در مکه بود که به اتهام اثبات نشده آلوده کردن کعبه رخ داد. کتاب دیگر او، ''تاريخ آل بويه''، از منابع مهم پژوهشي خاندان بويه است و چند بار چاپ شده است. <ref>از جمله: تهران، سمت، ۱۳۷۸ش.</ref>[۲]
== محتوای سفرنامه ==
گزارش سفرنامه، از ۲۱ ذي‌قعده ۱۳۸۶ق/ ۱۲ اسفند ۱۳۴۵ش. آغاز شده است. <ref>ص۴</ref> در اين سفر، کساني مانند آيت‌الله شريعتمداري و آيت‌الله احمد زنجاني نيز حضور داشته‌اند. <ref>ص۶</ref> او به شرح دیده‌هایش در سفر که شامل شرایط و مراحل سفر است.<ref>ص۱۰-۱۱</ref> 
== گزارش بقیع ==
بخشي از سفرنامه، به انتقادهاي فقيهي از تخريب‌هاي وهابيان در اماکن مذهبي و تاريخي حرمين اختصاص يافته است. <ref>ص۵۱-۵۳</ref> او از وضعيت بقيع گلايه کرده و گفته است که از نظر وهابيان، حضور زنان نيز در قبرستان حرام است. <ref>ص۵۴</ref> او همچنين از مساجد معروف صدر اسلام، مانند مسجد قبا در جنوب غربي مدينه، مسجد قبلتين در شمال غربي مدينه و مسجد فتح که يادگار جنگ خندق و در مرتفعات کوه سلع است، ديدن کرده است و اطلاعات دقيقي از وضع معماري در آن زمان ارائه مي‌دهد. <ref>ص۵۴-۵۵</ref> به گفته فقيهي، چون کتب شيعه در عربستان يافت نمي‌شود، مردم اين کشور از شيعيان اطلاعات بسيار کمي دارند و آنان را فاقد فقه و حديث مي‌دانند. <ref>ص۴۹</ref>
==توصیف منا==
صفحات بسياري از سفرنامه درباره مناسک حج در مکه است. <ref>ص۶۵-۶۹</ref> به گفته فقيهي، در برخي اماکن مکه، تابلوهايي به زبان فارسي براي راهنمايي حج‌گزاران فارسي‌زبان نصب شده است. <ref>ص۸۵</ref> در منا، براي چادرها، برق‌کشي شده است و فقيهي، فراواني آب را يکي از امتيازات منا، نسبت به عرفات، دانسته است. <ref>ص۹۳</ref> او از پيشاهنگاني در منا خبر داده که به مأموران دولتي در امور مختلف، همچون راهنمايي مسافران، امور گمشدگان، و رسيدگي به احوال بيماران کمک مي‌کرده‌اند. <ref>‌ص۱۰۵</ref>  
== اطلاعاتی از حج سال 1345شمسی ==
فقیهی گزارشی از آمار مرتبط به حج را از یکی از شماره های روزنامه البلاد نقل کرده است.<ref>ص۱۱۵</ref> بنا بر آمار روزنامه عکاظ، تعداد افراد شرکت‌کننده در حج آن سال،۲۲۶/۳۱۶ نفر بوده که به گفته فقيهي، اين رقم به اضافه شمار حج‌گزاران بومي عربستان، به بيش از ۲۰۰/۰۰۰/۱ نفر مي‌رسيده است. <ref>ص۱۱۵-۱۱۸</ref> حج‌گزاران ايراني آن سال، ۳۳۴/۳۵ نفر بوده‌اند<ref>ص۱۱۶</ref> 
== اطلاعات نشر ==
اين سفرنامه، در انتشارات مطبوعاتي حکمت قم، به سال ۱۳۴۶ش.، در ۱۳۶ صفحه چاپ شده است. ۴۴ تصوير از قبور متبرکه و اماکن مذهبي و تاريخي کشور عربستان و حرمين شريفين ضميمه اين سفرنامه است.
==پانویس==
{{پانویس}}
== منابع==
ديروز و امروز قم: علي اصغر فقيهي معلّم، مورخ و قم پژوه، به کوشش مهدي سليماني آشتياني، قم، انتشارات نور مطاف،