در حال ویرایش زیارت‌نامه امام حسن مجتبی در بقیع

'''زیارت‌نامه امام حسن مجتبی(ع) در بقیع''' زیارت‌نامه‌ای که زائر به هنگام زیارت قبر [[امام حسن مجتبی(ع)]] می خواند. امام حسن مجتبی دومین امام [[شیعه|شیعیان]] است. آن حضرت در سال 50 قمری به شهادت رسید و پیکرش در [[قبرستان بقیع]] به خاک سپرده شد.

== امام حسن مجتبی ==
[[امام حسن مجتبی(ع)|امام حسن مجتبی]] فرزند [[امام علی(ع)|علی بن ابی‌طالب]] دومین امام شیعیان و پنجمین خلیفه مسلمانان است. او را شبیه‌ترین فرد به [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] و فردی عابد و زاهد دانسته‌اند. وی چند بار تمام یا نیمی از اموالش را صدقه داد. آن حضرت بارها با پای پیاده به [[حج]] رفت. پیکرش را بعد از شهادت، در [[بقیع|قبرستان بقیع]] در کنار [[فاطمه بنت اسد]] دفن کردند. مکانی که بعدا [[امام سجاد(ع)|امام زین العابدین(ع)]] و [[امام باقر(ع)]] نیز در همانجا دفن شدند.

== فضیلت زیارت امام حسن(ع) ==
روایت شده که امام حسین(ع) هر جمعه قبر امام حسن(ع) را زیارت می‌کرد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/628/%D9%82%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF?sectionNumber=2&pageNumber=139&viewType=pdf&query=%D8%B9%D8%B4%DB%8C%D9%87 قرب الاسناد، ص139]</ref> امام صادق(ع) در روایتی خبر از زیارت ملائکه از قبر امامان(ع) از جمله قبر امام حسن(ع) خبر داده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/22415/%D8%AB%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84?pageNumber=124&viewType=pdf&query=%D9%81%DB%8C%D8%B7%D9%88%D9%81%D9%88%D9%86 ثواب الاعمال، ص 124]</ref> روایاتی از پیامبر(ص) و امامان(ع) در توصیه به زیارت امام حسن(ع) به دست ما رسیده است. پیامبر در روایاتی زیارت امام حسن(ع) را موجب نجات در قیامت و رسیدن به بهشت دانسته است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/27006/%D8%A3%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%82?pageNumber=101&viewType=pdf&query=%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%20 امالی صدوق، ص101]</ref>

== منابع زیارتنامه امام حسن(ع) ==
به گفته عالمان شیعه بهترین [[زیارت]] برای زیارت [[امامان شیعه]]، [[زیارت جامعه کبیره]] و [[زیارت امین الله]] است.<ref>راهنمای حرمین شریفین، غفاری، ابراهیم، انتشارات اسوه، ج۵، ص۱۵۹، ۱۳۷۰ش.</ref> با اینحال زیارت‌نامه‌های مختصری نیز برای زیارت ایشان نقل شده است. [[کامل‌ الزیارات]]، از منابع کهن دعا و زیارت، برای زیارت امام حسن مجتبی در [[بقیع|قبرستان بقیع]] دو زیارت‌نامه نقل کرده است. یکی از زیارت‌نامه‌ها از زبان [[محمد بن حنفیه]] روایت شده و زیارت‌نامه دیگر از [[امام صادق(ع)]] یا [[امام باقر(ع)]] است.<ref> [https://noorlib.ir/book/view/1526/%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=53&viewType=pdf کامل الزیارات، ص 51]</ref> 

== سخن محمد بن حنفیه در زیارت امام حسن(ع) ==
روایت شده که محمد بن حنفیه هنگام زیارت قبر امام حسن(ع) عبارات زیر را بر زبان می‌آورد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_-_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%84%D9%88%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D9%8A.pdf&page=117 کامل الزیارات، ص117]</ref> که شامل درود بر امام حسن مجتبی (ع) با القابی چون "فرزند امیرمؤمنان"، "باقیمانده مؤمنان" و "پنجمین اهل کساء" است و بر اصالت والای نسب او و پرورش یافتنش در دامن اسلام و ایمان تأکید می‌کند. در پایان نیز با ابراز اندوه از فراق آن حضرت، به برادرش [[امام حسین (ع)]] نیز درود می‌فرستد.{{نقل قول دوقلو
| تیتر= زیارت امام حسن در کامل الزیارات
| السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ [يَا بَقِيَّةَ الْمُؤْمِنِينَ‏] وَ ابْنَ أَوَّلِ الْمُسْلِمِينَ 
| سلام بر تو اى فرزند امير مؤمنان و فرزند اوّلين نفر از مسلمين،
| وَ كَيْفَ لَا تَكُونُ كَذَلِكَ وَ أَنْتَ سَلِيلُ الْهُدَى وَ حَلِيفُ التَّقْوَى وَ خَامِسُ أَهْلِ الْكِسَاءِ 
| و چگونه اين طور نباشد و حال آنكه تو فرزند هدايت و هم قسم با تقوى و پنجمين نفر از اصحاب كساء مى ‏باشى،
| غَذَّتْكَ يَدُ الرَّحْمَةِ وَ رُبِّيتَ فِي حَجْرِ الْإِسْلَامِ وَ رَضَعْتَ مِنْ ثَدْيِ الْإِيمَانِ 
|  دست رحمت خدا تو را پرورش داده، و در دامان اسلام رشد نموده ‏اى و از پستان ايمان شير خورده ‏اى، 
| فَطِبْتَ حَيّاً وَ طِبْتَ مَيِّتاً غَيْرَ أَنَّ النَّفْسَ غَيْرُ رَاضِيَةٍ [الْأَنْفُسَ غَيْرُ طَيِّبَةٍ] بِفِرَاقِكَ وَ لَا شَاكَّةٍ فِي حَيَاتِكَ يَرْحَمُكَ اللَّهُ
| پس در حال حيات و ممات خوشا به حالت، منتهى نفس از فراق و جدائى تو خشنود نبوده و ترديدى در حيات و زنده بودن تو ندارد.
| ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى الْحُسَيْنِ ع فَقَالَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنَ فَعَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ السَّلَامُ.
| سپس توجّه به امام حسين عليه السّلام نمود و گفت: اى ابا عبد اللَّه بر ابو محمد عليه السّلام رحمت و سلام باد.
}}

== زیارت‌نامه امام حسن(ع) از زبان امامان(ع) ==

ابن قولویه زیارت‌نامه دیگری را نیز به نقل از یکی از امامان برای زیارت امام حسن(ع) نقل کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_-_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%84%D9%88%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D9%8A.pdf&page=118 کامل الزیارات، ص118]</ref> این زیارت، نخست با تجلیل از تبار [[امام حسن مجتبی(ع)]] به عنوان فرزند [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]]، [[امام علی(ع)]] و [[فاطمه زهرا (س)]] آغاز می‌شود. سپس مقام ایشان را به عنوان حجت خدا، نور الهی، صراط مستقیم و امین پروردگار برمی‌شمارد که تجلی‌بخش اراده خداوند در زمین است. در ادامه، سجایای اخلاقی آن حضرت شامل پاکی، تقوا، عدالت و علم به قرآن را ترسیم می‌کند.{{نقل قول دوقلو
| تیتر= زیارت امام حسن(ع)
| اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَاابْنَ رَسُولِ رَبِّ الْعالَمِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَاابْنَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَاابْنَ فاطِمَةَ الزَّهْراءِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حَبِیبَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا صَفْوَةَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا أَمِینَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّةَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا نُورَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا صِراطَ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا بَیانَ حُکْمِ اللهِ
| سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای فرستاده پروردگار عالمیان سلام بر تو ای پسر امیر مؤمنان، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا، سلام بر تو ای حبیب خدا، سلام بر توای برگزیده خدا، سلام بر تو ای امین خدا، سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای نور خدا، سلام بر تو ای صراط الهی، سلام بر تو ای زبان حکم الهی
| اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا ناصِرَ دِینِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا السَّیِّدُ الزَّکِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْبَرُُّ الْوَفِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْقائِمُ الْاَمِینُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعالِمُ بِالتَّأْوِیلِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْهادِی الْمَهْدِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الطّاهِرُ الزَّکِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُهَا التَّقِیُّ النَّقِیُّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْحَقُّ الْحَقِیقُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ الصِّدِّیقُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا أَبا مُحَمَّد الْحَسَنِ بْنِ عَلِیّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ.
| سلام بر تو ای یاور خدا، سلام بر تو ای سرور پاکیزه، سلام بر تو ای نیکوکار متّقی، سلام بر تو ای قائم امین، سلام بر تو دانای بر تنزیل (قرآن) سلام بر تو ای هادی و مهدی، سلام بر تو ای پرهیزکارِ پاکیزه، سلام بر تو ای پاک و پاکیزه، سلام بر تو ای حقیقت اصیل، سلام بر تو ای شهید صدّیق، سلام بر تو ای ابا محمد، حسن بن علی و رحمت و برکات خداوند بر تو باد.
}}

== زیارت‌نامه دیگر ==
شیخ مفید در مقنعه در آداب زیارت امام حسن(ع) پس از توصیه به غسل و پوشیدن لباس پاک عبارات زیر را برای زیارت امام حسن در حالی که در برابر قبر آن حضرت ایستاده ایم نقل می‌کند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1564/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D9%86%D8%B9%D8%A9?pageNumber=466&viewType=html المقنعه، ص466]</ref>: 
{{نقل قول دوقلو
| تیتر= زیارت امام حسن(ع)
|السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ‌ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ الْمُؤْمِنِينَ‌1 وَ ابْنَ أَوَّلِ الْمُسْلِمِينَ أَشْهَدُ أَنَّكَ سَبِيلُ الْهُدَى وَ حَلِيفُ التَّقْوَى وَ خَامِسُ أَصْحَابِ الْكِسَاءِ غَذَّتْكَ يَدُ الرَّحْمَةِ وَ تَرَبَّيْتَ فِي حَجْرِ الْإِسْلَامِ‌ وَ رَضَعْتَ مِنْ ثَدْيِ الْإِيمَانِ فَطِبْتَ حَيّاً وَ مَيِّتاً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَدَّيْتَ صَادِقاً وَ مَضَيْتَ عَلَى يَقِينٍ لَمْ تُوثِرْ عَمًى عَلَى هُدًى وَ لَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ إِلَى بَاطِلٍ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ خَذَلَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَكَ أَنَا إِلَى اللَّهِ مِنْهُمْ بِرَاءٌ ثُمَّ قَبِّلِ الْقَبْرَ وَ ضَعْ خَدَّيْكَ عَلَيْهِ‌. وَ تَحَوَّلْ إِلَى عِنْدِ الرَّأْسِ فَقُلْ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَصِيَّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ أَتَيْتُكَ زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّكَ مُوَالِياً لِأَوْلِيَائِكَ مُعَادِياً لِأَعْدَائِكَ فَاشْفَعْ لِي عِنْدَ رَبِّكَ.}}
=== وداع با قبر ===
پس از آن دو رکعت نماز خوانده و در هنگام وداع در برابر قبر می‌ایستیم و می‌گوییم:

{{نقل قول دوقلو
| السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ‌ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلَايَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ أَسْتَوْدِعُكَ اللَّهَ وَ أَسْتَرْعِيكَ وَ أَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ‌ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَيْهِ اللَّهُمَّ اكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ 1ثُمَّ تَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ لَا يَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْكَ وَ ادْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ‌}}

== جستارهای وابسته ==
* [[دعاهای مدینه]]
* [[زیارت‌نامه‌های مکه]]

==پانویس==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = کتاب
| منبع = ادعیه و آداب حرمین شریفین در عمره مفرده با ترجمه فارسی،
| پس از لینک = مرکز تحقیقات حج، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۷ش
| لینک = https://noorlib.ir/book/view/18998
}}
*  '''ترجمه كامل الزيارات'''،ابن قولويه قمی، ترجمه: ذهنی تهرانی، سيد محمدجواد، انتشارات پيام حق‌، تهران‌، چاپ اول‌، ۱۳۷۷ش.
* '''راهنمای حرمین شریفین'''، غفاری، ابراهیم، انتشارات اسوه، انتشارات صدر، ۱۳۷۰ش.
{{پایان}}
{{ناوبری دعاها}}
[[رده:زیارت‌نامه‌های مدینه]]
[[رده:زیارت]]