| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{اشتباه نشود|مسجد امام علی در تنعیم|مسجد امام علی در خندق}}
| | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی |
| {{جعبه اطلاعات بنا | | | عنوان =مسجد علی بن ابیطالب(ع) |
| | عنوان = مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
| | | تصویر =مسجد امام علی.jpg |
| | تصویر = مسجد امام علی.jpg
| | | اندازه تصویر =300px |
| | اندازه تصویر =
| | | بنيانگذار = |
| | پیوند تصویر =
| | | تأسیس = |
| | توضیح تصویر =
| | | کاربری =مسجد |
| | نام‌های دیگر =
| | | مکان = [[عربستان]] - [[مدینه]] |
| | مکان = مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
| | | نام‌های دیگر = |
| | کاربری = مسجد
| | | وقایع مرتبط = |
| | بزرگداشت نزد =
| | | ظرفیت = |
| | وابسته به دین/مذهب =
| | | وضعیت =فعال |
| | باورها =
| | | مساحت = |
| | آیین‌ها =
| | | امکانات = |
| | احکام =
| | | شماره ثبت = |
| | زیارت کنندگان =
| | | معمار = |
| | بازدیدکنندگان =
| | | سبک = |
| | زمان پایه‌گذاری =
| | | بازسازی = سال 881ق |
| | بنیانگذار =
| | | وبگاه = |
| | رویدادها =
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی = محل نماز عید پیامبر و امام علی
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا =
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی = 24.467055583164395
| |
| | طول جغرافیایی = 39.606326617068355
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| }} | | }} |
| | '''مسجد علی بن ابیطالب(ع)'''، یکی از مساجد مشهور [[شهر مدینه]] در [[کشور عربستان]] است. |
|
| |
|
| '''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی [[مدینه]] است که در محل مصلای پیامبر(ص)، ساخته شده است. مصلی، مکانی باز بود که پیامبر و مردم مدينه در آن نماز عید قربان و فطر را می‌خواندند. این مسجد در محله [[مناخه]]، در غرب [[مسجد النبی]] قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام علی(ع) در زمانی که [[عثمان بن عفان|عثمان]] در حصر مخالفانش بود، در این مکان [[نماز عید]] را برپا کرد.
| | بنابر نقل مورخان [[امام علی(ع)]] در هنگام محاصره [[عثمان]] در محل مناخه یعنی مصلای بزرگ عید، [[نماز عید]] اقامه کرده‌اند. |
| ==موقعیت جغرافیایی==
| |
| مسجد علی بن ابی طالب(ع) و [[مسجد غمامه|مسجد مصلی]] و [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]]، سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم، در غرب مسجدالنبی قرار دارند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 223]</ref> مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=242 مساجد الاثریه، ص 242ِ]؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref>
| |
|
| |
|
| به نوشته سمهودی (درگذشت: 911ق)، تاریخ‌نگار مدینه، این مسجدها در جايى ساخته شده‌اند که پیامبر در آنها، نماز عید برپا مى‌کرده است. اين اماکن در ابتدا مسجد نبوده؛ بلکه فضایى باز یا صحرا بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref>
| | بنای این مسجد در زمان امارت [[عمر بن عبدالعزیز]] بوده و بارها مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفته است. |
| | ==موقعیت جغرافیایی == |
|
| |
|
| == وجه تسمیه ==
| | در محل [[مناخه]]؛ یعنی مصلاّی بزرگ عید، و در فاصله سیصد متری [[مسجد النبی]] و 122 متری [[مسجد غمامه]]، مسجدی با نام مسجد علی بن ابیطالب(ع)واقع است. |
| بنابر روایاتی، در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، [[امام علی(ع)]] در مکان این مسجد، نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش، علت نام‌گذاری اين مسجد بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=121 وفاء الوفاء، ج3، ص 121]</ref> آنان تاکید کرده‌اند که امام علی(ع) و خلفا، تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز عيد می‌خواندند؛ بنابراين مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=147 التعریف بما انست الهجرة، ص 147]</ref>
| |
|
| |
|
| ==تاریخ بنای مسجد== | | ==وجه تسمیه== |
| بنابر دیدگاه سمهودی، این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد؛ اما بعدها از میان رفت و مکان آن، محل دفن برخی حاجیانی شد که در [[ایام الحج|موسم حج]] وفات می‌کردند. در سال 881ق زین‌الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>
| |
|
| |
|
| علی بن موسی در 1303ق/ 1885م از اين مسجد، به عنوان مسجدى که یک مناره دارد، یاد کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=1 وصف المدینه المنوره، ص 17]</ref> ابراهیم رفعت پاشا نیز در سفرش در سال 1318ق به اين مسجد، اشاره کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/9/9e/مرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf مراة الحرمین، ج1، ص 422]</ref>
| | در برخی از منابع آمده، اینجا محل اقامه [[نماز عید]] توسط [[امام علی(ع)]] است؛ آن هم زمانی که [[عثمان]] در محاصره مخالفانش بود و آن حضرت [[نماز]] را اقامه کرد. |
|
| |
|
| ===بازسازی مسجد در سده سیزدهم قمری===
| | [[سمهودی]] می‌نویسد: بعید می‌نماید که علی بن ابی طالب(ع) با توجه به اقامه نماز توسط پیامبر در محلی مشخص، خود محلی دیگر را برای این کار تعیین کرده باشد.<ref>خلاصة الوفاء، ص362.</ref> |
| در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد این مسجد در تاریخ 1269ق/1852م (دوران حکومت سلطان عبدالمجید اول عثمانی) بازسازی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدینه_المنوره_تطورها_العمرانی.pdf&page=158 المدینه المنوره، ص 158]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=489 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489]
| |
| </ref> این بنا تا پیش از بازسازی آن در۱۴۱۱ق/ 1991م، به این شکل بود: | |
|
| |
|
| [[پرونده:نمای مسجد امام علی پیش از بازسازی 1991.png|وسط|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=نمایی از بنای سال 1269 قمری]]
| | تردیدی نیست که در زمان محاصره عثمان، امام علی(ع) نماز عید را اقامه کرد.<ref>المعارف، ابن قتیبه، ص196.</ref> اما به احتمال، امام در همان نقطه‌ای که پیامبر نماز خوانده، نماز را اقامه کرده است؛ چرا که امام در این جهات، به شدّت از [[رسول خدا(ص)]] پیروی می‌کرد. |
|
| |
|
| ===بازسازی سال 1991 میلادی===
| | به هر روی، از آن‌جا که [[محراب]] مشخصی برای پیامبر(ص) در این محدوده وجود ندارد، به احتمال حضرت در چند نقطه [[مناخه]] نماز را اقامه کرده است.<ref>وفاء الوفا، ج3، ص784.</ref> |
| مسجد امام علی در مناخه در سال 1411ق (1991م) به دلیل فرسودگی، پس از تخریب کامل، به همان شکل و معمارى قبلى‌اش، بازسازی شده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=243 مساجد الاثریه، ص 243]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> و محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> در سال 1429ق/2009م نیز تعمیراتی در اين مسجد انجام شد.<ref name=":0" />
| |
| [[پرونده:نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی 1991.tif|وسط|بی‌قاب|500px|نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی ۱۹۹۱م.]]
| |
|
| |
|
| ==ویژگی‌های ساختمان مسجد== | | ==بنای مسجد== |
| شکل بنای مسجد امام علی(ع) مستطیل است. در سمت شمال، یک صحن روباز و در سمت جنوبی، رواقی (بخش سقف‌دار) با هفت گنبد قرار دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. این رواق 30 متر طول و 6 متر عرض داشته و درهای آن به صحن مسجد باز می‌شود. این مسجد یک گلدسته نیز دارد که در گوشه جنوب شرقی آن قرار گرفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمعالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490]</ref>
| |
|
| |
|
| == نگارخانه ==
| | بنای نخست این مسجد را، طبق معمول، از زمان امارت [[عمر بن عبد العزیز]] می‌دانند. طبیعی است در قرون بعد از آن، این بنا مکرّر تعمیر شده است؛ از جمله [[زین الدین ضیغم]] در سال 881 آن را بازسازی کرده است. |
| <gallery mode="packed" heights="200px">
| |
| پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg
| |
| پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg
| |
| پرونده:کتیبه مسجد امام علی.webp
| |
| پرونده:مسجد امام علی در ورودی.webp
| |
| </gallery>تصویر زیر، فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.
| |
| [[پرونده:نقشه_مسجدهای_مصلا.png|جایگزین=مسجدهای مصلا در مناخه|وسط|بی‌قاب|593x593پیکسل]] | |
|
| |
|
| | در این اواخر، بنای کهن این [[مسجد]] تخریب و در سال 1411 از نو تجدید بنا گردید و مساحت فعلی آن 882 متر مربع است. |
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع == | | ==منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.
| |
| * '''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م
| |
| *'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.
| |
| *'''مساجد الاثریه فی المدینه النبویه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.
| |
| * '''وصف المدینه المنوره'''
| |
| * '''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، 1981
| |
| * '''مراة الحرمین'''، ابراهیم رفعت پاشا،
| |
|
| |
|
| | {{برگرفتگی |
| | |
| | |پیش از لینک = کتاب |
| | |
| | |منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. |
| | |
| | |پس از لینک = بخش «مسجد الرایه»، ج1، ص147-149، |
| | |
| | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 |
| | }} |
| | * '''المعارف'''، عبدالله بن مسلم (ابن قتيبة)، تحقيق: ثروت عكاشة، ط ۶، القاهرة، الهيئة المصرية العامة للكتاب، ١٩٩٢م. |
| | * '''خلاصه الوفاء بأخبار دار المصطفي'''، السمهودي، تحقيق: علي عمر، القاهرة، مكتبة الثقافة الدينية، ١۴٢٧ه. ق. |
| | * '''وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی'''، علی بن عبدالله سهمودی، بیروت، دارالکتب العلمیه. |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
| {{مساجد}} | | {{مساجد}} |
| خط ۱۱۰: |
خط ۶۷: |
| [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]] | | [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]] |
| [[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]] | | [[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]] |
| [[رده:مکان‌های منسوب به امام علی در مدینه]] | | [[رده:مکان‌های منتسب به امام علی(ع)]] |
