| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{اشتباه نشود|مسجد امام علی در تنعیم|مسجد امام علی در خندق}}
| | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی |
| {{جعبه اطلاعات بنا | | | عنوان =مسجد علی بن ابیطالب(ع) |
| | عنوان = مسجد امام علی (از مسجدهای مصلی)
| | | تصویر =مسجد امام علی.jpg |
| | تصویر = مسجد امام علی.jpg
| | | اندازه تصویر =300px |
| | اندازه تصویر =
| | | بنيانگذار = |
| | پیوند تصویر =
| | | تأسیس = |
| | توضیح تصویر =
| | | کاربری =مسجد |
| | نام‌های دیگر =
| | | مکان = [[عربستان]] - [[مدینه]] |
| | مکان = مناخه در غرب مسجدالنبی در شهر مدینه
| | | نام‌های دیگر = |
| | کاربری = مسجد
| | | وقایع مرتبط = |
| | بزرگداشت نزد =
| | | ظرفیت = |
| | وابسته به دین/مذهب =
| | | وضعیت =فعال |
| | باورها =
| | | مساحت = |
| | آیین‌ها =
| | | امکانات = |
| | احکام =
| | | شماره ثبت = |
| | زیارت کنندگان =
| | | معمار = |
| | بازدیدکنندگان =
| | | سبک = |
| | زمان پایه‌گذاری =
| | | بازسازی = سال 881ق |
| | بنیانگذار =
| | | وبگاه = |
| | رویدادها =
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی = محل نماز عید پیامبر و امام علی
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا =
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی = 24.467055583164395
| |
| | طول جغرافیایی = 39.606326617068355
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| }} | | }} |
| | | '''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی در مدینه است. این مسجد در محله مناخه در غرب [[مسجد نبوی]] قرار دارد. بر اساس گزارش های تاریخی پیامبر در این مکان نماز عید می خواند و حضرت علی(ع) هم به تبعیت از او در این مکان نماز عید برپا می کرد به همین علت این مسجد به نام امام علی(ع) نامگذاری شد. مسجد قدیم دارای معماری بسیار زیبای بوده است با سنگ های بسیار زیبا ساخته شده بود که دارای رواق های بود از جمله رواق قبله که از هفت گنبد پوشانده شده است که بزرگترین آنها گنبد محراب در وسط گنبدهای مسجد قرار داردو بقیه گنبدها گنبدهای کروی شکل با ارتفاع کم است اولین بنای این مسجد در زمان عمربن عبد العزیز بوده است. |
| '''مسجد امام علی (ع)''' یکی از مساجد تاریخی [[مدینه]] است که در محل مصلای پیامبر(ص)، ساخته شده است. مصلی، مکانی باز بود که پیامبر و مردم مدينه در آن نماز عید قربان و فطر را می‌خواندند. این مسجد در محله [[مناخه]]، در غرب [[مسجد النبی]] قرار دارد. بنابر گزارش‌هایی، امام علی(ع) در زمانی که [[عثمان بن عفان|عثمان]] در حصر مخالفانش بود، در این مکان [[نماز عید]] را برپا کرد. | |
| ==موقعیت جغرافیایی== | | ==موقعیت جغرافیایی== |
| مسجد علی بن ابی طالب(ع) و [[مسجد غمامه|مسجد مصلی]] و [[مسجد ابوبکر(مدینه)|مسجد ابوبکر]]، سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر در محله مناخه شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم، در غرب مسجدالنبی قرار دارند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=223 مساجد الاثریه، ص 223]</ref> مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=242 مساجد الاثریه، ص 242ِ]؛ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref> | | مسجد امام علی در غرب [[مسجد النبی]] درمنطقه مناخه {{یادداشت|میدان وسیعی که مسجد غمامه و چند مسجد دیگر به نام خلفای نخست در آن قرار گرفته، مناخه نام داشته یا بعدها به این نام تبدیل شده است. مناخه محلّ فرود شتران بود که مسافرانِ زائر، از آن‌جا به عنوان بارانداز استفاده می‌کردند. این میدان وسیع در کنار شهر، از زمان رسول خدا(صلی الله علیه وآله) محل اقامه نماز عید بوده و هر سال، آن حضرت و سپس خلفاء، در جایی از آن، به نماز می‌ایستادند ()}} است و فاصله آن تا مسجد النبی 290مترمی باشد وهمچنین این مسجد در شمال غرب [[مسجد الغمامه]] نزدیک زقاق الطیار قرار دارد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.</ref> |
| | |
| به نوشته سمهودی (درگذشت: 911ق)، تاریخ‌نگار مدینه، این مسجدها در جايى ساخته شده‌اند که پیامبر در آنها، نماز عید برپا مى‌کرده است. اين اماکن در ابتدا مسجد نبوده؛ بلکه فضایى باز یا صحرا بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=122 وفاء الوفاء، ج3، ص 122]</ref> | |
| | |
| == وجه تسمیه ==
| |
| بنابر روایاتی، در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، [[امام علی(ع)]] در مکان این مسجد، نماز عید خواند. بنابر نظر برخی از تاریخ‌نگاران مدینه، همین گزارش، علت نامگذاری اين مسجد بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=121 وفاء الوفاء، ج3، ص 121]</ref> آنان تاکید کرده‌اند که امام علی(ع) و خلفا، تنها در نمازگاه‌های پیامبر(ص) نماز عيد می‌خواندند؛ بنابراين مسجد علی بن ابیطالب نیز یکی از مصلاهای پیامبر بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=147 التعریف بما انست الهجرة، ص 147]</ref>
| |
| | |
| ==تاریخ بنای مسجد==
| |
| بنابر دیدگاه سمهودی، این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد؛ اما بعدها از میان رفت و مکان آن، محل دفن برخی حاجیانی شد که در [[ایام الحج|موسم حج]] وفات می‌کردند. در سال 881ق زین‌الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=123 وفاء الوفاء، ج3، ص 123]</ref>
| |
| | |
| علی بن موسی در 1303ق/ 1885م از اين مسجد، به عنوان مسجدى که یک مناره دارد، یاد کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=1 وصف المدینه المنوره، ص 17]</ref> ابراهیم رفعت پاشا نیز در سفرش در سال 1318ق به اين مسجد، اشاره کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/images/9/9e/مرآة_الحرمین_ابراهیم_رفعت_پاشا_ج1.pdf مراة الحرمین، ج1، ص 422]</ref>
| |
| | |
| ===بازسازی مسجد در سده سیزدهم قمری===
| |
| در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد این مسجد در تاریخ 1269ق/1852م (دوران حکومت سلطان عبدالمجید اول عثمانی) بازسازی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدینه_المنوره_تطورها_العمرانی.pdf&page=158 المدینه المنوره، ص 158]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=489 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489]
| |
| </ref> این بنا تا پیش از بازسازی آن در۱۴۱۱ق/ 1991م، به این شکل بود:
| |
|
| |
|
| [[پرونده:نمای مسجد امام علی پیش از بازسازی 1991.png|وسط|بی‌قاب|593x593px|جایگزین=نمایی از بنای سال 1269 قمری]] | | ==وجه تسمیه== |
| | [[مسجد]] را به نام مسجد امام علی (ع) می شناسند چون در برخی منابع آمده امام علی (ع)در این مسجد نماز عید خوانده است آن هم زمانی که عثمان در محاصره مخالفانش بود.در این که آیا امام علی(ع) در این مسجد نماز عید خوانده است یا نه بعضی از مورخان نظراتی داده اند از جمله سمهودی و مطری که گفته اند بعید می دانیم که امام علی (ع)در محلی نماز عید خوانده باشند در حالی که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر]] در محل مشخصی نماز می خواندند و گفته اند که امام (ع) همان جای که پیامبر نماز می خوانده نماز خوانده است.<ref>خلاصه الوفا،ص362؛ التعريف بما آنست الهجرة، ص49. </ref> |
|
| |
|
| ===بازسازی سال 1991 میلادی=== | | ==ویژگی های ساختمان مسجد== |
| مسجد امام علی در مناخه در سال 1411ق (1991م) به دلیل فرسودگی، پس از تخریب کامل، به همان شکل و معمارى قبلى‌اش، بازسازی شده<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=243 مساجد الاثریه، ص 243]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> و محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:معالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490]</ref> در سال 1429ق/2009م نیز تعمیراتی در اين مسجد انجام شد.<ref name=":0" /> | | مسجد به صورت مستطیل شکل می باشد و دارای رواقی به نام [[قبله]] که نماز خانه باشد است . مسجد با سنگ های سیاه و با اندازه هاو شکل های منظمی تراشیده شده که دارای زیبای خاصی می باشد. این مسجد دارای دری است با دو طاق نما که یکی از این طاق ها به عرض 50/1 یک متر و پنجاه سانتیمتر و ارتفاع 50/3 سه مترو پنجاه سانتیمتر می باشد و طاق دوم کوچکتر از طاق اولی است به عرض1 متر و ارتفاع 2 متر می باشد گفته شد که این مسجد دارای رواقی به نام قبله هست که دارای هفت گنبد که بزرگترین آنها گنبد [[محراب]] می باشد. ستون ها وطاق های مسجد هم با سنگی مشکی بسیار زیبا پوشیده شده است اما دیگرجاهای مسجد با گچ و آهک سفید رنگ آمیزی شده به گفته مورخان مسجد جدید بسیار شبیه به مسجد قدیم می باشد. <ref>معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490</ref> |
| [[پرونده:نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی 1991.tif|وسط|بی‌قاب|500px|نمای مسجد علی بن ابیطالب بعد از بازسازی ۱۹۹۱م.]]
| |
|
| |
|
| ==ویژگی‌های ساختمان مسجد== | | ==بنای مسجد== |
| شکل بنای مسجد امام علی(ع) مستطیل است. در سمت شمال، یک صحن روباز و در سمت جنوبی، رواقی (بخش سقف‌دار) با هفت گنبد قرار دارد که بزرگترین آنها گنبد محراب است. این رواق 30 متر طول و 6 متر عرض داشته و درهای آن به صحن مسجد باز می‌شود. این مسجد یک گلدسته نیز دارد که در گوشه جنوب شرقی آن قرار گرفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمعالم_المدینه_المنوره_بین_العمارة_و_التاریخ_جزء4_المجلد1.pdf&page=490 معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490]</ref>
| | ابن شبه بنای نخست این مسجد را در زمان عمربن عبد العزیز بین سال های 87 تا93 ه ق می داند. <ref>تاریخ مدینه المنوره ابن شبه ج1ص74</ref>( این بنا در زمان زین الدین ضیغم در سال 881 بازسازی شده است در این اواخر، بنای کهن این مسجد تخریب و در سال ۱۴۱۱ از نو تجدید بنا گردید و مساحت فعلی آن ۸۸۲ متر مربع است. <ref>آثار اسلامی مکه و مدینه ، ص320</ref> |
|
| |
|
| == نگارخانه == | | ==گالری== |
| <gallery mode="packed" heights="200px"> | | <gallery mode="packed" heights="200px"> |
| پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg | | پرونده:مسجد امام علی (ع).jpg |
| پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg | | پرونده:مسجد امام علی (ع)2.jpg |
| پرونده:کتیبه مسجد امام علی.webp
| | </gallery> |
| پرونده:مسجد امام علی در ورودی.webp
| |
| </gallery>تصویر زیر، فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد. | |
| [[پرونده:نقشه_مسجدهای_مصلا.png|جایگزین=مسجدهای مصلا در مناخه|وسط|بی‌قاب|593x593پیکسل]]
| |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| خط ۹۶: |
خط ۴۲: |
| ==منابع == | | ==منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| | *'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر،1390 ش. |
| | *'''تاریخ مدینه المنوره'''، ابن شبه النمیری، قم، دارالفکر ، 1410ق. |
| *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007. | | *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007. |
| * '''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله سمهودی، تصحیح قاسم السامرائی، لندن، الفرقان، 2001م | | *'''خلاصه الوفاء بأخبار دار المصطفي'''، السمهودي، تحقيق: علي عمر، القاهرة، مكتبة الثقافة الدينية، ١۴٢٧ه. ق. |
| *'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق. | | *'''التعريف بما آنست الهجرة،''' جمال الدین محمد بن احمد المطری، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق. |
| *'''مساجد الاثریه فی المدینه النبویه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ناشر: مولف.
| |
| * '''وصف المدینه المنوره'''
| |
| * '''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دار النهضة العربیة، 1981
| |
| * '''مراة الحرمین'''، ابراهیم رفعت پاشا،
| |
|
| |
|
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
