در حال ویرایش مسجد مغیسله

'''مسجد مُغَیسَله''' یا مسجد بنی‌دینار الادنی از مساجد تاریخی [[مدینه]] در جنوب غربی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در محله بنی‌دینار بن نجار (از طایفه [[خزرج]]) قرار داشت<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۶۳</ref> و با نام‌های مسجد بنی‌دینار الاَدنی، مسجد مَغسِله و مسجد الغسّالین نیز شناخته می‌شود.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۶۲</ref>  

امروزه مسجدی بزرگ به نام [[مسجد مالحه|مالحه]] در منطقه مغیسله قرار دارد و مسجدی کوچک که نام مسجد مغیسله را بر آن ثبت کرده‌اند. اما بنا بر نظر برخی جغرافی‌نگاران معاصر مدینه، این مسجد که اکنون در جنوب مسجد مالحه است مسجد مغیسله تاریخی نیست. مسجد تاریخی در شمال مسجد مالحه قرار داشته و امروزه از میان رفته است و مسجد مغیسله فعلی با محل مسجد کهن حدود ۸۴ متر فاصله دارد.  

مسجد مغیسله در قدیم به مسجد بنی‌دینار بن دینار بن نجار، طایفه‌ای از خزرج نامیده می‌شد.<ref name=":1" /> وجه تسمیه مسجد بنی‌دینار، این است که در میان خانه‌های بنی‌دینار قرار داشت. به آن مسجد غَسّالین نیز می‌گفتند چون نزد غسال‌های بنی‌دینار واقع می‌شد. همچنین به آن مسجد مَغسِلة می‌گفتند. مغسلة قبرستانی بودن در مدینه که در آن اموات را غسل می‌دادند.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=52 المساجد الاثریة فی المدینة النبویة، ص۵۲.]</ref> به این مسجد، مُغَیسَلة نیز گفته می‌شود، زیرا در منطقه‌ای به همین نام قرار دارد.<ref name=":2" />  

 

این قبرستان در زمان مجدالدین محمد فیروزآبادی (درگذشت ۸۱۷ق) به نخلستان (باغ) تبدیل شده بود.<ref>المغانم المطالبة، ص۳۸۷ به نقل از المساجد الاثریة فی المدینة النبویة، ص۵۲.</ref>

درباره موقعیت محل سکونت بنی‌دینار اختلاف نظر است. به نظر ابن زبالة بنی‌دینار پشت بطحان که در شق غربی که در نزدیکی حره است ساکن شدند.<ref group="یادداشت">نزلو دارهم التی خلف بطحان الذی فی شقه الغربی مما یلی الحرة.</ref> جمال‌الدین مطری تاریخ‌نگار مدینه (درگذشت ۷۶۵ق) معتقد است بنی‌دینار بین دار بنی‌جدیلة ساکن بودند و بنی‌جدیلة نزد بیرحاء و بین دار بنی‌معاویه که اهل مسجد اجابة بودند ساکن بودند. سمهودی نظر ابن زباله را پذیرفته است.<ref>به نقل از وفاء الوفاء، ج۳، ص۶۴.</ref>

به گفته مسهودی، در زمان وی، در غرب وادی بطحان به حره<ref group="یادداشت">وفی غربی وادی بطحان بالحرة موضع یعرف الیوم بالمغسلة.</ref> مکانی است که به مغسلة شناخته می‌شود. سمهودی در مسجدی که در آن محل قرار داشته، از سنگ‌نوشته‌ای به خط کوفی گزارش کرده که روی آن «مسجد رسول‌ الله(ص)» نگاشته شده است.<ref>وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، ج۳، ص۶۵.</ref>

به گزارش احمد یاسین خیاری، از عالمان مدینه (درگذشت 1339/1340ش)، مسجد بنی‌دینار درون باغی و پشت مدرسه‌ای نظامی قرار داشت که به دار الرعایة تبدیل شده بود. در این مسجد مردگان را غسل می‌دادند و به باغی که درون آن قرار داشت المغیسلة گفته می‌شد.<ref name=":1">تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص۱۶۱.</ref>

مکان مسجد، در پشت مقرّ قدیمی جوازات، در منطقه عنبریه بوده و از داخل کوچه‌ها راهی به سوی آن وجود داشته است.<ref name=":0">آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۷۰</ref>

سید احمد بن حمید عباسی نویسنده کتاب عمدة الاخبار، مساحت مسجد بنی‌دینار را از نظر طول و عرض شش ذراع گزارش کرده است.

اخیرا دولت [[آل سعود|سعودی]] مسجد مذکور را تخریب کرد و به فاصله اندکی در جنوب آن مسجد دیگری ساخت که به نام مسجد مُغَیسله نامیده شد؛ ولی سپس به مسجد مالحه تغییر نام یافت.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۴۶ و ۳۶۵</ref> در محل مسجد بنی‌دینار تاریخی نیز، ساختمان سه طبقه مربوط به مسجد جدید ساخته شد.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۴۶ و ۳۶۸</ref>  

در سال ۱۴۲۵ مسجدی در جنوب مسجد مالحه ساخته شد که نام مسجد مغیسله دارد. اما به گفته کعکی این مسجد ارتباطی به مسجد قدیمی که پیامبر در آن نماز خوانده و در واقع در شمال مسجد مالحه قرار داشته ندارد. این در حالی است که برخی مورخان مانند محمد الیاس عبدالغنی همین مسجد مغیسله فعلی را که مسجدی کوچک در جنوب مسجد مالحه است همان مسجد مغیسله کهن و تاریخی می‌دانند.<ref>المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، الجزء ۴، مجلد ۴، ص۳۶۴</ref> 

ابن‌شبّه به نقل از عبدالله بن عتبه آورده است که [[حضرت محمد(ص)]] در مسجد بنی‌دینار که نزد غسالین قرار داشت، زیاد نماز می‌خواند.<ref group="یادداشت">اِنَّ النَّبیّ(ص)  کانَ کَثِیراً مّا یُصلِّی فِی مَسْجِدِ بَنِی دِینار الَّذِی عِنْدَ الْغَسّالِین.</ref><ref>تاریخ المدینة المنوره، ج١، ص64.</ref>

 

از ابن زبالة (درگذشت ۱۹۹ق) روایت شده که ابوبکر خلیفه اول، زنی را در بنی دینار به همسری گرفت. ابوبکر در آن محل بیمار شد و پیامبر به عیادت او رفت. مردم بنی دینار از پیامبر خواستند در محلی که نماز می‌خوانند، نماز بخواند. پیامبر در مسجدی که در بنی دینار قرار داشت و نزد غسالین بود نماز خواند.<ref>اخبار المدینة، ص۱۴۹.</ref>   

پرونده:مسجد مغیسله.jpg|تصویری از مسجد مغیسله که گفته شده مربوط به سال‌ ۱۳۵۱/۱۳۵۲ش است.

پرونده:مسجد مغیسله ۳.jpg|خانه‌ای قدیمی در نزدیکی و جنوب مسجد مالحه، که گفته شده مربوط به دوره عثمانی است.