| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا
| | == مکان == |
| | عنوان = چاه حاء
| | مدینه شناسى ، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٣٧٠ فيروزآبادى ، |
| | تصویر =
| |
| | اندازه تصویر =
| |
| | پیوند تصویر =
| |
| | توضیح تصویر =
| |
| | نام‌های دیگر =
| |
| | مکان = [[مدینه]]
| |
| | کاربری =
| |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان
| |
| | وابسته به دین/مذهب =
| |
| | باورها =
| |
| | آیین‌ها =
| |
| | احکام =
| |
| | زیارت کنندگان =
| |
| | بازدیدکنندگان =
| |
| | زمان پایه‌گذاری =
| |
| | بنیانگذار =
| |
| | رویدادها = نوشیدن آب توسط [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]]
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی =
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا =
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی =
| |
| | طول جغرافیایی =
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| | فیلم =
| |
| | توضیح فیلم =
| |
| }}
| |
|
| |
|
| '''چاه حاء''' در [[مدینه]]، نزدیک [[مسجد النبی|مسجد نبوی]]، یکی از چاه‌های تاریخی مهم است که به دلیل ارتباط با [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] شناخته می‌شود. این چاه پس از نزول آیه "لن تنالوا البر تا تنفقوا مما تحبون" به صدقه تبدیل شد و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] از آب آن برای وضو و نوشیدن استفاده می‌کردند. پس از خریداری چاه توسط [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]]، [[قصر بنی حدیله]] در محل آن ساخته شد.
| | المغانم المطابه فى معالم طابه ، ص 36 ( 2 ) . معجم ما استعجم ، جزء الثانى ، ص 413 ( 3 ) . « چاه حاء ، باغى بوده است . باغ هاى مدينه با نام چاه هايش معروف بوده ؛ يعنى باغى كه داراى چاه حاء است. |
| | |
| | بئر حاء به عنوان "النویره" شناخته می‌شود این مکان در حال حاضر نزدیک به مسجد مجیدی است و دارای نخل‌هایی است که به دلیل نحوه رشد آنها که میوه‌ها به راحتی در دسترس مالک قرار می‌گیرد، مورد توجه اهل مدینه قرار دارند. |
| | |
| | تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدوثا ص ۲۶۶ |
| | |
| | چاه حاء در نزدیکی دیوار شمالی مدینه و در منطقه‌ای به نام النویریه واقع شده است. در قرن هفتم قمری ای چاه وقف بر نیازمندان و زائران رسول الله (ص) شده است. |
| | |
| | منبع:التعریف بما انست هجره صفحات ۱۵۴–۱۵۵. |
|
| |
|
| == نام == | | == نام == |
| '''بِئرحاء''' به معناى چاهی كه نامش حاء است.<ref>معجم‌البلدان،ج 1، ص 524.</ref>این چاه در باغى واقع بوده و در گذشته باغ هاى [[مدینه|مدينه]] با نام چاه هايش معروف بوده، و به همین دلیل بِئرحاء به معنای باغى كه داراى چاه حاء است هم به کار می رود.<ref>مدینه شناسى، ج 1، ص ٣٧٠.</ref> و این چاه به نام های بيرحاء ، بَيْرَحاء<ref>المعالم الأثرية فی سنة و سیرة، ص ۴۱.</ref> يا بَيْرُحا هم به كار برده‌اند.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص 369.</ref>
| | بِئرحاء به معناى چاهی كه نامش حاء است <ref>معجم‌البلدان،ج 1، ص 524.</ref>و به نام های بيرحاء ، بَيْرَحاء يا بَيْرُحا هم به كار برده‌اند<ref> مدينه شناسى، ج ١، ص 369.</ref> و مدّعى شده‌اند كه اين كلمه ، مفرد است |
| == موقعیت مکانی ==
| |
| '''چاه حاء''' از چاه‌های معروف [[مدینه]] و در فاصله ۸۴ متری<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص۲۶۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=265]</ref> شمال شرقی [[مسجد النبی|مسجد نبوی]]،<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧٣.</ref> در [[منطقه النویریه]] قرار داشته است.<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص ۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref>
| |
| == چاه حاء در اسلام ==
| |
| [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] از آب چاه حاء كه عطرى داشت مىنوشيد<ref>تاريخ المدينة المنورة، ص157.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=157]</ref> و آب این چاه را متبرک کرده و با آن وضو گرفتند.<ref>سفرنامه مكه، ص ١٦٠.</ref>این چاه مکانی برای تأمین آب بوده و به عنوان یک نماد از سخاوت و نیکوکاری در تاریخ [[اسلام]] شناخته می‌شود.<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص 266.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=266]</ref>
| |
|
| |
|
| در قرن هفتم (ه ق) این چاه وقف نیازمندان و زائران [[حضرت محمد (ص)|رسول الله (ص)]] شده است؛<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref> و اطراف این چاه دارای نخل‌هایی بوده که به دلیل دسترسی راحت به میوه های آن مورد توجه اهل [[مدینه]] بوده است.<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص ۲۶۶.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=266]</ref>
| | «المعالم الأثرية فی سنة و سیرة، ص ۴۱ |
|
| |
|
| == پیشینه == | | == پیشینه == |
| '''چاه حاء''' متعلق به یکی از اصحاب [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] بوده است.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧١.</ref>این چاه برای او با ارزش بود،<ref>تاريخ المدينة المنورة، ص157.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=157]</ref> زیرا [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] گاهی از آب این چاه استفاده می‌کرد. وقتی آیه قرآن "لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون"<ref>ال عمران، ایه 92.</ref>(نخواهید رسید به نیکی مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید) نازل شد، صحابه [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] چاه حاء را صدقه قرار داد و از پیامبر خواست که آن را در جایی که صلاح می‌داند مصرف کند.<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص ۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref> پيامبر، چاه حاء را صدقه داد<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧٣.</ref>و بعدها [[معاویه بن ابی سفیان|معاوية بن ابى سفيان]] پس از خريدارى آن، در آنجا قصرى بنا نهاد كه به [[قصر بنى حديلة]] شهرت يافت.<ref>اخبار المدینه، ص 215.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=215]</ref>
| | مدينه شناسى ( ط مشعر ) ( فارسى )، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٣٧٣ |
| | |
| | پيامبر ، چاه حاء را به حسان بن ثابت و ابى بن كعب صدقه داد .موقعيّت چاه مذكور مقابل مسجد نبى بوده است و بعدها معاوية بن ابىسفيان پس از خريدارى سهم حسان بن ثابت ، در آنجا قصرى بنا نهاد كه به قصر بنىحديلة شهرت يافت جمع النصوص الباقیه من کتاب اخبار المدینه ابن زباله، ص 215 |
| | |
| | تاريخ المدينة المنورة (تاريخ مدينه منوره) |
| | |
| | صفحة ١٥٨ |
| | |
| | براى صحابی پیامبر ابوطلحه بوده مدينه شناسى ( ط مشعر ) ( فارسى )، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٣٧١ او دوست داشتنىترين دارايىاش چاه « حاء » بود كه رو به روى مسجد قرار مىگرفت و رسول خدا صلى الله عليه و آله بدان درمىآمد و از آب آن كه عطرى هم داشت مىنوشيد . ابوطلحه كه چنين ديد اين چاه را به صدقه وانهاد |
| | |
| | سفرنامه مكه ( دليل الأنام في سبيل زيارة بيت الله الحرام والقدس الشريف ومدينة السلام ) ( فارسى )، سلطان مراد ميرزا حسام السلطنه، ص ١٦٠ |
| | |
| | پیامبر آب چاه را متبرک کرده است و با آن وضو گرفتند. |
| | |
| | چاه حاء یکی از چاه‌های مشهور در مدینه است که متعلق به ابو طلحة انصاری بود. او این چاه را یکی از عزیزترین دارایی‌های خود می‌دانست، زیرا در کنار آن باغی از نخل‌های خرما قرار داشت که رو به مسجد النبی (ص) بود. پیامبر اسلام (ص) گاهی از آب این چاه استفاده می‌کرد. |
| | |
| | وقتی آیه قرآن "لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون" (نخواهید رسید به نیکی مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید) نازل شد، ابو طلحة چاه حاء را به عنوان صدقه برای خداوند قرار داد و از پیامبر خواست که آن را در جایی که صلاح می‌داند مصرف کند. پیامبر اسلام (ص) در پاسخ گفت: "این مال سودآور است" و پیشنهاد داد که چاه حاء در میان نزدیکان ابو طلحة تقسیم شود. ابو طلحة نیز این تصمیم را پذیرفت و آن را میان اقوام و بنی عموی خود تقسیم کرد. |
| | |
| | و در برخی منابع تاریخی آمده است که این چاه و دیگر منابع آبی در مدینه مورد استفاده مسلمانان قرار می‌گرفت. |
| | |
|
| |
|
| == تاریخچه ==
| |
| در مورد این چاه اولین بار در قرن 5 ه.ق نقل شده که«امروزه چاه حاء در [[قصر بنی حُدَيْلَةَ]] واقع شده است»<ref>معجم ما استعجم، جلد 2، ص 431.</ref> ابن‌نجّار در قرن 7 ه . ق نقل می‌کند كه چاه حاء در منطقه [[نوریّه]] در وسط باغچه‌ی كوچكى قرار گرفته كه با نخل های خرما احاطه شده است.<ref>الدره الثمنیه فی اخبار المدینه، ص 57.</ref> فيروز آبادى در قرن 9 ه.ق از بناى مسجدى كنار چاه خبر داده و نقل کرده در زمان او باغستان حاء، وقف فقرا و مساكين شده بود. در قرن 12 / 13 ه . ق نقل شده است که چاه حاء در [[باب مجيدى]] و قسمت شمالى [[مسجد النبی|مسجد النبى]] قرار دارد، و تا قرن 14 (1350 ه . ق) كنار چاه حاء ، آثار باغستان قديمى وجود داشته است.<ref>مدینه شناسی ص ۳۷۴.</ref>چاه حاء 20 ذراع (حدود 13 متر) عمق و 3 ذراع( حدود 2 متر) قطر دارد، این چاه تا پیش از [[توسعه دوم سعودی]] (سال ۱۴۰۶ق.) از سمت شمال به میدان باب المجیدی می‌رسید در این توسعه به [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] ضمیمه گردید.<ref>مدینه شناسی، ص ۳۷۴.</ref>
| |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته ==
| | منبع: تاریخ مدینه المنوره، صفحات ۱۵۷–۱۵۸. |
|
| |
|
| * [[قبا|منطقه قبا]]
| | این چاه و باغ در طول تاریخ نه تنها یک مکان برای تأمین آب بوده بلکه به عنوان یک نماد از سخاوت و نیکوکاری در تاریخ اسلام نیز شناخته می‌شود. |
|
| |
|
| == پانویس ==
| | تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدوثا ص 266 |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == تاریخچه == |
| {{منابع}}
| | البكرى از اين قصر در نيمهء سدهء پنجم خبر داده كه : « بئر حاء و هي قصر بنيحُدَيْلَةَ اليوم » ؛ ولى وصفى از آن به ميان نياورده است . « 3 . عمق چاه ، 20 ذراع و قطر آن 3 ذراع است و به گفتهء مطرى در شمال حصار مدينه - كه در آن زمان به نوريّه شهرت داشته - واقع شده بود . فيروز آبادى در اوائل قرن 9 هجرى ما را از بناى مسجدى كنار چاه آگاه كرده و گفته است كه در زمان او باغستان حاء ، وقف فقرا و مساكين شده بود . « 4 » سمهودى در سدهء نهم هجرت ، چاه را از نزديك ديده ، ولى وصفى خاص از موقعيّت آن بيان نداشته است . على بن موسى در شرح بافت مدينه در خلال سال‌هاى 1200 / 1300 ه . ق . تنها به بيان اين‌كه چاه حاء در جهت باب مجيدى و قسمت شمالى مسجد نبى قرار دارد ، اكتفا كرده و آن را از چاه‌هاى « اثرى » خوانده است . تا سال 1350 ه . ق . كنار چاه حاء ، آثار باغستان قديمى وجود داشته است |
| * '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
| |
| * '''مدینه شناسی'''، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
| |
| * '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
| |
| * '''معجم البلدان'''، حمودی، یاقوت، لبنان-بیروت،دار صادر، 1995 م.
| |
| * '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، 1990م.
| |
| * '''قرآن مجید'''،ترجمه انصاریان، تهران-ایران، آیین دانش، 1399ش.
| |
| * '''اخبار المدینه'''، ابن زباله، محمد بن حسن، مدینه منوره-عربستان، مرکز بحوث و دراسات المدینه المنوره، 2003م.
| |
| * '''سفر نامه مکه'''، حسام السلطنه، سلطان مرادمیرزا، به کوشش جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، 1374ش.
| |
| * '''معجم ما استعجم'''، بکری، عبد الله بن عبد العزیز، لبنان-بیروت، عالم الکتب، 1983.
| |
| * '''الدره الثمنیه فی اخبار المدینه'''، ابن نجار، محمد بن محمود، لبنان-بیروت، دار الارقم بن ابی الارقم، بی تا.{{پایان}}
| |
| {{اماکن مدینه}}
| |
|
| |
|
| [[رده:چاه‌های مدینه]]
| | مدینه شناسی ص ۳۷۴ |
| [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
| |
