| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا
| | == مکان == |
| | عنوان = چاه حاء
| | چاه حاء مقابل مسجد نبى <ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧٣.</ref> و در نزدیکی دیوار شمالی مدینه در منطقه النویریه واقع شده بوده است. <ref>التعریف بما انست هجره، ص ۱۵۵.</ref> |
| | تصویر =
| |
| | اندازه تصویر =
| |
| | پیوند تصویر =
| |
| | توضیح تصویر =
| |
| | نام‌های دیگر =
| |
| | مکان = [[مدینه]]
| |
| | کاربری =
| |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان
| |
| | وابسته به دین/مذهب =
| |
| | باورها =
| |
| | آیین‌ها =
| |
| | احکام =
| |
| | زیارت کنندگان =
| |
| | بازدیدکنندگان =
| |
| | زمان پایه‌گذاری =
| |
| | بنیانگذار =
| |
| | رویدادها = نوشیدن آب توسط [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]]
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی =
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا =
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی =
| |
| | طول جغرافیایی =
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| | فیلم =
| |
| | توضیح فیلم =
| |
| }}
| |
| | |
| '''چاه حاء''' در [[مدینه]]، نزدیک [[مسجد النبی|مسجد نبوی]]، یکی از چاه‌های تاریخی مهم است که به دلیل ارتباط با [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] شناخته می‌شود. این چاه پس از نزول آیه "لن تنالوا البر تا تنفقوا مما تحبون" به صدقه تبدیل شد و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] از آب آن برای وضو و نوشیدن استفاده می‌کردند. پس از خریداری چاه توسط [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]]، [[قصر بنی حدیله]] در محل آن ساخته شد.
| |
|
| |
|
| == نام == | | == نام == |
| '''بِئرحاء''' به معناى چاهی كه نامش حاء است.<ref>معجم‌البلدان،ج 1، ص 524.</ref>این چاه در باغى واقع بوده و در گذشته باغ هاى [[مدینه|مدينه]] با نام چاه هايش معروف بوده، و به همین دلیل بِئرحاء به معنای باغى كه داراى چاه حاء است هم به کار می رود.<ref>مدینه شناسى، ج 1، ص ٣٧٠.</ref> و این چاه به نام های بيرحاء ، بَيْرَحاء<ref>المعالم الأثرية فی سنة و سیرة، ص ۴۱.</ref> يا بَيْرُحا هم به كار برده‌اند.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص 369.</ref>
| | بِئرحاء به معناى چاهی كه نامش حاء است می باشد.<ref>معجم‌البلدان،ج 1، ص 524.</ref>این چاه واقع در باغى بوده است و در گذشته باغ هاى مدينه با نام چاه هايش معروف بوده؛ و به همین دلیل بِئرحاء به معنای باغى كه داراى چاه حاء است هم به کار می رود.<ref>مدینه شناسى، ج 1، ص ٣٧٠.</ref> و این چاه به نام های بيرحاء ، بَيْرَحاء<ref>المعالم الأثرية فی سنة و سیرة، ص ۴۱.</ref> يا بَيْرُحا هم به كار برده‌اند.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص 369.</ref> |
| == موقعیت مکانی ==
| |
| '''چاه حاء''' از چاه‌های معروف [[مدینه]] و در فاصله ۸۴ متری<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص۲۶۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=265]</ref> شمال شرقی [[مسجد النبی|مسجد نبوی]]،<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧٣.</ref> در [[منطقه النویریه]] قرار داشته است.<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص ۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref>
| |
| == چاه حاء در اسلام ==
| |
| [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] از آب چاه حاء كه عطرى داشت مى‌نوشيد<ref>تاريخ المدينة المنورة، ص157.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=157]</ref> و آب این چاه را متبرک کرده و با آن وضو گرفتند.<ref>سفرنامه مكه، ص ١٦٠.</ref>این چاه مکانی برای تأمین آب بوده و به عنوان یک نماد از سخاوت و نیکوکاری در تاریخ [[اسلام]] شناخته می‌شود.<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص 266.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=266]</ref>
| |
|
| |
|
| در قرن هفتم (ه ق) این چاه وقف نیازمندان و زائران [[حضرت محمد (ص)|رسول الله (ص)]] شده است؛<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref> و اطراف این چاه دارای نخل‌هایی بوده که به دلیل دسترسی راحت به میوه های آن مورد توجه اهل [[مدینه]] بوده است.<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص ۲۶۶.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=266]</ref> | | == پیشینه == |
| | چاه حاء یکی از چاه‌های مشهور در مدینه است که متعلق به یکی از اصحاب بیامبر بوده است.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧١.</ref>این چاه برای او با ارزش بود،<ref>تاريخ المدينة المنورة، ص١٥٨.</ref> زیرا در کنار آن باغی از نخل‌های خرما قرار داشت که رو به مسجد النبی (ص) بود و پیامبر اسلام (ص) گاهی از آب این چاه استفاده می‌کرد. وقتی آیه قرآن "لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون"<ref>ال عمران، ایه 92.</ref>(نخواهید رسید به نیکی مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید) نازل شد، ابو طلحة چاه حاء را به عنوان صدقه برای خداوند قرار داد و از پیامبر خواست که آن را در جایی که صلاح می‌داند مصرف کند.<ref>التعریف بما انست هجره، ص ۱۵۵.</ref> پيامبر ، چاه حاء را صدقه داد<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧٣.</ref>و بعدها معاوية بن ابى سفيان پس از خريدارى ان، در آنجا قصرى بنا نهاد كه به قصر بنى حديلة شهرت يافت.<ref>جمع النصوص الباقیه من کتاب اخبار المدینه ابن زباله، ص 215.</ref> |
|
| |
|
| == پیشینه ==
| | بیامبر و چاه پیامبر آب این چاه را متبرک کرده اند و با آن وضو گرفتند.<ref>سفرنامه مكه ( دليل الأنام في سبيل زيارة بيت الله الحرام والقدس الشريف ومدينة السلام )، ص ١٦٠.</ref>و از آب آن كه عطرى هم داشت مى نوشيد<ref>تاريخ المدينة المنورة، ص١٥٨.</ref>چاه حاء و باغ ان یک مکان برای تأمین آب بوده و به عنوان یک نماد از سخاوت و نیکوکاری در تاریخ اسلام شناخته می‌شود.<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدوثا، ص 266.</ref>و نقل شده این چاه و دیگر منابع آبی در مدینه مورد استفاده مسلمانان قرار می‌گرفت.<ref>تاریخ مدینه المنوره، ص۱۵۸.</ref> هفتم قمری ای چاه وقف بر نیازمندان و زائران رسول الله (ص) شده است. منبع:التعریف بما انست هجره صفحات ۱۵۴–۱۵۵. |
| '''چاه حاء''' متعلق به یکی از اصحاب [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] بوده است.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧١.</ref>این چاه برای او با ارزش بود،<ref>تاريخ المدينة المنورة، ص157.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=157]</ref> زیرا [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] گاهی از آب این چاه استفاده می‌کرد. وقتی آیه قرآن "لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون"<ref>ال عمران، ایه 92.</ref>(نخواهید رسید به نیکی مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید) نازل شد، صحابه [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] چاه حاء را صدقه قرار داد و از پیامبر خواست که آن را در جایی که صلاح می‌داند مصرف کند.<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص ۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref> پيامبر، چاه حاء را صدقه داد<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧٣.</ref>و بعدها [[معاویه بن ابی سفیان|معاوية بن ابى سفيان]] پس از خريدارى آن، در آنجا قصرى بنا نهاد كه به [[قصر بنى حديلة]] شهرت يافت.<ref>اخبار المدینه، ص 215.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=215]</ref>
| |
|
| |
|
| == تاریخچه == | | == تاریخچه == |
| در مورد این چاه اولین بار در قرن 5 ه.ق نقل شده که«امروزه چاه حاء در [[قصر بنی حُدَيْلَةَ]] واقع شده است»<ref>معجم ما استعجم، جلد 2، ص 431.</ref> ابن‌نجّار در قرن 7 ه . ق نقل می‌کند كه چاه حاء در منطقه [[نوریّه]] در وسط باغچه‌ی كوچكى قرار گرفته كه با نخل های خرما احاطه شده است.<ref>الدره الثمنیه فی اخبار المدینه، ص 57.</ref> فيروز آبادى در قرن 9 ه.ق از بناى مسجدى كنار چاه خبر داده و نقل کرده در زمان او باغستان حاء، وقف فقرا و مساكين شده بود. در قرن 12 / 13 ه . ق نقل شده است که چاه حاء در [[باب مجيدى]] و قسمت شمالى [[مسجد النبی|مسجد النبى]] قرار دارد، و تا قرن 14 (1350 ه . ق) كنار چاه حاء ، آثار باغستان قديمى وجود داشته است.<ref>مدینه شناسی ص ۳۷۴.</ref>چاه حاء 20 ذراع (حدود 13 متر) عمق و 3 ذراع( حدود 2 متر) قطر دارد، این چاه تا پیش از [[توسعه دوم سعودی]] (سال ۱۴۰۶ق.) از سمت شمال به میدان باب المجیدی می‌رسید در این توسعه به [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] ضمیمه گردید.<ref>مدینه شناسی، ص ۳۷۴.</ref> | | در مورد این چاه اولین بار در قرن 5 ق نقل شده است که« بئر حاء و هي قصر بني حُدَيْلَةَ اليوم » ؛ و توصیف آن به ميان نياورده است .قديمىترين وصف اين چاه را در گفتارى از ابن‌نجّار در نيمهء سدهء 7 ه . ق . در « اخبار مدينة الرّسول » مىخوانيم كه چاه حاء در وسط باغچهء كوچكى قرار گرفته كه با خرماستان سرسبزى احاطه شده است . عمق چاه ، 20 ذراع و قطر آن 3 ذراع است و به گفتهء مطرى در شمال حصار مدينه - كه در آن زمان به نوريّه شهرت داشته - واقع شده بود . فيروز آبادى در اوائل قرن 9 هجرى ما را از بناى مسجدى كنار چاه آگاه كرده و گفته است كه در زمان او باغستان حاء ، وقف فقرا و مساكين شده بود . سمهودى در سدهء نهم هجرت ، چاه را از نزديك ديده ، ولى وصفى خاص از موقعيّت آن بيان نداشته است . على بن موسى در شرح بافت مدينه در خلال سال‌هاى 1200 / 1300 ه . ق . تنها به بيان اين‌كه چاه حاء در جهت باب مجيدى و قسمت شمالى مسجد نبى قرار دارد ، اكتفا كرده و آن را از چاه‌هاى « اثرى » خوانده است . تا سال 1350 ه . ق . كنار چاه حاء ، آثار باغستان قديمى وجود داشته است . |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
|
| |
|
| * [[قبا|منطقه قبا]]
| | مدینه شناسی ص ۳۷۴ معجم‌البلدان،ج 1، ص 524. مدينه شناسى، ج ١، ص 369. |
|
| |
|
| == پانویس == | | == وضعیت کنونی == |
| {{پانویس}}
| | بئر حاء به عنوان "النویره" شناخته می‌شود این مکان در حال حاضر نزدیک به مسجد مجیدی است و دارای نخل‌هایی است که به دلیل نحوه رشد آنها که میوه‌ها به راحتی در دسترس مالک قرار می‌گیرد، مورد توجه اهل مدینه قرار دارند. تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدوثا ص ۲۶۶ |
|
| |
|
| == منابع ==
| | عمق چاه ، 20 ذراع و قطر آن 3 ذراع است و به گفتهء مطرى در شمال حصار مدينه - كه در آن زمان به نوريّه شهرت داشته - واقع شده بود |
| {{منابع}}
| |
| * '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
| |
| * '''مدینه شناسی'''، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
| |
| * '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
| |
| * '''معجم البلدان'''، حمودی، یاقوت، لبنان-بیروت،دار صادر، 1995 م.
| |
| * '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، 1990م.
| |
| * '''قرآن مجید'''،ترجمه انصاریان، تهران-ایران، آیین دانش، 1399ش.
| |
| * '''اخبار المدینه'''، ابن زباله، محمد بن حسن، مدینه منوره-عربستان، مرکز بحوث و دراسات المدینه المنوره، 2003م.
| |
| * '''سفر نامه مکه'''، حسام السلطنه، سلطان مرادمیرزا، به کوشش جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، 1374ش.
| |
| * '''معجم ما استعجم'''، بکری، عبد الله بن عبد العزیز، لبنان-بیروت، عالم الکتب، 1983.
| |
| * '''الدره الثمنیه فی اخبار المدینه'''، ابن نجار، محمد بن محمود، لبنان-بیروت، دار الارقم بن ابی الارقم، بی تا.{{پایان}}
| |
| {{اماکن مدینه}}
| |
|
| |
|
| [[رده:چاه‌های مدینه]]
| | <references /> |
| [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
| |
