کاربر:Mo.ali.rezapour/صفحه تمرین۱: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
== مقام ها و گنبدهای امام علی۷ در ساحل رود فرات == | == مقام ها و گنبدهای امام علی۷ در ساحل رود فرات == | ||
در مناطق واقع در ساحل رود فرات، حد فاصل شهر باستانی انبار (در غرب بغداد) تا منطقه قائم (در مرز کشور سوریه)، مقام ها و گنبدهای متعدّدی برای امام علی۷ وجود داشته که همواره در زبان اهالی منطقه به نام «قبّة علی»۷ شناخته می شده است. این زیارتگاه ها معمولاً در ارتباط با حضور امام علی۷ در این مناطق در مسیر حرکت ایشان به صفّین یا بازگشت از آنجا، و در واقع به عنوان یادمان هایی برای توقّف یا نماز ایشان در مهم ترین شهرهای تاریخی مجاور رود فرات به وجود آمده است. | در مناطق واقع در ساحل رود فرات، حد فاصل شهر باستانی انبار (در غرب بغداد) تا منطقه قائم (در مرز کشور سوریه)، مقام ها و گنبدهای متعدّدی برای امام علی۷ وجود داشته که همواره در زبان اهالی منطقه به نام «قبّة علی»۷ شناخته می شده است. این زیارتگاه ها معمولاً در ارتباط با حضور امام علی۷ در این مناطق در مسیر حرکت ایشان به صفّین یا بازگشت از آنجا، و در واقع به عنوان یادمان هایی برای توقّف یا نماز ایشان در مهم ترین شهرهای تاریخی مجاور رود فرات به وجود آمده است.<ref>ص۸۲.</ref> | ||
متأسفانه اطلاعات موجود درباره این زیارتگاه ها بسیار پراکنده و اندک است و آمار دقیقی از تعداد آنها وجود ندارد و به نظر می رسد پژوهش تاریخی و تحقیق میدانی جامعی درباره آنها انجام نشده است. البته در امتداد همین شهرها در مناطق مجاور رود فرات در کشور سوریه، مقام های دیگری منسوب به امام علی۷ وجود دارد که نگارنده این سطور از بیشتر آنها بازدید میدانی انجام داده و نتایج مطالعات خود را پیش تر منتشر کرده است. (ر.ک: خامه یار، ص۴۹ به بعد) | متأسفانه اطلاعات موجود درباره این زیارتگاه ها بسیار پراکنده و اندک است و آمار دقیقی از تعداد آنها وجود ندارد و به نظر می رسد پژوهش تاریخی و تحقیق میدانی جامعی درباره آنها انجام نشده است. البته در امتداد همین شهرها در مناطق مجاور رود فرات در کشور سوریه، مقام های دیگری منسوب به امام علی۷ وجود دارد که نگارنده این سطور از بیشتر آنها بازدید میدانی انجام داده و نتایج مطالعات خود را پیش تر منتشر کرده است. (ر.ک: خامه یار، ص۴۹ به بعد)<ref>خامه یار، احمد (۱۳۹۳ش)، «بررسی اعتبار معجزه گاه های منسوب به امام علی۷ در عراق»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره ۳۷.</ref> | ||
در شهر تاریخی «هیت» -واقع در ساحل غربی رود فرات، حدود ۶۰ کیلومتری غرب رمادی (مرکز استان انبار عراق) -وجود مقام یا گنبدی برای امام علی۷ گزارش شده است. (العامری، ص۹۲) گفتنی است هیت از شهرهایی است که گفته شده امام۷ در مسیر بازگشت از صفّین، از آن عبور کرده است. (منقری، ۱۹۹۰م، ص۵۲۸) همچنین به گزارش ابن اعثم، امام۷ در مسیر عزیمت به صفّین، پس از عبور از هیت، در جایی به نام «اقطار» اقامت فرمود و آنجا مسجدی ساخت که تا زمان وی (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم) پابرجا بوده است. (ابن اعثم، ۱۹۹۱م، ج۲، ص۵۵۶) | در شهر تاریخی «هیت» -واقع در ساحل غربی رود فرات، حدود ۶۰ کیلومتری غرب رمادی (مرکز استان انبار عراق) -وجود مقام یا گنبدی برای امام علی۷ گزارش شده است. (العامری، ص۹۲) گفتنی است هیت از شهرهایی است که گفته شده امام۷ در مسیر بازگشت از صفّین، از آن عبور کرده است.<ref>منقری، نصر بن مزاحم (۱۹۹۰م)، وقعة صفّین، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، بیروت، دارالجیل.</ref> (منقری، ۱۹۹۰م، ص۵۲۸) همچنین به گزارش ابن اعثم، امام۷ در مسیر عزیمت به صفّین، پس از عبور از هیت، در جایی به نام «اقطار» اقامت فرمود و آنجا مسجدی ساخت که تا زمان وی (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم) پابرجا بوده است. (ابن اعثم، ۱۹۹۱م، ج۲، ص۵۵۶)<ref>ابن اعثم، احمد بن اعثم (۱۹۹۱م)، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالاضواء.</ref> | ||
در آرشیو عکس های تاریخی عکاس فرانسوی، هنری ویوله، تصاویری از یک بنای تاریخی نیمه ویرانه در شهر «آلوس» -واقع در جزیره ای میان رود فرات، نزدیک شهر حدیثه -به چشم می خورد که آن را به عنوان مسجد امام علی۷ معرفی کرده است. در این تصاویر، درون بنا محرابی با کتیبه ای به خط کوفی دیده می شود. متأسفانه در منابع تاریخی و تحقیقات جدید، هیچ اشاره ای به این بنا ملاحظه نشد و از وضعیت کنونی آن نیز اطلاعی به دست نیامد.<ref>ص۸۲ و ص۸۳.</ref> | در آرشیو عکس های تاریخی عکاس فرانسوی، هنری ویوله، تصاویری از یک بنای تاریخی نیمه ویرانه در شهر «آلوس» -واقع در جزیره ای میان رود فرات، نزدیک شهر حدیثه -به چشم می خورد که آن را به عنوان مسجد امام علی۷ معرفی کرده است. در این تصاویر، درون بنا محرابی با کتیبه ای به خط کوفی دیده می شود. متأسفانه در منابع تاریخی و تحقیقات جدید، هیچ اشاره ای به این بنا ملاحظه نشد و از وضعیت کنونی آن نیز اطلاعی به دست نیامد.<ref>ص۸۲ و ص۸۳.</ref> | ||
آلویس موسیل، شرق شناس اتریشی، نیز به وجود گنبد یا مشهدی برای امام علی۷ در غرب «حَدیثه» اشاره کرده است. (موسیل، ۱۹۹۰م، ص۳۲۸) حدیثه شهر کوچکی میان دو شهر هیت و عانه است و مانند آلوس، به صورت جزیره ای در میان رود فرات قرار دارد. متأسفانه از گنبد امام علی۷ در حدیثه نیز آگاهی دیگری در سایر منابع تاریخی به دست نیامد و از وضعیت امروزی آن اطلاعی در دست نیست.<ref>ص۸۳.</ref> | آلویس موسیل، شرق شناس اتریشی، نیز به وجود گنبد یا مشهدی برای امام علی۷ در غرب «حَدیثه» اشاره کرده است. (موسیل، ۱۹۹۰م، ص۳۲۸)<ref>موسیل، الوا (۱۹۹۰م)، الفرات الاوسط: رحلة وصفیة ودراسات تاریخیة، ترجمة صدقی حمدی و عبدالمطلب عبدالرحمن داود، بغداد، المجمع العلمی العراقی.</ref> حدیثه شهر کوچکی میان دو شهر هیت و عانه است و مانند آلوس، به صورت جزیره ای در میان رود فرات قرار دارد. متأسفانه از گنبد امام علی۷ در حدیثه نیز آگاهی دیگری در سایر منابع تاریخی به دست نیامد و از وضعیت امروزی آن اطلاعی در دست نیست.<ref>ص۸۳.</ref> | ||
شهر تاریخی دیگر حوزه رود فرات در عراق که در آن مقام هایی برای امام علی۷ گزارش شده، شهر «عانه» -واقع در ساحل غربی رود فرات، حدود ۲۱۰ کیلومتری غرب «رمادی» (مرکز استان انبار) -است. در منابع تاریخی به گذشتن امام علی۷ از عانه اشاره ای نشده است؛ اما این شهر به طور طبیعی در مسیر بازگشت امام علی۷ از صفّین قرار داشته و احتمال توقف لشکر امام۷ در این شهر یا نزدیک آن، دور از ذهن نیست. (خامه یار، ص۹۶ و ۹۸) | شهر تاریخی دیگر حوزه رود فرات در عراق که در آن مقام هایی برای امام علی۷ گزارش شده، شهر «عانه» -واقع در ساحل غربی رود فرات، حدود ۲۱۰ کیلومتری غرب «رمادی» (مرکز استان انبار) -است. در منابع تاریخی به گذشتن امام علی۷ از عانه اشاره ای نشده است؛ اما این شهر به طور طبیعی در مسیر بازگشت امام علی۷ از صفّین قرار داشته و احتمال توقف لشکر امام۷ در این شهر یا نزدیک آن، دور از ذهن نیست. (خامه یار، ص۹۶ و ۹۸)<ref>خامه یار (۱۳۹۴ش)، جغرافیای تاریخی مسیر امام علی۷ به صفّین، تهران، مشعر.</ref> | ||
به هر حال گویا در دوره های اخیر، چند گنبد و زیارتگاه منسوب به امام علی۷ در عانه و اطراف آن وجود داشته است. یکی از این گنبدها در منطقه «حقون»، در عانه قدیم، بالای تپه سنگی مرتفعی واقع بوده و درون آن، محل جای پای اسب امام علی۷ (طبق باور اهالی منطقه) وجود داشته است. متأسفانه این گنبد، دو بار به دست جریان های تکفیری، یک بار در سال ۲۰۰۶ میلادى به دست القاعده، و بار دوم در سال ۲۰۱۵ میلادى به دست داعش، تخریب و ویران شد.<ref>ص۸۳.</ref> | به هر حال گویا در دوره های اخیر، چند گنبد و زیارتگاه منسوب به امام علی۷ در عانه و اطراف آن وجود داشته است. یکی از این گنبدها در منطقه «حقون»، در عانه قدیم، بالای تپه سنگی مرتفعی واقع بوده و درون آن، محل جای پای اسب امام علی۷ (طبق باور اهالی منطقه) وجود داشته است. متأسفانه این گنبد، دو بار به دست جریان های تکفیری، یک بار در سال ۲۰۰۶ میلادى به دست القاعده، و بار دوم در سال ۲۰۱۵ میلادى به دست داعش، تخریب و ویران شد.<ref>ص۸۳.</ref> | ||
زیارتگاه دیگر، «مشهد الحجر» در شمال عانه است که طبق باور اهالی، محل توقف و نماز خواندن امام علی۷ روی یک تخته سنگ بوده و بعدها در محل آن، زیارتگاه کنونی ساخته شده است. خاندان «مشاهده»، که از تیره های بسیار سادات عراق و بادیه شام به شمار می آیند، به جهت استقرار نخستین اجدادشان در مجاورت این مشهد (زیارتگاه)، بدین نام شهرت یافته اند. (کحالة، ۱۹۹۷م، ج۵، ص۲۱۱) | زیارتگاه دیگر، «مشهد الحجر» در شمال عانه است که طبق باور اهالی، محل توقف و نماز خواندن امام علی۷ روی یک تخته سنگ بوده و بعدها در محل آن، زیارتگاه کنونی ساخته شده است. خاندان «مشاهده»، که از تیره های بسیار سادات عراق و بادیه شام به شمار می آیند، به جهت استقرار نخستین اجدادشان در مجاورت این مشهد (زیارتگاه)، بدین نام شهرت یافته اند. (کحالة، ۱۹۹۷م، ج۵، ص۲۱۱)<ref>کحالة، عمر (۱۹۹۷م)، معجم قبائل العرب القدیمة والحدیثة، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ هشتم.</ref> | ||
== قدمگاه امام علی۷، موصل == | == قدمگاه امام علی۷، موصل == | ||
در شهر موصل، دو زیارتگاه منسوب به امام علی۷ وجود داشته که قدمت آنها به سده های میانی (حدود دو قرن هفتم و هشتم) می رسیده است. یکی از این دو زیارتگاه، قدمگاه منسوب به امام۷، و زیارتگاه دیگر، پنجه گاه یا جای کف دست منسوب به ایشان بوده است. این دو زیارتگاه از بناهای تاریخی ارزشمند موصل، و تا دوره های متأخر پابرجا بودند؛ اما ظاهراً در یکصد سال اخیر به تدریج فراموش، و به ویرانه تبدیل شدند.<ref>ص۸۴.</ref> | در شهر موصل، دو زیارتگاه منسوب به امام علی۷ وجود داشته که قدمت آنها به سده های میانی (حدود دو قرن هفتم و هشتم) می رسیده است. یکی از این دو زیارتگاه، قدمگاه منسوب به امام۷، و زیارتگاه دیگر، پنجه گاه یا جای کف دست منسوب به ایشان بوده است. این دو زیارتگاه از بناهای تاریخی ارزشمند موصل، و تا دوره های متأخر پابرجا بودند؛ اما ظاهراً در یکصد سال اخیر به تدریج فراموش، و به ویرانه تبدیل شدند.<ref>ص۸۴.</ref> | ||
قدمگاه امام علی۷، که نزد اهالی به نام «دوسة علی» شناخته می شده، در خیابان فاروق شهر موصل قرار داشته است. مرحوم سعید دیوه جی آن را بنای گنبددار کوچکی پایین تر از سطح زمین توصیف کرده که روی دیوارهای داخلی آن کتیبه هایی وجود داشته است. به اعتقاد وی، این بنا در اصل بخش به جا مانده از یکی از مدارس قدیمی موصل بوده که بعدها با ساخت قدمگاهی برای امام علی۷ در آن، به زیارتگاه تبدیل شده است. (موصلی، ۱۹۶۶م، ص۱۰۴) | قدمگاه امام علی۷، که نزد اهالی به نام «دوسة علی» شناخته می شده، در خیابان فاروق شهر موصل قرار داشته است. مرحوم سعید دیوه جی آن را بنای گنبددار کوچکی پایین تر از سطح زمین توصیف کرده که روی دیوارهای داخلی آن کتیبه هایی وجود داشته است. به اعتقاد وی، این بنا در اصل بخش به جا مانده از یکی از مدارس قدیمی موصل بوده که بعدها با ساخت قدمگاهی برای امام علی۷ در آن، به زیارتگاه تبدیل شده است. (موصلی، ۱۹۶۶م، ص۱۰۴)<ref>موصلی، احمد بن خیّاط (۱۹۶۶م)، ترجمة الاولیا فی الموصل الحدباء، تحقیق سعید الدیوه جی، موصل، مطبعة الجمهوریة.</ref> | ||
سیوفی، که کتیبه های این زیارتگاه را بازخوانی کرده، از کتیبه ای یاد کرده که حاوی نام احمد بن حاجی عبدالله بن عمار و تاریخ ۷۸۴ قمرى بوده است. این کتیبه ممکن است بیانگر ساخت زیارتگاه در این تاریخ به دست شخص یادشده باشد. او همچنین از کتیبه دیگری که بیانگر ساخت (بازسازی) بنا در سال ۱۱۷۰ قمرى به دست علی بن رومی بوده، و نیز دو کتیبه حاوی صلوات بر چهارده معصوم در دو طرف طاق زیارتگاه یاد کرده است. (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۱۸ - ۱۱۹) | سیوفی، که کتیبه های این زیارتگاه را بازخوانی کرده، از کتیبه ای یاد کرده که حاوی نام احمد بن حاجی عبدالله بن عمار و تاریخ ۷۸۴ قمرى بوده است. این کتیبه ممکن است بیانگر ساخت زیارتگاه در این تاریخ به دست شخص یادشده باشد. او همچنین از کتیبه دیگری که بیانگر ساخت (بازسازی) بنا در سال ۱۱۷۰ قمرى به دست علی بن رومی بوده، و نیز دو کتیبه حاوی صلوات بر چهارده معصوم در دو طرف طاق زیارتگاه یاد کرده است. (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۱۸ - ۱۱۹)<ref>سیوفی، نقولا (۱۹۵۶م)، مجموع الکتابات المحرّرة فی ابنیة مدینة الموصل، تحقیق سعید الدیوه جی، بغداد، مطبعة شفیق.</ref> | ||
== مسجد پنجه علی۷، موصل == | == مسجد پنجه علی۷، موصل == | ||
جایگاه دیگر منسوب به امام علی۷ در موصل، مسجد پنجه علی۷ است که از توصیف های موجود در تواریخ محلی موصل، می توان به اهمیت و جایگاه دینی آن در قرون گذشته پی برد. احتمالاً اشاره علی بن ابی بکر هروی به وجود جای کف دست امام علی۷ در «مشهد الطرح» موصل، کهن ترین اشاره تاریخی به این زیارتگاه است. (هروی، ۱۹۵۳م، ص۷۰) متأسفانه در سایر منابع کهن (پیش از دوره ایلخانی) درباره این زیارتگاه و وجه تسمیه آن به «مشهد الطرح» اشاره ای دیده نمی شود.<ref>ص۸۵.</ref> | جایگاه دیگر منسوب به امام علی۷ در موصل، مسجد پنجه علی۷ است که از توصیف های موجود در تواریخ محلی موصل، می توان به اهمیت و جایگاه دینی آن در قرون گذشته پی برد. احتمالاً اشاره علی بن ابی بکر هروی به وجود جای کف دست امام علی۷ در «مشهد الطرح» موصل، کهن ترین اشاره تاریخی به این زیارتگاه است. (هروی، ۱۹۵۳م، ص۷۰)<ref>هروی، علی بن ابی بکر (۱۹۵۳م)، الاشارات الی معرفة الزیارات، تحقیق:جانین سوردیل -طومین، دمشق، المعهد الفرنسی.</ref> متأسفانه در سایر منابع کهن (پیش از دوره ایلخانی) درباره این زیارتگاه و وجه تسمیه آن به «مشهد الطرح» اشاره ای دیده نمی شود.<ref>ص۸۵.</ref> | ||
این زیارتگاه در گذشته، بیرون باروی شهر موصل واقع، و دارای گنبدی بود که اطراف آن، بقایای یک رباط وجود داشت؛ اما بعداً این رباط فرو ریخت و به یک تپه ویرانه تبدیل شد. (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۴۸ - ۱۴۹) در حال حاضر سردر و نیز محراب عالی و باشکوه به جامانده از این زیارتگاه، به موزه ملی عراق در بغداد منتقل شده است و از آثار معماری شاخص دوره اسلامی در این موزه به شمار می آید. (ر.ک: الجمعة، ۱۴۱۰ق، ص۹۷ - ۱۰۸) | این زیارتگاه در گذشته، بیرون باروی شهر موصل واقع، و دارای گنبدی بود که اطراف آن، بقایای یک رباط وجود داشت؛ اما بعداً این رباط فرو ریخت و به یک تپه ویرانه تبدیل شد. (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۴۸ - ۱۴۹)<ref>سیوفی، نقولا (۱۹۵۶م)، مجموع الکتابات المحرّرة فی ابنیة مدینة الموصل، تحقیق سعید الدیوه جی، بغداد، مطبعة شفیق.</ref> در حال حاضر سردر و نیز محراب عالی و باشکوه به جامانده از این زیارتگاه، به موزه ملی عراق در بغداد منتقل شده است و از آثار معماری شاخص دوره اسلامی در این موزه به شمار می آید. (ر.ک: الجمعة، ۱۴۱۰ق، ص۹۷ - ۱۰۸)<ref>الجمعة، احمد قاسم (۱۴۱۰ق)، «مدخل مزار کف (بنجة) الامام علی فی الموصل: دراسة وتحقیق»، آداب الرافدین، العدد ۱۹.</ref> | ||
روی هر یک از سردر بنا و حاشیه محراب و ضلع جنوبی بنا، که در موزه بغداد نگهداری می شود، کتیبههای متعددی نوشته شده است. در طاق سردر بنا، کتیبه ای حاوی آیاتی از قرآن (ق: ۳۱ - ۳۴) و نیز کتیبه ای حاوی نام بانی زیارتگاه وجود دارد که متأسفانه بخش حاوی نام بانی در این کتیبه از بین رفته است؛ اما کتیبه جدیدتری بالای طاق سردر، حاوی تاریخ ۱۲۱۷ قمرى قرار دارد (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۴۹) که می تواند بیانگر بازسازی بنا در این سال باشد.<ref>ص۸۵.</ref> | روی هر یک از سردر بنا و حاشیه محراب و ضلع جنوبی بنا، که در موزه بغداد نگهداری می شود، کتیبههای متعددی نوشته شده است. در طاق سردر بنا، کتیبه ای حاوی آیاتی از قرآن (ق: ۳۱ - ۳۴) و نیز کتیبه ای حاوی نام بانی زیارتگاه وجود دارد که متأسفانه بخش حاوی نام بانی در این کتیبه از بین رفته است؛ اما کتیبه جدیدتری بالای طاق سردر، حاوی تاریخ ۱۲۱۷ قمرى قرار دارد (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۴۹)<ref>سیوفی، نقولا (۱۹۵۶م)، مجموع الکتابات المحرّرة فی ابنیة مدینة الموصل، تحقیق سعید الدیوه جی، بغداد، مطبعة شفیق.</ref> که می تواند بیانگر بازسازی بنا در این سال باشد.<ref>ص۸۵.</ref> | ||
همچنین در کتیبه گرداگرد محراب آمده که این بنا به دستور محمد بن اسماعیل بن علی بن محمد بن احمد بن زید بن عبدالله حسینی، و به دست عزالدین ابوالحسن علی، و در زمان نقابت نصیرالدین محمد بن محمد بن مرتضی بن عبدالمطلب بن مرتضی بن محمد بن زید بن عبدالله حسینی در سال ۸۰۸ قمرى ساخته شده است. (همان، ص۱۴۹ - ۱۵۰) نصیرالدین یادشده در این کتیبه، از رجال خاندان نقبای موصل است که برای چندین قرن عهده دار نقابت سادات در این شهر بود. | همچنین در کتیبه گرداگرد محراب آمده که این بنا به دستور محمد بن اسماعیل بن علی بن محمد بن احمد بن زید بن عبدالله حسینی، و به دست عزالدین ابوالحسن علی، و در زمان نقابت نصیرالدین محمد بن محمد بن مرتضی بن عبدالمطلب بن مرتضی بن محمد بن زید بن عبدالله حسینی در سال ۸۰۸ قمرى ساخته شده است. (همان، ص۱۴۹ - ۱۵۰)<ref>سیوفی، نقولا (۱۹۵۶م)، مجموع الکتابات المحرّرة فی ابنیة مدینة الموصل، تحقیق سعید الدیوه جی، بغداد، مطبعة شفیق.</ref> نصیرالدین یادشده در این کتیبه، از رجال خاندان نقبای موصل است که برای چندین قرن عهده دار نقابت سادات در این شهر بود.<ref>ص۸۵.</ref> | ||
دو طرف محراب بنا دو طاقچه سنگی تعبیه شده که بالای آنها کتیبه ای بیانگر اینکه اینجا محل جای کف دست امام علی۷ و جای سم اسب ایشان است، وجود دارد. گویا در هر طاقچه، قطعه سنگی وجود داشته که درون قطعه سنگ سمت راست، نقش یک پنجه یا کف دست بوده است؛ اما در کمتر از یکصد سال گذشته، از محل خود کنده و ناپدید شده است! (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۵۰) در منابع تاریخی، گزارش هایی مبنی بر حضور امام علی۷ در موصل وجود ندارد.<ref>ص۸۵.</ref> | دو طرف محراب بنا دو طاقچه سنگی تعبیه شده که بالای آنها کتیبه ای بیانگر اینکه اینجا محل جای کف دست امام علی۷ و جای سم اسب ایشان است، وجود دارد. گویا در هر طاقچه، قطعه سنگی وجود داشته که درون قطعه سنگ سمت راست، نقش یک پنجه یا کف دست بوده است؛ اما در کمتر از یکصد سال گذشته، از محل خود کنده و ناپدید شده است! (سیوفی، ۱۹۵۶م، ص۱۵۰)<ref>سیوفی، نقولا (۱۹۵۶م)، مجموع الکتابات المحرّرة فی ابنیة مدینة الموصل، تحقیق سعید الدیوه جی، بغداد، مطبعة شفیق.</ref> در منابع تاریخی، گزارش هایی مبنی بر حضور امام علی۷ در موصل وجود ندارد.<ref>ص۸۵.</ref> | ||
== مسجد پنجه علی۷، اربیل == | == مسجد پنجه علی۷، اربیل == | ||
در شهر اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق، مسجدی به نام «پنجه علی»۷ وجود دارد که وجه تسمیه آن، وجود سنگی حاوی نشان پنجه یا جای کف دست منسوب به امام علی۷ است. بی تردید این مسجد منطبق بر زیارتگاه تاریخی و کهنی است که ابن مستوفی اربلی (م.۶۳۷ق)، مورخ شهر اربیل، در تاریخ خود چندین بار از آن به نام «مشهد الکفّ» یاد کرده است. (ابن مستوفی، ۱۹۸۰م، ج۱، ص۲۲۳ و ۲۶۴) ازاین رو می توان قدمت اولیه آن را لااقل از سده ششم هجری تعیین کرد.<ref>ص۸۶.</ref> | در شهر اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق، مسجدی به نام «پنجه علی»۷ وجود دارد که وجه تسمیه آن، وجود سنگی حاوی نشان پنجه یا جای کف دست منسوب به امام علی۷ است. بی تردید این مسجد منطبق بر زیارتگاه تاریخی و کهنی است که ابن مستوفی اربلی (م.۶۳۷ق)، مورخ شهر اربیل، در تاریخ خود چندین بار از آن به نام «مشهد الکفّ» یاد کرده است. (ابن مستوفی، ۱۹۸۰م، ج۱، ص۲۲۳ و ۲۶۴)<ref>ابن مستوفی، مبارک بن احمد (۱۹۸۰م)، تاریخ اربل، تحقیق، سامی بن السید خماس الصقار، بغداد، دارالرشید.</ref> ازاین رو می توان قدمت اولیه آن را لااقل از سده ششم هجری تعیین کرد.<ref>ص۸۶.</ref> | ||
گفتنی است ابن مستوفی در شرح حال دو تن از اعلام این شهر به نام های ابوالحسن علی بن اسماعیل بغدادی اربلی (۵۵۹ - ۶۱۸ق) و ابوالعباس خضر بن محمد اربلی معروف به ابن نفیس (م.۶۱۸ق)، به دفن آنها در قبرستان مجاور «مشهد الکف» اشاره کرده است. (همان، ج۱، ص۲۱۳؛ همو، ۲۰۱۳م، ص۱۷۴) این گزارش ها نشان دهنده تقدس و جایگاه معنوی این زیارتگاه برای اهالی اربیل از دیرباز تاکنون است.<ref>ص۸۶.</ref> | گفتنی است ابن مستوفی در شرح حال دو تن از اعلام این شهر به نام های ابوالحسن علی بن اسماعیل بغدادی اربلی (۵۵۹ - ۶۱۸ق) و ابوالعباس خضر بن محمد اربلی معروف به ابن نفیس (م.۶۱۸ق)، به دفن آنها در قبرستان مجاور «مشهد الکف» اشاره کرده است. (همان، ج۱، ص۲۱۳؛ همو، ۲۰۱۳م، ص۱۷۴)<ref>ابن مستوفی، مبارک بن احمد (۱۹۸۰م)، تاریخ اربل، تحقیق، سامی بن السید خماس الصقار، بغداد، دارالرشید.</ref> این گزارش ها نشان دهنده تقدس و جایگاه معنوی این زیارتگاه برای اهالی اربیل از دیرباز تاکنون است.<ref>ص۸۶.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||