آثار المدینة المنورة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
Hasaninasab (بحث | مشارکتها) جز (حذف برچسب ویرایش) |
جز (جایگزینی متن - 'http://phz.hajj.ir/422' به 'http://hzrc.ac.ir/post') |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
'''آثار المدینة المنوره''' کتابی معاصر در آثار و تاریخ محلی [[مدینه|مدینه منوره]]، نوشته [[عبدالقدوس انصاری]]. این کتاب دربردارنده اطلاعات فراوانی درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی شهر مدینه است. نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص از مهم‌ترین ویژگی این کتاب کم‌حجم است. | | عنوان =آثار المدینة المنورة | ||
| عنوان اصلی = | |||
| تصویر = کتاب آثار المدینة المنورة.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح_تصویر = | |||
| نویسنده =عبدالقدوس الأنصاری | |||
| برگرداننده = | |||
| ویراستار = | |||
| به تصحیح = | |||
| به کوشش = | |||
| تاریخ نگارش = | |||
| تصویرگر = | |||
| طراح جلد = | |||
| موضوع = آثار و تاریخ محلی [[مدینه]] | |||
| سبک = | |||
| زبان = عربی | |||
| تعداد جلد = | |||
| صفحه = ۳۲۹ صفحه | |||
| قطع = | |||
| ناشر = المکتبة السلفیة | |||
| وبسایت ناشر = | |||
| محل انتشارات = مدینه | |||
| تاریخ نشر = ۱۳۹۳ق - ۱۹۷۳م | |||
| ترجمه به = | |||
| مجموعه = | |||
| شابک = | |||
}} | |||
'''آثار المدینة المنوره''' کتابی معاصر در آثار و تاریخ محلی [[مدینه|مدینه منوره]]، نوشته [[عبدالقدوس انصاری]] است. | |||
این کتاب دربردارنده اطلاعات فراوانی درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی شهر مدینه است. | |||
نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص از مهم‌ترین ویژگی این کتاب کم‌حجم است. | |||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
عبدالقدوس بن قاسم بن محمد انصاری (۱۳۲۴-۱۴۰۳ق.) در سال ۱۳۲۴ق. در [[مدینه]] به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۱ق. تحصیل علوم دینی را آغاز کرد و پس از مدتی به [[مکه]] رفت و در مجله ام‌القری به کار پرداخت. در سال ۱۳۵۵ق. در | عبدالقدوس بن قاسم بن محمد انصاری (۱۳۲۴-۱۴۰۳ق.) در سال ۱۳۲۴ق. در [[مدینه]] به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۱ق. تحصیل علوم دینی را آغاز کرد و پس از مدتی به [[مکه]] رفت و در مجله ام‌القری به کار پرداخت. در سال ۱۳۵۵ق. در [[جده]]، مجلة المنهل را تأسیس نمود و در دوران [[ملک عبدالعزیز]]، مدتی مسئولیت امور مالی دفتر ریاست مجلس وزرای جده را نیز بر عهده داشت.<ref>نشر الریاحین، ج۱، ص۳۸۷-۳۹۰ ؛ نک: مجلة العرب، ج۸، ص۲۱۱.</ref> از وی حدود ۳۵ کتاب منتشر گشته؛ از جمله: التاریخ المفصل للکعبة المشرّفة قبل الاسلام که به فارسی ترجمه شده است (اصفهان، چهارباغ، ۱۳۸۴ش.)، مع ابن جبیر فی رحلته، و تحقیق الامکنة فی الحجاز و تهامه. وی در مجلات [[عربستان سعودی|عربستان]]، به‌ویژه المنهل و العرب مقالاتی نگاشته است.<ref>نشر الریاحین،ج۱، ص۳۹۰-۳۹۶.</ref> | ||
==معرفی کتاب== | ==معرفی کتاب== | ||
کتاب آثار المدینة المنوره، حاصل هشت سال تحقیقات کتابخانه‌ای و میدانی نویسنده است و کتاب‌های مرجع آن بسیاری از آثار مدینه‌شناسی بوده که نویسنده در مقدمه از آن‌ها یاد کرده است. <ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۰</ref> کتاب به رغم حجم اندک، حاوی اطلاعاتی فراوان درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی [[مدینه]] است. | کتاب آثار المدینة المنوره، حاصل هشت سال تحقیقات کتابخانه‌ای و میدانی نویسنده است و کتاب‌های مرجع آن بسیاری از آثار مدینه‌شناسی بوده که نویسنده در مقدمه از آن‌ها یاد کرده است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۰</ref> کتاب به رغم حجم اندک، حاوی اطلاعاتی فراوان درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی [[مدینه]] است. | ||
از امتیازهای کتاب، نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر <ref>آثار المدینة المنورة، ص۳۰۱-۳۰۲، «منابع»</ref>، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص است. | از امتیازهای کتاب، نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر<ref>آثار المدینة المنورة، ص۳۰۱-۳۰۲، «منابع»</ref>، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص است. | ||
حذف اطلاعات مربوط به ویرانگری آثار مذهبی و تاریخی در دوران [[آل سعود|سعودی]] و ارائه اطلاعاتی بدون منبع ذیل هر یک از آن‌ها و بسنده‌کردن به ذکر نام این منابع در فهرست منابع پایان کتاب بدون مشخصات کتاب‌شناختی، از ویژگی‌های این کتاب است. | حذف اطلاعات مربوط به ویرانگری آثار مذهبی و تاریخی در دوران [[آل سعود|سعودی]] و ارائه اطلاعاتی بدون منبع ذیل هر یک از آن‌ها و بسنده‌کردن به ذکر نام این منابع در فهرست منابع پایان کتاب بدون مشخصات کتاب‌شناختی، از ویژگی‌های این کتاب است. | ||
| خط ۱۴: | خط ۴۴: | ||
==محتویات== | ==محتویات== | ||
در این کتاب، آثار مدینه در ۱۰ بخش (قِسم) بررسی شده‌اند و هر بخش شامل چندین موضوع است. در ابتدای هر بخش، یک درآمد(تمهید) آمده است که خواننده را به‌گونه اجمالی با موضوع آشنا می‌کند. بخش‌های ده‌گانه کتاب عبارت‌اند از: خانه‌ها، قصرها، قلعه‌ها، مسجدها، مکان‌های تاریخی، بلاط‌ها (زمین‌های سنگ‌فرش)، کوه‌ها و سنگلاخ‌ها، وادی‌ها، چاه‌ها، و چشمه‌ها. | در این کتاب، آثار مدینه در ۱۰ بخش (قِسم) بررسی شده‌اند و هر بخش شامل چندین موضوع است. در ابتدای هر بخش، یک درآمد(تمهید) آمده است که خواننده را به‌گونه اجمالی با موضوع آشنا می‌کند. بخش‌های ده‌گانه کتاب عبارت‌اند از: خانه‌ها، قصرها، قلعه‌ها، مسجدها، مکان‌های تاریخی، بلاط‌ها (زمین‌های سنگ‌فرش)، کوه‌ها و سنگلاخ‌ها، وادی‌ها، چاه‌ها، و چشمه‌ها. | ||
# در بخش یکم، خانه‌های [[کلثوم بن هدم]]، [[سعد بن خیثمه]]، [[ابوایوب انصاری]]، [[عبدالله بن عمر]]، [[امام جعفر صادق(ع)]]، [[عثمان بن عفان]]، [[ابوبکر]]، [[ریطه بنت ابی‌عباس]]، [[خالد بن ولید]] و [[مروان بن حکم]] را معرفی می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱-۳۹</ref> | |||
# در بخش دوم، به معرفی قصرهای [[سعید بن عاص]]، قصر [[عاصم بن عمرو]] و نیز سدِّ عاصم پرداخته، از موقعیت مکانی و اهمیت بنای آن‌ها سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۴۳-۵۷</ref> | #در بخش یکم، خانه‌های [[کلثوم بن هدم]]، [[سعد بن خیثمه]]، [[ابوایوب انصاری]]، [[عبدالله بن عمر]]، [[امام جعفر صادق(ع)]]، [[عثمان بن عفان]]، [[ابوبکر]]، [[ریطه بنت ابی‌عباس]]، [[خالد بن ولید]] و [[مروان بن حکم]] را معرفی می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱-۳۹</ref> | ||
# در بخش سوم، به سه قلعه مهم اشاره می‌کند: قلعه [[کعب بن اشرف]]، قلعه [[ضحیان]] و قلعه [[ابودجانه ساعدی انصاری]].<ref>آثار المدینة المنورة، ص۵۹-۷۴</ref> | #در بخش دوم، به معرفی قصرهای [[سعید بن عاص]]، قصر [[عاصم بن عمرو]] و نیز سدِّ عاصم پرداخته، از موقعیت مکانی و اهمیت بنای آن‌ها سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۴۳-۵۷</ref> | ||
# در بخش چهارم، تاریخ، تعمیر و بازسازی مساجد مدینه به ویژه [[مسجدالنبی]] را به تفصیل شرح می‌دهد و در همین جا از ساخت و سازهای [[جواد اصفهانی]] (م. بعد ۵۶۰ق.) نیز یاد می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۷۵-۱۳۸</ref> | #در بخش سوم، به سه قلعه مهم اشاره می‌کند: قلعه [[کعب بن اشرف]]، قلعه [[ضحیان]] و قلعه [[ابودجانه ساعدی انصاری]].<ref>آثار المدینة المنورة، ص۵۹-۷۴</ref> | ||
# در بخش پنجم، به زمین‌های سنگ‌فرش یا هموار شده مدینه می‌پردازد. علت پرداختن به این موضوع، اهمیت این راه‌ها و زمین‌ها در توسعه و تمدن شهرها در قرون گذشته است. به همین مناسبت از هموارسازی راه‌ها در دوران [[آل سعود|سعودی]] نیز یاد می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۴۱-۱۴۸</ref> | #در بخش چهارم، تاریخ، تعمیر و بازسازی مساجد مدینه به ویژه [[مسجدالنبی]] را به تفصیل شرح می‌دهد و در همین جا از ساخت و سازهای [[جواد اصفهانی]] (م. بعد ۵۶۰ق.) نیز یاد می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۷۵-۱۳۸</ref> | ||
# در بخش ششم، از [[سقیفه بنی‌ساعده]] آغاز می‌کند و سپس مکان‌هایی مانند [[خندق]] و بازار مدینه و [[بقیع]] را شرح می‌دهد. | #در بخش پنجم، به زمین‌های سنگ‌فرش یا هموار شده مدینه می‌پردازد. علت پرداختن به این موضوع، اهمیت این راه‌ها و زمین‌ها در توسعه و تمدن شهرها در قرون گذشته است. به همین مناسبت از هموارسازی راه‌ها در دوران [[آل سعود|سعودی]] نیز یاد می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۴۱-۱۴۸</ref> | ||
# در بخش هفتم، به شرح کوه‌های مهم و تاریخی مدینه، مانند [[کوه احد|احد]] و [[کوه عینین|عینین]] می‌پردازد و از نقش آن‌ها در رخدادهای تاریخی مدینه سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۵۱-۲۰۹</ref> | #در بخش ششم، از [[سقیفه بنی‌ساعده]] آغاز می‌کند و سپس مکان‌هایی مانند [[خندق]] و بازار مدینه و [[بقیع]] را شرح می‌دهد. | ||
# در بخش هشتم، وادی‌های اطراف مدینه، مانند عقیق و قنات و مناطق سیل خیز<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱۵-۲۱۶</ref> را با بررسی تاریخی و جغرافیایی معرفی می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱۴-۲۳۳</ref> | #در بخش هفتم، به شرح کوه‌های مهم و تاریخی مدینه، مانند [[کوه احد|احد]] و [[کوه عینین|عینین]] می‌پردازد و از نقش آن‌ها در رخدادهای تاریخی مدینه سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۱۵۱-۲۰۹</ref> | ||
# در بخش نهم، درباره چاه‌های معروف مدینه که آب آشامیدنی و کشاورزی شهر را در خود ذخیره می‌کردند، سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۳۵-۲۵۲</ref> | #در بخش هشتم، وادی‌های اطراف مدینه، مانند عقیق و قنات و مناطق سیل خیز<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱۵-۲۱۶</ref> را با بررسی تاریخی و جغرافیایی معرفی می‌کند.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۱۴-۲۳۳</ref> | ||
# در بخش دهم نیز به توضیح چشمه‌های مدینه می‌پردازد. وی بیان می‌دارد اکنون در مدینه نُه چشمه جاری است که معروف‌ترین آن‌ها [[چشمه ارزق]] یا زرقاء است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۵۳-۲۶۴</ref> به گفته نویسنده، [[چشمه شهداء]] که حفر آن را به [[معاویه بن ابی‌سفیان|معاویه]] نسبت می‌دهند، تا نیم قرن پیش جاری بوده است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۵۷</ref> | #در بخش نهم، درباره چاه‌های معروف مدینه که آب آشامیدنی و کشاورزی شهر را در خود ذخیره می‌کردند، سخن می‌گوید.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۳۵-۲۵۲</ref> | ||
#در بخش دهم نیز به توضیح چشمه‌های مدینه می‌پردازد. وی بیان می‌دارد اکنون در مدینه نُه چشمه جاری است که معروف‌ترین آن‌ها [[چشمه ارزق]] یا زرقاء است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۵۳-۲۶۴</ref> به گفته نویسنده، [[چشمه شهداء]] که حفر آن را به [[معاویه بن ابی‌سفیان|معاویه]] نسبت می‌دهند، تا نیم قرن پیش جاری بوده است.<ref>آثار المدینة المنورة، ص۲۵۷</ref> | |||
==چاپ‌ها== | ==چاپ‌ها== | ||
کتاب آثار المدینة المنوره، نخستین بار به سال ۱۳۵۳ق. در چاپخانه الترقّی [[دمشق]] چاپ شد<ref>مجلة العرب، ج۸، ص۲۱۱.</ref> و تا کنون پنج بار به چاپ رسیده که آخرین آن‌ها به سال ۱۴۲۰ق. از سوی مطبعة دار مجلة المنهل در [[مدینه]] بوده است. از چاپ سوم به بعد، کتاب با تغییراتی جزئی، از جمله اعراب‌گذاری کلمات مشکل و برخی حذف و اضافات، منتشر شده است. | کتاب آثار المدینة المنوره، نخستین بار به سال ۱۳۵۳ق. در چاپخانه الترقّی [[دمشق]] چاپ شد<ref>مجلة العرب، ج۸، ص۲۱۱.</ref> و تا کنون پنج بار به چاپ رسیده که آخرین آن‌ها به سال ۱۴۲۰ق. از سوی مطبعة دار مجلة المنهل در [[مدینه]] بوده است. از چاپ سوم به بعد، کتاب با تغییراتی جزئی، از جمله اعراب‌گذاری کلمات مشکل و برخی حذف و اضافات، منتشر شده است. | ||
==مطالعه بیشتر== | |||
*[http://waqfeya.com/book.php?bid=5428 دریافت کتاب آثار المدینة المنورة] | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http:// | |||
*[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/433756/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9?q=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9&score=2309.764&rownumber=1 معرفی آثار المدینة المنورة]. | |||
*[http://www.alhayat.com/Articles/19234032/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9-----%D8%A3%D9%88%D9%84-%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%85-1935 آثار المدينة المنورة ... أول كتاب من نوعه صدر عام ۱۹۳۵م]. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۳۶: | خط ۷۳: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* '''مجلة العرب''': ریاض، نشر دار الیمامه، ۱۴۰۹ق | {{دانشنامه | ||
* '''نشرالریاحین''': عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، ۱۴۱۵ق. | | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9566 | ||
* '''آثار المدینة المنورة''': عبدالقدوس انصاری | | عنوان = آثار المدینة المنورة | ||
| نویسنده = رضا بابایی | |||
}} | |||
*'''مجلة العرب''': ریاض، نشر دار الیمامه، ۱۴۰۹ق | |||
*'''نشرالریاحین''': عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، ۱۴۱۵ق. | |||
*'''آثار المدینة المنورة''': عبدالقدوس انصاری | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{کتاب‌های مرتبط با حج}} | |||
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله | |||
| شناسه = شد | |||
| جعبه اطلاعات = شد | |||
| عنوان‌بندی = شد | |||
| ویرایش = شد | |||
| لینک‌دهی = شد | |||
| عکس = شد | |||
| جعبه نقل قول = | |||
| پیوند به بیرون = شد | |||
| مطالعه بیشتر = شد | |||
| پانویس و منابع = شد | |||
| ناوبری = شد | |||
| رده = شد | |||
| تغییر مسیر = شد | |||
}}<onlyinclude> | |||
[[رده:کتاب‌های معاصر]] | [[رده:کتاب‌های معاصر]] | ||
[[رده:کتاب‌های عبدالقدوس انصاری]] | [[رده:کتاب‌های عبدالقدوس انصاری]] | ||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | |||
[[رده:کتاب‌های تاریخ مدینه]] | |||
<references /> | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۳۴
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| نویسنده | عبدالقدوس الأنصاری |
| محتوا | |
| موضوع | آثار و تاریخ محلی مدینه |
| زبان | عربی |
| نشر | |
| تعداد صفحات | ۳۲۹ صفحه |
| ناشر | المکتبة السلفیة |
| محل نشر | مدینه |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۳ق - ۱۹۷۳م |
آثار المدینة المنوره کتابی معاصر در آثار و تاریخ محلی مدینه منوره، نوشته عبدالقدوس انصاری است. این کتاب دربردارنده اطلاعات فراوانی درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی شهر مدینه است.
نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص از مهم‌ترین ویژگی این کتاب کم‌حجم است.
نویسنده[ویرایش | ویرایش مبدأ]
عبدالقدوس بن قاسم بن محمد انصاری (۱۳۲۴-۱۴۰۳ق.) در سال ۱۳۲۴ق. در مدینه به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۱ق. تحصیل علوم دینی را آغاز کرد و پس از مدتی به مکه رفت و در مجله ام‌القری به کار پرداخت. در سال ۱۳۵۵ق. در جده، مجلة المنهل را تأسیس نمود و در دوران ملک عبدالعزیز، مدتی مسئولیت امور مالی دفتر ریاست مجلس وزرای جده را نیز بر عهده داشت.[۱] از وی حدود ۳۵ کتاب منتشر گشته؛ از جمله: التاریخ المفصل للکعبة المشرّفة قبل الاسلام که به فارسی ترجمه شده است (اصفهان، چهارباغ، ۱۳۸۴ش.)، مع ابن جبیر فی رحلته، و تحقیق الامکنة فی الحجاز و تهامه. وی در مجلات عربستان، به‌ویژه المنهل و العرب مقالاتی نگاشته است.[۲]
معرفی کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب آثار المدینة المنوره، حاصل هشت سال تحقیقات کتابخانه‌ای و میدانی نویسنده است و کتاب‌های مرجع آن بسیاری از آثار مدینه‌شناسی بوده که نویسنده در مقدمه از آن‌ها یاد کرده است.[۳] کتاب به رغم حجم اندک، حاوی اطلاعاتی فراوان درباره پیشینه اجتماعی، سیاسی، معماری، جغرافیایی، ادبی و تاریخی مدینه است.
از امتیازهای کتاب، نشان دادن جایگاه دینی و تاریخی آثار مدینه، بهره‌گیری گسترده از منابع روایی و سیر[۴]، بررسی تغییرات بیشتر آثار مدینه در طول تاریخ، مقایسه وضع نخستین آن‌ها با وضع کنونی و طرح مباحث لغوی دربارة ضبط صحیح نام‌های خاص است.
حذف اطلاعات مربوط به ویرانگری آثار مذهبی و تاریخی در دوران سعودی و ارائه اطلاعاتی بدون منبع ذیل هر یک از آن‌ها و بسنده‌کردن به ذکر نام این منابع در فهرست منابع پایان کتاب بدون مشخصات کتاب‌شناختی، از ویژگی‌های این کتاب است.
محتویات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در این کتاب، آثار مدینه در ۱۰ بخش (قِسم) بررسی شده‌اند و هر بخش شامل چندین موضوع است. در ابتدای هر بخش، یک درآمد(تمهید) آمده است که خواننده را به‌گونه اجمالی با موضوع آشنا می‌کند. بخش‌های ده‌گانه کتاب عبارت‌اند از: خانه‌ها، قصرها، قلعه‌ها، مسجدها، مکان‌های تاریخی، بلاط‌ها (زمین‌های سنگ‌فرش)، کوه‌ها و سنگلاخ‌ها، وادی‌ها، چاه‌ها، و چشمه‌ها.
- در بخش یکم، خانه‌های کلثوم بن هدم، سعد بن خیثمه، ابوایوب انصاری، عبدالله بن عمر، امام جعفر صادق(ع)، عثمان بن عفان، ابوبکر، ریطه بنت ابی‌عباس، خالد بن ولید و مروان بن حکم را معرفی می‌کند.[۵]
- در بخش دوم، به معرفی قصرهای سعید بن عاص، قصر عاصم بن عمرو و نیز سدِّ عاصم پرداخته، از موقعیت مکانی و اهمیت بنای آن‌ها سخن می‌گوید.[۶]
- در بخش سوم، به سه قلعه مهم اشاره می‌کند: قلعه کعب بن اشرف، قلعه ضحیان و قلعه ابودجانه ساعدی انصاری.[۷]
- در بخش چهارم، تاریخ، تعمیر و بازسازی مساجد مدینه به ویژه مسجدالنبی را به تفصیل شرح می‌دهد و در همین جا از ساخت و سازهای جواد اصفهانی (م. بعد ۵۶۰ق.) نیز یاد می‌کند.[۸]
- در بخش پنجم، به زمین‌های سنگ‌فرش یا هموار شده مدینه می‌پردازد. علت پرداختن به این موضوع، اهمیت این راه‌ها و زمین‌ها در توسعه و تمدن شهرها در قرون گذشته است. به همین مناسبت از هموارسازی راه‌ها در دوران سعودی نیز یاد می‌کند.[۹]
- در بخش ششم، از سقیفه بنی‌ساعده آغاز می‌کند و سپس مکان‌هایی مانند خندق و بازار مدینه و بقیع را شرح می‌دهد.
- در بخش هفتم، به شرح کوه‌های مهم و تاریخی مدینه، مانند احد و عینین می‌پردازد و از نقش آن‌ها در رخدادهای تاریخی مدینه سخن می‌گوید.[۱۰]
- در بخش هشتم، وادی‌های اطراف مدینه، مانند عقیق و قنات و مناطق سیل خیز[۱۱] را با بررسی تاریخی و جغرافیایی معرفی می‌کند.[۱۲]
- در بخش نهم، درباره چاه‌های معروف مدینه که آب آشامیدنی و کشاورزی شهر را در خود ذخیره می‌کردند، سخن می‌گوید.[۱۳]
- در بخش دهم نیز به توضیح چشمه‌های مدینه می‌پردازد. وی بیان می‌دارد اکنون در مدینه نُه چشمه جاری است که معروف‌ترین آن‌ها چشمه ارزق یا زرقاء است.[۱۴] به گفته نویسنده، چشمه شهداء که حفر آن را به معاویه نسبت می‌دهند، تا نیم قرن پیش جاری بوده است.[۱۵]
چاپ‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب آثار المدینة المنوره، نخستین بار به سال ۱۳۵۳ق. در چاپخانه الترقّی دمشق چاپ شد[۱۶] و تا کنون پنج بار به چاپ رسیده که آخرین آن‌ها به سال ۱۴۲۰ق. از سوی مطبعة دار مجلة المنهل در مدینه بوده است. از چاپ سوم به بعد، کتاب با تغییراتی جزئی، از جمله اعراب‌گذاری کلمات مشکل و برخی حذف و اضافات، منتشر شده است.
مطالعه بیشتر[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پیوند به بیرون[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ نشر الریاحین، ج۱، ص۳۸۷-۳۹۰ ؛ نک: مجلة العرب، ج۸، ص۲۱۱.
- ↑ نشر الریاحین،ج۱، ص۳۹۰-۳۹۶.
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۱۰
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۳۰۱-۳۰۲، «منابع»
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۲۱-۳۹
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۴۳-۵۷
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۵۹-۷۴
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۷۵-۱۳۸
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۱۴۱-۱۴۸
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۱۵۱-۲۰۹
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۲۱۵-۲۱۶
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۲۱۴-۲۳۳
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۲۳۵-۲۵۲
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۲۵۳-۲۶۴
- ↑ آثار المدینة المنورة، ص۲۵۷
- ↑ مجلة العرب، ج۸، ص۲۱۱.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل آثار المدینة المنورة.
- مجلة العرب: ریاض، نشر دار الیمامه، ۱۴۰۹ق
- نشرالریاحین: عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، ۱۴۱۵ق.
- آثار المدینة المنورة: عبدالقدوس انصاری