زینت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ریشه «زَینَ» و در لغت به هر چیزی گفته می‌شود که به وسیله آن چیز دیگری را آرایش داده و زیبا می‌سازند.<ref>الصحاح، ج۵، ص۲۱۳۲؛ العین، ج۷، ص۳۸۷؛ لسان العرب، ج۱۳، ص۲۰۲ «زین».</ref> همچنین به معنای آرایش، آراستن، و نیکو گردانیدن چیزی با غیر آن همچون پوشاندن لباس و آراستن با جواهرات و مانند آنها نیز گفته می‌شود.<ref>لغت‌نامه دهخدا، ج٨، ص۱۱۵۵۳؛ زینت؛ تاج العروس، ج۱۸، ص۲۶۷ «زین».</ref> به روزهای عید بدان جهت که مردم با لباس فاخر خود را می‌آرایند نیز «یوم الزِّینَه» گفته می‌شود.<ref>تاج العروس، ج۱۸، ص۲۶۸ «زین».</ref>چنان‌که این عنوان بر روز هفتم ذی الحجه نیز اطلاق شده است، زیرا در این روز حج گزاران محمل‌ها و هودج‌های خود را برای رفتن به سوی عرفات زینت می‌کردند.<ref>کشاف القناع، ج۲، ص۵۶۹؛ فتح الوهاب، ج۱، ص۲۴۹؛ اعانه الطالبین، ج۲، ص۷۵.</ref>

زینت در اصطلاح فقه به آنچه سبب آراسته شدن و زیبایی انسان می‌شود اطلاق شده است<ref>معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۲۲۰؛ معجم لغه الفقهاء، ص۲۳۵.</ref>که به دو قسم زینت ظاهری و زینت باطنی تقسیم شده است. زینت ظاهری به زینت‌های ظاهر و آشکار همچون صورت و دستها، حنای دست‌ها، انگشتر و دیگر زیورآلات گفته می‌شود<ref>جواهر الکلام، ج۲۹، ص۷۶؛ ریاض المسائل، ج۱۰، ص۶۷؛ مهذب الاحکام، ج۵، ص۲۳۴.</ref>و زینت‌های باطنی به زینت‌های پنهان همچون: دستبند و النگو، گوشواره، خلخال پا، گردنبند و مانند آنها اطلاق می‌گردد.<ref>زبده البیان، ص۵۴۵؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۲۸۰؛ معالم التنزیل، ج۳، ص۳۳۸.</ref> افزون بر موارد یاد شده، در روایات اهل بیت(ع) نیز از لباسهای نیکو و زیبا،<ref>الکافی، ج۶، ص۴۴۲؛ وسائل الشیعه، ج۴، ص۴۵۵.</ref> شانه زدن<ref>الکافی، ج۶، ص۴۸۶؛ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۲۸؛ وسائل الشیعه، ج۲، ص۱۲۱–۱۲۲.</ref> و معطر کردن<ref>تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۳۶؛ وسائل الشیعه، ج۷، ص۴۴۶.</ref> به عنوان مصادیق زینت یاد شده است. به عمل زینت کردن و آراستن «تزیین»،<ref>معجم لغه الفقهاء، ص۱۲۲؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۱۳۰؛ اعانه الطالبین، ج۲، ص۹۵.</ref> «تزین» و «تجمُّل»<ref>تذکره الفقهاء، ج۲، ص۲۲۷؛ الحدائق الناضره، ج۲۵، ص۱۲۷؛ المغنی، ج۱، ص۶۴.</ref> گفته می‌شود.

== گستره و مصادیق تزیین ==

در آیات قرآن، روایات و متون دینی موضوع آراستگی و زینت کردن در گستره و موارد مختلفی به کار رفته است که برخی از آنها مادی و ظاهری و برخی معنوی هستند. از جمله قرآن کریم در آیاتی از زینت‌های طبیعی و مادی همچون تزیین آسمانها با ستارگان درخشان: «إِنَّا زَیَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْیَا بِزِینَه الْکَوَاکِبِ» (صافات/۶) و تزیین زمین با گیاهان و درختان یاد کرده است: «أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّیَّنَتْ». (یونس/۲۴) در آیه ای دیگر قرآن استفاده از زینت‌های زمین و رزق‌های طیب و پاک را برای مؤمنان حلال شمرده است: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَه اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ». (اعراف/۳۲) در آیه ای دیگر اموال و فرزندان زینت زندگی دنیا شمرده شده، ولی اعمال صالح که باقی می‌مانند در نزد پروردگار بهتر از زینت‌های یاد شده دانسته شده است: «الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِینَه الْحَیَاه الدُّنْیَا وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَخَیْرٌ أَمَلًا» (کهف/۴۶) همچنین در آیه ای دیگر از تزیین علاقه به شهوات و تمایلات دنیوی همچون زنان و فرزندان و طلا و نقره و اسب‌های نشان دار و چارپایان و محصولات زراعی سخن به میان آمده و همه این امور متاع دنیا دانسته شده است که انسان‌ها نباید به آنها دل ببندند: «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنینَ وَ الْقَناطیرِ الْمُقَنْطَرَه مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّه وَ الْخَیْلِ الْمُسَوَّمَه وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِکَ مَتاعُ الْحَیاه الدُّنْیا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ» (آل‌عمران/۳، ۱۴)، زیرا زینت‌هایی اخروی همچون باغ‌های بهشتی با جویبارهای روان در آن و همسران پاک و مطهر که برای متقین در سرای دیگر وجود دارد بسیار بهتر و پایدارتر از زینت‌های یاد شده است: «قُلْ أَ أُنَبِّئُکُمْ بِخَیْرٍ مِنْ ذلِکُمْ لِلَّذینَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ أَزْواجٌ مُطَهَّرَه وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصیرٌ بِالْعِبادِ». (آل‌عمران/۳، ۱۵) در آیاتی نیز عموم مردان و زنان مؤمن به همراه داشتن زینت در مساجد و هنگام نماز سفارش شده است: «خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِد…» (اعراف/۳۱) زینت در آیه یاد شده به لباسهای نیکو و پاک،<ref>الکافی، ج۶، ص۴۴۲؛ وسائل الشیعه، ج۴، ص۴۵۵.</ref> شانه زدن<ref>الکافی، ج۶، ص۴۸۶؛ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۲۸؛ وسائل الشیعه، ج۲، ص۱۲۱.</ref> و معطر کردن خود<ref>تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۳۶؛ وسائل الشیعه، ج۷، ص۴۴۶.</ref> تفسیر شده است. در آیه ای نیز به زنان مؤمن توصیه شده است که زینت‌های خود، به جز آنچه آشکار است را برای غیر محارم آشکار نکنند: «وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ … وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا … وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آَبَائِهِنَّ أَوْ آَبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ» (نور/۳۱) مراد از زینت در این آیه، زینت‌های باطنی و مواضع آنها دانسته شده است.<ref>زبده البیان، ص۵۴۳؛ مجمع البیان، ج۷، ص۲۱۷؛ کنز العرفان، ج۲، ص۲۲۲.</ref>

در روایات و متون فقهی نیز افزون بر اشاره به برخی از موارد یاد شده، از زینت‌های مادی و ظاهری یا معنوی در موضوعاتی دیگر سخن به میان آمده است که از جمله موارد یاد شده عبارت است از: جواز و استحباب تزیین منزل،<ref>هدایه الامه، ج۲، ص۲۲۰؛ مهذب الاحکام، ج۵، ص۳۱۲.</ref> استحباب تزیین مؤمن با پوشیدن لباسهای نیکو در همه ایام<ref>الکافی، ج۶، ص۴۳۸ ،۴۴۲؛ وسائل الشیعه، ج۵، ص۵، ۸.</ref> و نیز معطر کردن و کوتاه کردن ناخن و اصلاح موهای سر و صورت در روزهای جمعه و اعیاد،<ref>تذکره الفقهاء، ج۴، ص۱۰؛ مجمع الفائده، ج۲، ص۳۹۲.</ref> استحباب تزیین زن برای شوهر و شوهر برای زن،<ref>مهذب الاحکام، ج۱۶، ص۷۶؛ مستند الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۲؛ کشف الغطاء، ج۲، ص۴۲۱.</ref>استحباب زینت زنان مطلقه برای شوهر در طلاق رجعی،<ref>وسائل الشیعه، ج۲۲، ص۲۱۷؛ الحدائق الناضره، ج۲۵، ص۴۷۶؛ عروه الوثقی، ج۶، ص۱۷۴.</ref>جواز تزیین معتکف در حال اعتکاف،<ref>تذکره الفقهاء، ج۱، ص۲۸۱؛ فتح العزیز، ج۶، ص۴۸۳.</ref>کراهت یا حرمت تزیین کالا برای فریب مشتری با قراردادن کالای نیک در بالا و پنهان کردن اجناس غیر مرغوب،<ref>تذکره الفقهاء، ج۷، ص۳۲۸، مستند الشیعه، ج۱۴، ص۲۳؛ الروضه البهیه، ج۳، ص۲۸۹.</ref> حرمت تزیین مردان با زینتهای زنانه و تزیین زنان با زینت‌های مردانه،<ref>جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۱۵؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۱۳۰؛ الحدائق الناضره، ج۱۸، ص۱۹۷.</ref>حرمت تزیین زن در عده وفات شوهر،<ref>جواهر الکلام، ج۳۲، ص۲۷۶؛ مهذب الاحکام، ج۲۶، ص۱۰۸؛ روضه الطالبین، ج۶، ص۳۸۲.</ref> تزیین مساجد و مشاهد مشرفه،<ref>مفتاح الکرامه، ج۶، ص۳۰۴–۳۰۶؛ جواهر الکلام، ج۱۴، ص۹۰–۹۱؛ مغنی المحتاج، ج۱، ص۳۰۸.</ref> تزیین مصاحف،<ref>وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۱۶۲؛ تذکره الفقهاء، ج۱۲، ص۱۶۴؛ مواهب الجلیل، ج۱، ص۱۸۰،۲۶۴.</ref>تزیین در حال نماز،<ref>مستند الشیعه، ج۴، ص۲۴۲؛ الاقناع، ج۱، ص۱۱۳؛ بدائع الصنائع، ج۱، ص۲۱۹.</ref>تزیین محرم در حال احرام حج و عمره<ref>تذکره الفقهاء، ج۷، ص۳۲۸؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۴۴۶؛ مغنی المحتاج، ج۳، ص۴۰۰.</ref>و زینت بودن پیروان مکتب اهل بیت(ع) برای پیشوایان خود.<ref>الکافی، ج۲، ص۲۱۹؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۷؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۵، ص۵۰۶.</ref>