زینت: تفاوت میان نسخه‌ها

مشاهد جمع مشهد و به مرقد معصومان و دیگر اولیای الهی همچون بارگاه پیامبران الهی و امامان معصوم(ع) و امامزادگان اطلاق می‌گردد.<ref>معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۳۹۲.</ref>تزیین مشاهد پیامبران و اولیای الهی با ساختن بنا بر قبور یاد شده و فرش کردن و روشن نمودن چراغ و استفاده از طلا و نقره و زینت‌های دیگر در این مکانها در میان پیروان ادیان و مذاهب اسلامی به ویژه پیروان مکتب اهل البیت(ع) از عصرهای گذشته رواج داشته و در عصر حاضر با رونق بیشتر رواج دارد. اما در این که عمل یاد شده جایز است یا خیر دو دیدگاه در میان فقیهان مذاهب اسلامی وجود دارد. بیشتر فقیهان شیعه به ویژه مشهور متاخرین، تزیین مشاهد و استفاده از طلا و نقره را در این مکانها جایز دانسته‌اند.<ref>نهایه الاحکام، ج۲، ص۳۴۵؛ جواهر الکلام، ج۶، ص۳۳۹–۳۴۰؛ موسوعه الفقه الاسلامی، ج۱، ص۳۶۴.</ref> دلیل اینان نخست اصل اباحه است که در موارد عدم وجود دلیل بر منع جاری می‌شود و در مورد تزیین مشاهد دلیل قابل اعتمادی بر حرمت وجود ندارد.<ref>مفتاح الکرامه، ج۲، ص۲۳۸؛ موسوعه الفقه الاسلامی، ج۱، ص۳۶۴؛ البراهین الجلیه، ص۶۱.</ref>افزون بر این، دلایل مختلفی بر جواز این عمل وجود دارد. از جمله ادله یاد شده آیه ۳۲ اعراف است که از مباح بودن و عدم حرمت زینت‌های الهی برای بندگان سخن به میان آورده است «مَنْ حَرَّمَ زِینَه اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ» و تزیین مشاهد از جمله مصادیق زینت در آیه یاد شده است که منعی نسبت به آن وارد نشده است.<ref>بحار الانوار، ج۶۳، ص۵۴۶.</ref> دلیل دیگر آیه ۳۲حج است که تعظیم شعائر الهی را نشات گرفته از تقوای قلوب برشمرده است: «وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ» شعائر الهی در این آیه عام است و همه اموری که علامت و نشانه دین خدا باشد را شامل می‌شود<ref>الجامع لاحکام القرآن، ج۱۲، ص۵۶؛ مکیال المکارم، ج۲، ص۲۹۲.</ref>و مشاهد و قبور اولیای الهی از عظیم‌ترین و بارزترین شعائر الهی به شمار می‌روند،<ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۲۹۳؛ الوهابیون والبیوت المرفوعه، ص۷۳.</ref> زیرا این مشاهد محل نزول وحی و نزول فرشتگان الهی بوده<ref>المعالم الماثوره، ج۳، ص۵۳ – ۵۴.</ref>و از جمله خانه‌هایی هستند که نام و یاد خدا در آنها زنده می‌شود:<ref>تفسیر القمی، ج۲، ص۱۰۴؛ دلیل تحریر الوسیله (احیاء الموات)، ص۱۰۸؛ مکیال المکارم، ج۲، ص۳۰۴.</ref>«فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآَصَالِ». (نور/۳۶)بنا بر این بر اساس آیه یاد شده تعظیم این مشاهد بر مؤمنان لازم است و از جمله راه‌های تعظیم مشاهد اولیای الهی، آباد کردن قبور و ساختن بنا و تزیین آنها با فرش کردن و روشن کردن چراغ و مزین کردن به زینت‌های دیگر است.<ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۳۰۴؛ الوهابیون و البیوت المرفوعه، ص۷۳.</ref> دلیل دیگر روایتی است که در آن از سفارش امام صادق و امام کاظم(ع) در مورد روشن کردن چراغ بر قبور پدر بزرگوار خویش یاد شده است<ref>الکافی، ج۳، ص۲۵۱؛ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۶۰؛ تهذیب الاحکام، ج۱، ص۲۸۹.</ref>که از آن استحباب تعظیم قبور و مشاهد و معابد با روشن کردن چراغ و بلکه چراغهای فراوان قابل برداشت است.<ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۳۰۱.</ref>دلیل دیگر مقایسه مشاهد مشرفه با خانه کعبه است، زیرا جهت تزیین در هر دو مکان یکسان است. بنا بر این، همانگونه که سیره مستمره میان موحدان قبل و بعد از اسلام – که به برخی موارد اشاره شد- بر جواز تزیین کعبه با زینت‌های مختلف قرار داشته است، تزیین مشاهد نیز با همان ملاک و معیار جایز خواهد بود.<ref>البراهین الجلیه، ص۶۱؛ کشف الارتیاب، ص۳۵۷</ref>

در مقابل، مشهور فقیهان متقدم امامیه و برخی فقیهان متاخر تزیین مساجد و مشاهد را با زینت‌های خاص همچون ظروف طلا و نقره حرام شمرده‌اند.<ref>الذکری الشیعه، ج۱، ص۱۴۵–۱۴۶؛ روض الجنان، ج۱، ص۴۵۷ و ۴۵۸؛ العروه الوثقی، ج۱، ص۳۰۵.</ref> دلیل اینان استناد به برخی روایات از جمله احادیثی است که در آن ظروف طلا و نقره ظرفهای اهل دنیا شمرده شده است. نیز اینکه این عمل اسراف و به کاربردن اموال یاد شده در غیر کاربرد خاص آنها -یعنی انتفاع در معاملات- است.<ref>روض الجنان، ج۱، ص۴۵۸؛ موسوعه الفقه الاسلامی، ج۱، ص۳۶۴.</ref> برخی فقیهان اهل سنت از جمله ابن تیمیه و پیروان مکتب او نیز به‌طور مطلق بنای بر قبور و روشن کردن چراغ و تزیین آنها را حرام شمرده‌اند.<ref>کشاف القناع، ج۲، ص۱۶۴؛ سبل السلام، ج۱، ص۱۵۳؛ فتاوی الکبری، ج۱، ص۵۰ و ج۴، ص۱۵۹.</ref>دلیل اینان آن است که این عمل از یک سو تبذیر و اسراف است و از سوی دیگر، عملی لغو و بیهوده است، زیرا بهره ای از این کارها نصیب میت نمی‌شود. علاوه بر این در روایات متعدد مؤمنان از این اعمال نهی شده‌اند،<ref>کشاف القناع، ج۲، ص۱۶۴؛ سبل السلام، ج۱، ص۱۵۳؛ فتاوی الکبری، ج۱، ص۵۰ و ج۴، ص۱۵۹.</ref>از جمله این روایات حدیث ابن عباس است که در آن زنان زیارت کننده قبور و سازندگان مسجد بر قبور و روشن کنندگان چراغ بر آنها از سوی رسول خدا(ص) مورد لعن قرار گرفته‌اند<ref>مسند الامام احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۲۹–۲۸۷؛ سنن ابی داود، ج۲، ص۸۷؛ سنن الترمذی، ج۱، ص۲۰۱.</ref>و هنگامی که روشن کنندگان چراغ بر قبور مورد لعن رسول خدا باشند تزیین کنندگان قبور با قنادیل طلا و نقره به طریق اولی مورد لعن آن حضرت خواهند بود.<ref>مجموعه الفتاوی، ج۲۷، ص۱۴۶.</ref>