←پیشینه
(←پیشینه) |
|||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
صفا و مروه دو كوه كوچكى بوده، كه اولى در دامنه [[کوه ابوقبیس|كوه ابوقُبَيس]] و دومى در دامنه [[کوه قعیقعان|كوه قُعَيْقعان]] قرار داشته است. اين نقطه پايين وادى بوده و چنان معلوم مى‌شد كه شخص در طى مسير ميان صفا و مروه، از بالاى مروه به پايين رفته و دوباره در طرف مروه بالا مى‌آمده است. اين فاصله به مرور ايام به احتمال، در جریان [[توسعه مسجد الحرام|توسعه مسجدالحرام]] در دوره [[مهدى عباسى]]، هموار شده و آثار وادى از بين رفته است و به مرور زمان با وضعيت جديد، تغيير منظر داده است. | صفا و مروه دو كوه كوچكى بوده، كه اولى در دامنه [[کوه ابوقبیس|كوه ابوقُبَيس]] و دومى در دامنه [[کوه قعیقعان|كوه قُعَيْقعان]] قرار داشته است. اين نقطه پايين وادى بوده و چنان معلوم مى‌شد كه شخص در طى مسير ميان صفا و مروه، از بالاى مروه به پايين رفته و دوباره در طرف مروه بالا مى‌آمده است. اين فاصله به مرور ايام به احتمال، در جریان [[توسعه مسجد الحرام|توسعه مسجدالحرام]] در دوره [[مهدى عباسى]]، هموار شده و آثار وادى از بين رفته است و به مرور زمان با وضعيت جديد، تغيير منظر داده است. | ||
كوه صفا در قسمت جنوب شرقى مسجدالحرام و كوه مروه در ناحيه شمال شرقى آن است. | كوه صفا در قسمت جنوب شرقى [[مسجدالحرام]] و كوه مروه در ناحيه شمال شرقى آن است. | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
پيش از توسعه جديد در مسجد | پيش از توسعه جديد در [[مسجد الحرام]]، ميان مسعى و مسجد الحرام فاصله‌اى وجود داشته و حتى بازارى بر پا بوده است؛ ولی در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعى امتداد يافت و در روزگار ما، حد غربى مسعى به سمت مسجد، آخرين حدّ مسجد الحرام به حساب مى‌آيد. طبعا ديوار كوتاه و پهن ميان مسجد الحرام و مسعى، مانند خود مسعى، جزو مسجد نيست. | ||
سعى ميان صفا و | بر اساس روایات، [[سعى]] ميان [[صفا و مروه]] همانند ديگر مشاهد حج، يادگار [[حضرت اسماعیل(ع)|اسماعيل(ع)]] و [[هاجر(س)]] است. در روايات آمده است، زمانى كه هاجر در جستجوى آب بود، هفت بار ميان كوه صفا و مروه رفت و برگشت. اين یک سنت ابراهيمى بود كه حتى در [[جاهليت]] نيز سعى بين صفا و مروه جزو مراسم حج به شمار مى‌آمد؛ جز آنكه بتى در اين سو و بتى در سوى ديگر قرار داشت و وقتى سعى‌كنندگان به بت‌ها مى‌رسيدند، آنها را [[استلام]] مى‌كردند. تصور مردمان جاهليت بر اين بود كه اين دو بت با نام‌هاى اساف و نائله، زن و مرد زناكارى بوده‌اند كه تبديل به سنگ شده‌اند. اسلام يادگار هاجر را نگاه داشت و آنچه را مشركان بر آن افزوده بودند، به دور ريخت. | ||
مسعى در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال ١٣۴۵ش | == توسعه == | ||
مسعى در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال ١٣۴۵ش سنگفرش شد تا غبار آن سعى‌كنندگان و صاحبان مغازه‌هاى اطراف را آزار ندهد. پس از آن، در زمان ملک سعود ديوارهاى آن را سيمان كردند و به مرور با تعميراتى كه در سال‌هاى نخست قرن پانزدهم هجرى در آن صورت گرفت، به شكل فعلى درآمد. الحاق فضاى بيرون مسعى و سنگفرش آن براى اقامه نماز، از اقداماتى است كه در دوره فهد انجام شد. بخشى از اين فضا، محل [[كوه ابوقبيس]] است كه از جاى برداشته شد و بخش مهم‌تر آن، فضاى [[شعب ابی‌طالب]] است كه به مرور محل مسكونى گرديد و در اين اواخر به خيابان و مغازه تبديل شد و اخيراً به صورت یک ميدان باز با سنگفرش سفيد براى نمازگزاران درآمده است. | |||
طول مسعى قبل از تغییرات جدید ٣٩۴/۵ و عرض آن ٢٠ متر بوده است.<ref>در گذشته بر حسب ذراع كه نزديك به نيم متر (يعنى ۴۶ - ۴٨ سانت) است، آن را محاسبه كرده و ازرقى نوشته است كه ميان صفا و مروه ٧۶۶ ذراع و نيم است. برخى آن را ٧٨٠ ذراع نوشتهاند. فاصله دو چراغ سبز را نيز كه محل هروله است ١٢۵ ذراع نوشتهاند.</ref> ارتفاع طبقه اول ١٢ و ارتفاع طبقه فوقانى آن ٩ متر است. [[شیعه|شيعيان]] همانگونه كه در طبقه دوم و سوم مسجدالحرام [[طواف]] نمى‌كنند، در طبقه دوم مسعى نيز سعى نمى‌كنند. البته بر اساس برخی دیدگاه‌های فقیهان شیعه در طبقه دوم نیز سعی جایز است. | |||
در تغييرات جديد مسعى چند طبقه شده و طبقه‌اى نيز به عنوان زير زمين ساخته شده است. به علاوه عرض آن دو برابر شده و بخش بيشترى از ميدان بيرونى مسعى، داخل محدوده مسعى قرار گرفته است. | در تغييرات جديد مسعى چند طبقه شده و طبقه‌اى نيز به عنوان زير زمين ساخته شده است. به علاوه عرض آن دو برابر شده و بخش بيشترى از ميدان بيرونى مسعى، داخل محدوده مسعى قرار گرفته است. | ||
مسعى مجموعاً هيجده در دارد كه بيرون مسعى را به داخل مسعى و از آنجا به داخل | مسعى مجموعاً هيجده در دارد كه بيرون مسعى را به داخل مسعى و از آنجا به داخل مسجد الحرام متصل مى‌كند. برخى از اين درها، با پل از روى مسعى به داخل مسجد منتهى مى‌شود كه به اصطلاح عربى به آنها عبّاره گفته مى‌شود. مجارى زير زمينى نسبتا بزرگى در كناره مسعى تعبيه شده تا به هنگام سيل، آب را به جهات ديگر هدايت كند تا مسعى آسيب نبيند. در حال حاضر با تغييرات جديد از بيشتر اين درها خبرى نيست يا آن كه مسير ورودى آنها از زير زمين تغيير داده شده است. تابلوهايى كه قبلا اسامى ابواب روى آنها نوشته شده بود، برداشته شده‌اند. | ||
بخشى از كوه صفا همچنان باقى مانده است و سعى كنندگان هنگام رسيدن به كوه، پاى خود را به آن مى‌زنند گرچه چنين كارى لازم نيست؛ زيرا كه بخشى از سنگفرش، روى كوه است | بخشى از كوه صفا همچنان باقى مانده است و سعى كنندگان هنگام رسيدن به كوه، پاى خود را به آن مى‌زنند گرچه چنين كارى لازم نيست؛ زيرا كه بخشى از سنگفرش، روى كوه است نيازى نيست كه پاى سعى‌كننده به سنگ كوه برسد. | ||
تا سال | تا سال ١٣٧۴ش. (١۴١۶ ق) بخشى از كوه مروه برجاى مانده بود؛ اما در اين سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعى كنندگان و براى راحتى آنان، قسمت باقى‌مانده را برداشتند و در انتهاى آن، درى به بيرون گشودند. اما بخش عمده‌اى از كوه صفا همچنان برقرار مانده و زائران براى قرائت قرآن بر آن مى‌نشينند. در حال حاضر اين قسمت نيز مسدود شده و امكان رفتن روى بخش باقى‌مانده صفا هم نيست. طبعا بخشى از آن هم سنگفرش شده و براى سعى، نياز به بالارفتن بر بخشى از كوه كه آشكار است، نيست.<ref>درباره كوه صفا و مروه، بنگريد: مقاله «صفا و مروه»از سيدعلى قاضى عسكر در «فصلنامه ميقات حج»، ش٩، صص ١٠۶ - ٨٨</ref> | ||
در سال | در سال ١٣٨۶ش. براى توسعه عرضى مسعى فعاليت‌هايى صورت گرفت. اين اقدام اين توهم را ايجاد مى‌كرد كه بخش توسعه يافته، به لحاظ شرعى، ميان صفا و مروه نيست. در اين باره مجادلات علمى متعددى ميان عالمان [[آل سعود|سعودى]] درگرفت. اين مسئله در جامعه تشيع نيز مورد بحث واقع شد و [[جعفر سبحانی|جعفر سبحانى]]، مرجع تقلید شیعه، رساله كوچكى درباره توسعه مسعى با نظر موافق نوشت. | ||
به رغم | بر اساس گزارش‌هايى كه در طول تاريخ از مسعى به دست داده شده، تغيير محل آن به تدريج از بخش غربى به شرقى قابل استنتاج است به طورى كه گفته شده است زمان مهدى عباسى، با خريدارى خانه‌هاى فراوان، محل مسعى تغيير كرده است.<ref>در اين باره بنگريد: افادة الانام، ج ٢، ص ١٢٠ - ١٢٢</ref> اين تغيير از آن روى است كه مسعى در زمان [[پيامبر(ص)]] و بعد از آن در یک وادى وسيع بوده كه بعدها به یک راهروى كوچک تغيير يافته و اكنون بزرگ كردن آن به نظر بى‌اشكال بلكه نوعى بازگشت به وضع اوليه به‌شمار مى‌آيد. | ||
به رغم مخالفت‌ها، دولت [[عربستان]] دست به توسعه مسعى زده و آن را دو برابر كرد و در سال ١٣٨٧ش به بهره‌بردارى رسيد. در حال حاضر مسعى در مقايسه با قبل دو برابر شده و با توجه به بسته شدن راه‌هايى كه پيش از اين بيرون مسجد الحرام به داخل مسعى و از آنجا به درون مسجد بود، سرعت پيمايش در مسعى بيشتر شده است. اين راه‌ها به زير زمين انتقال داده شده و افرادى كه از اين مسير وارد مسجد مى‌شوند، از زير مسعى عبور كرده داخل مسجد مى‌شوند. | |||
== نگارخانه == | == نگارخانه == | ||