جز
←سفرنامه عمره
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (←سفرنامه عمره) |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
===سفرنامه عمره=== | ===سفرنامه عمره=== | ||
بخش نخست کتاب | بخش نخست کتاب شامل گزارش‌های سفر اول یعنی سفر [[عمره]] نویسنده است که مباحثی را درباره اوضاع سیاسی و اجتماعی [[حجاز]] نیز در خود دارد. این سفر همراه گروهی از همکاران دانشگاهی وی به دعوت [[ملک فیصل]] به سال ۱۹۵۱ م. صورت گرفته است. وی در این سفر، [[مدینه النبی|مدینه]] و [[مکه]] را [[زیارت]] و از چند شهر دیگر از جمله [[ریاض]]، [[قطیف]] و [[دمام]] دیدن کرده است. (ص۱۵-۱۸) | ||
قلم این سفرنامه، عاطفی و مانند بسیاری از آثار بنت الشاطی، ادبی و داستانی (برای نمونه: | قلم این سفرنامه، عاطفی و مانند بسیاری از آثار بنت الشاطی، ادبی و داستانی (برای نمونه: ص۹۲-۱۰۳) است. او با دیدن شهرهای حجاز، از پیشینه آن‌ها و اقوام و شهرهای کهن این سرزمین یاد می‌کند و [[قوم عاد|عاد]] و [[قوم ثمود|ثمود]] را ساکنان نخستین حجاز می‌شمرد که بعدها قبایل عرب از آن‌ها پدید آمده‌اند. (ص۲۵-۲۶) البته این نظر به لحاظ تاریخی اثبات‌پذیر نیست. از دیدگاه وی، مکه همواره برای قبایل حجاز اهمیتی ویژه داشته و [[بیت عتیق]] قدیمی‌ترین خانه‌ای است که خدا را در آن پرستیده‌اند و [[حرم]] مکانی امن برای عبادت‌کنندگان و خداترسان و جایگاه حج قوم عرب بوده است. (ص۲۶-۲۷) | ||
بخشی از مطالب کتاب به فراخور تخصص نویسنده، به زبان و ادبیات عربی اختصاص یافته است. به اعتقاد او، فصاحت عرب و پدید آمدن | بخشی از مطالب کتاب به فراخور تخصص نویسنده، به زبان و ادبیات عربی اختصاص یافته است. به اعتقاد او، فصاحت عرب و پدید آمدن زبان دقیق عربی با قواعد پیچیده لغوی و صرفی از مردم صحرانشین عرب، بسیار عجیب است و یکی از کارکردهای فرهنگی [[حج]] در [[روزگار جاهلیت]]، کارکرد زبانی بوده؛ یعنی [[قریش]] از لهجه‌ها و واژگان قبایل عرب در موسم حج اقتباس کرده و لهجه خود را به کمال رسانده است. (ص۳۱-۳۳) | ||
بنت الشاطی در بخشی دیگر با نگاهی جامعه‌شناختی به | بنت الشاطی در بخشی دیگر با نگاهی جامعه‌شناختی به [[عربستان]]، توضیح می‌دهد که زندگی عرب صحرانشین در صحرای خشک چندان تغییر نکرده و هرچند می‌تواند به زندگی مدرن روی آورد، گویی آن را با آزادگی خود در تنافی می‌بیند. (ص۵۰-۵۱) او در کنار ستایش مردم عربستان، بر آنان نقدهایی می‌زند و چندین نمونه از باورهای خرافی آنان را می‌آورد؛ همچون: برخی در [[حجاز]] تلگراف را ابزار جن یا ماشین را وسیله سواری شیطان می‌شمرند (ص۵۲-۵۳)؛ کسانی که رانندگی را بدعت و گناهی بزرگ می‌دانند، رانندگان را کتک می‌زنند؛ ساعت مچی را وسیله بدعت می‌ا‌نگارند و آن را می‌شکنند. (ص۵۵) او برخی فتاوی و دیدگاه‌های عجیب [[وهابیت|وهابیان]] را درباره جلوه‌های فن‌آوری یاد کرده است، از جمله ادله آنان بر حرمت علوم جدید و هنر و آموختن زبان بیگانه؛ زیرا مقدمه آموختن عقاید و علوم غربی است و جوانان را گمراه می‌کند. (ص۶۳) | ||
اشاراتی به تاراج منابع زیرزمینی و نفت به دست استعمارگران غربی در دورانی که اعراب حجاز اهمیت نفت را نمی‌دانستند، از دیگر مباحث کتاب است. (ص۶۷) به گفته وی، نخستین چاه نفت را به سال | اشاراتی به تاراج منابع زیرزمینی و نفت به دست استعمارگران غربی در دورانی که اعراب حجاز اهمیت نفت را نمی‌دانستند، از دیگر مباحث کتاب است. (ص۶۷) به گفته وی، نخستین چاه نفت را به سال ۱۹۳۸ م. در [[ظهران]] حفر کردند. (ص۶۹) او این موهبت طبیعی زیر صحرای خشک را مصداق وعده خداوند وپیامبرش می‌داند. (ص۶۹-۷۰) نفت پیشرفت حجاز را در پی آورده و باعث شده است تا امریکایی‌ها مدارسی برای تعلیم دانش فنی و مهندسی تأسیس کنند و او، خود، این مدارس را دیده است. (ص۷۵-۷۶) گزارش اوضاع کارگران خارجی صنعت نفت و انتقاد از نپذیرفتن کارگران [[مصر|مصری]] به دست عربستان از دیگر مطالب کتاب است. بهره‌گیری از برق و دستگاه‌های خنک‌کننده و رادیو گویا از همین طریق در عربستان رواج یافته است. (ص۸۶، ۸۸) | ||
ورود به مدینه و حرم پیامبر(ص)با جوشش احساسات بنت الشاطی روبه‌رو می‌شود. آن‌گاه ماجرای زنی زائر را با زبان داستانی گزارش می‌کند. ( | ورود به مدینه و [[حرم پیامبر(ص)]]با جوشش احساسات بنت الشاطی روبه‌رو می‌شود. آن‌گاه ماجرای زنی زائر را با زبان داستانی گزارش می‌کند. (ص۹۲-۱۰۲) گزارش سفر زمینی به مکه، اعمال عمره، مروری بر تاریخ مکه (ص۱۰۳-۱۰۵) و ماجرای [[ابراهیم(ع)]] و [[هاجر]] (ص۱۰۵-۱۱۱) از دیگر مطالب کتاب است. | ||
===سفرنامه حج واجب=== | ===سفرنامه حج واجب=== | ||