آبار علی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آبار علی''' (چاه‌های علی) منطقه‌ای است در جنوب [[مدینه]] که به آن [[ذو الحلیفه|ذوالحلیفه]] نیز می‌گویند، [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] در همان‌جا قرار گرفته است. در این منطقه که [[وادی عتیق]] از آن می‌گذرد نخلستان‌ها و چاه‌هایی قرار داشته و دارد.     

آبار علی نامی است که از سده‌های پیش بر این منطقه اطلاق شده است و حتی از سده نهم هجری نام اصلی این منطقه است به طوری که به مسجد شجره نیز مسجد بئر علی گفته شده است. بنابر روایت‌هایی نام آبار علی برگرفته از نام [[علی‌بن ابیطالب(ع)]] است. برخی گفته‌اند در این مکان چاهی بوده که علی(ع) در کنار آن با جنیان جنگیده است و برخی دیگر آن را زمینی می‌دانند که پیامبر به علی(ع) به اقطاع داد. اما شواهد اطمینان بخشی درباره این انتساب وجود ندارد.   

امروزه در باغ‌ها و مزارعی که در غرب [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] در ساحل [[وادی عقیق]] (رودخانه عقیق) قرار دارد، چاه‌های آب متعدد و کهنی باقی مانده است.<ref name=":0">المعالم المدینه المنوره، الجزء ۵، المجلد 2، 478-483</ref> برخی از زائران تعدادی از این چاه‌ها را (که در مزرعه منصور عثمان الفریدی قرار گرفته)<ref name=":0" /> چاه‌های منسوب به امام علی(ع) می‌دانند. به گفته عبدالعزیز کعکی، جغرافی‌نگار معاصر مدینه، چاه‌های منسوب به امام علی امروزه از میان رفته و مکان آن معلوم نیست.<ref>المعالم المدینه المنوره، جزء ۴، مجلد ۴، 487</ref>  

کاربرد نام آبار علی یا بئر علی برای این منطقه سابقه‌ای کهن دارد اما وجه تسمیه آن به روشنی معلوم نیست. منابع قرن نهم اطلاع می‌دهند که از آن زمان نام بئر علی نامی رایج بود و کسی آن‌جا را به نام ذوالحلیفه نمی‌شناخت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=421 وفاء الوفا، ج۳، ص 421]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=82 المغانم المطابه، ص ۸۲]</ref> اولیا چلبی که در سده یازدهم به حج رفته است، میقات اهل مدینه را آبار علی نامیده و حتی مسجد احرام را نیز مسجد علی می‌خواند.<ref>الرحله الحجازیه، ص ۱۶۱</ref> فرهاد میرزا نیز در سفرنامه‌اش به سال 1292 قمری اشاره می‌کند که مردم محلی مسجد شجره را تنها به نام بئر علی یا آبار علی می‌شناسند.<ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص 202</ref>

=== علت نام‌گذاری ===

یکی از داستان‌های رایج درباره علت نام‌گذاری این منطقه این است که در این منطقه چاهی بوده که [[امام علی(ع)]] در آنجا با جنیان جنگیده است.<ref>وفاء الوفاء، ج۴، ص246</ref><ref>نک البحر الرائق، ج۲، ص۵۵۵؛ الدر المختار، ج۲، ص۵۲۲-۵۲۳؛ کشف الخفاء، ج۲، ص۴۱۸.</ref> سمهودی عبارتی از ابن جماعه<ref>نجفی در مدینه‌شناسی ابن جماعه را همان محمد بن ابی بکر متوفی به سال ۸۱۹ می‌داند. (مدینه‌شناسی، ص۱۸۱)</ref> نقل می‌کند که در آن درستی این داستان و انتساب این چاه به علی بن ابی‌طالب(ع) را رد می‌کند<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B4.pdf&page=247 وفاء الوفاء، ج۴، ص 247]</ref> و خود سمهودی نیز در جایی از کتابش ارتباط نام علی در «بئر علی» را با علی بن ابیطالب(ع) تایید نکرده است. با این حال در برخی منابع جغرافی‌نگاری قرن نهم به انتساب این چاه به امام علی(ع) اشاره شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=172 مغانم المطابه، ص ۱۷۲]</ref> داستان جنگیدن علی بن ابیطالب با جنیان برای چاه «ذات علم» نیز گزارش شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=44 المغانم المطابه، ص ۴۴]</ref>