اندونزی: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی جاویان در پی بازگشت به وطنشان به کارهایی مربوط به [[حرمین شریفین]] می‌پرداختند. برخی به فروش تسبیح و کتب عربی و عطر مشغول می‌شدند. شماری دیگر نیز همراه خانواده خود به ساخت اشیاء و کار‌های دستی پرداخته، بدین بهانه که آن‌ها را از مکه آورده‌اند، به بهای گزاف به فروش می‌رساندند.<ref>صفحات من تاریخ مکه، ج2، ص376.</ref>

در گذشته حاجیان‌ اندونزی برای رفتن به سفر حج، نخست به بندر آچه که به سرامبی (ایوان) مکه شهرت داشت و سپس به [[هند]] و حضرموت و [[جده]] می‌رفتند. این سفر که حدود شش ماه به طول می‌انجامید، معمولاً با کشتی تجاری صورت می‌گرفت.<ref>میقات حج، ش58، ص213، «سفر مردم نوسانتارا به مکه. </ref><ref>صفحات من تاریخ مکه، ج2، ص375-376.</ref>سفر حج نخست با کشتی‌های عربی که شمار بسیاری از مسافران را در خود جای می‌داد، صورت می‌پذیرفت. اما بعدها این کشتی‌ها جای خود را به کشتی‌های بخار هلندی یا انگلیسی سپردند. این کشتی‌ها از بندر جاکارتای کنونی (بتاویا) و بندر بادانج که در غرب جزیره سوماترا قرار دارد، مستقیم به جده و یا نخست به جزایر قرنطینه وسپس به جده می‌رفتند.<ref>صفحات من تاریخ مکه، ج2، ص368؛ تاریخ الحج، ص81.</ref> راهی دیگر که کمتر بدان اشاره شده و به گفته سیچو، اتحاد جماهیر شوروی بنیان‌‌گذار آن بوده، بدین قرار است که حاجیان‌ اندونزی با عبور از آسیای مرکزی به دریای خزر رسیده، با گذر از عرض این دریا، خود را به استانبول یا ماخاچ کالا (Makhachkala) (پایتخت داغستان) رسانده، سپس به اودسا، (Odessa) شهر بندری اوکراین در کرانه دریای سیاه، وارد می‌شدند و از آن‌جا با کشتی به [[بندر جده]] می‌رفتند. سفر از بندر اودسا به بندر جده، با کشتی‌های روسی صورت می‌گرفت. این کشتی‌ها در طول مراسم حج در بندر جده منتظر می‌ماندند تا حاجیان را دیگر بار به بندر اودسا بازگردانند.<ref>طرق الحج الآسیویه، ص361-367.</ref>

ارسال هیاتی با نام [[امیر الحاج]] به [[عربستان]] به سال 1947م. برای سرپرستی حاجیان‌ اندونزی شرقی، از دیگر کارهای حکومت هلندی‌ اندونزی بود. هدف از این کار، اعتبارافزایی آنان به دولت خویش در میان مسلمانان‌ اندونزی و‌ اندونزیایی‌های ساکن مکه بود که دولت‌ اندونزی شرقی را حکومتی تشریفاتی و مسیحی می‌دانستند. برخی سیاستمداران و بزرگان با این کار مخالفت کردند و خواستار به تاخیر‌انداختن این کار و یا تغییر نام این هیات شدند. بدین رو، نام آن به «رئیس بدهة الشرف» تغییر یافت. از دیگر مشکلات پیش روی این هیات، نپذیرفتن آن از سوی دولت عربستان به دلیل‌های مالی و سیاسی بود؛ زیرا هزینه‌های اقامت آن بر عهده دولت عربستان قرار می‌گرفت. در این سال، همچنین پادشاه کالیمانتان غربی به عربستان سفر کرد و مورد استقبال رسمی این کشور قرار گرفت.<ref>میقات حج، ش59، ص160-173.</ref> به سال 1948م. دولت هلندی‌ اندونزی مجوز اعزام حدود 9000 تن را صادر کرد که بیشترشان از‌ اندونزی شرقی و کالیمانتان بودند. از جاوه و مناطق زیر حاکمیت هلند در سوماترا، شماری‌اندک به [[حج]] اعزام شدند. در همین سال، دولت جمهوری‌ اندونزی نیز برای ارتباط با دیگر کشورهای اسلامی و همچنین دیگر مناطق زیر حاکمیت هلند و در نتیجه رفع سوء تفاهم‌های موجود، هیاتی چهار نفره را به حج فرستاد. سهمیه اعلام شده به سال 1949م. برابر با8600 تن بود که همچون سال گذشته، بیشتر حاجیان از کالیمانتان و‌ اندونزی شرقی بودند و از جاوه و سوماترا شماری‌اندک به حج اعزام شدند.<ref>میقات حج، ش59، ص160-180.</ref>

حکومت‌ اندونزی حاجیان را درگروه‌های معین به حسب مناطق گوناگون این کشور تقسیم می‌کرد و به هریک مطوفی را اختصاص می‌داد. حاجیان جاوی هنگام عزیمت به مکه، مبلغی میان 50-150 گیلدر همراه می‌بردند تا به یکی از ساکنان مکه یا دوستانشان در مکه برای [[حج نیابتی]] وا‌گذار کنند. اما برخی مطوفان سودجو مانع می‌شدند که حاجیان حج نیابی و مبالغ مربوط به آن را به دیگران دهند. خود این مطوفان آن مبلغ را گرفته، به دیگر افراد وا‌گذار می‌کردند و مقداری برای خود برمی‌داشتند. افزون بر این‌ها، مطوفان دیگر مبالغ این حاجیان را به عنوان امانت و محافظت از آن‌ می‌گرفتند و هنگام تحویل مقداری را برای خود برمی‌داشتند. حاجیان در منزل [[مطوف]] و یا دوستان وی ساکن می‌شدند.<ref>صفحات من تاریخ مکه، ج2، ص382-385.</ref>

حاجیان‌ اندونزی با‌اندام و چهره، از حاجیان دیگر کشورها شناخته می‌شوند. بسیاری از سفرنامه نویسان به این نکته توجه داده و آن‌ها را همانند مردم چین، سرخ‌رو و کم مو معرفی کرده‌اند.<ref>الرحلة السریه، ص147؛ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص166.</ref>

دوره استعمار هلند از مهم‌‌ترین دوره‌های حج‌ اندونزی به‌شمار می‌رود؛ زیرا در این دوره، حج نه تنها عاملی عبادی، بلکه عامل سیاسی ضد استعمار نیز به شمار می‌رفت. حج فرصتی مناسب برای انتشار افکار و باورهای انقلابی بود. بدین‌رو، حکومت هلندی‌ اندونزی همیشه در زمینه این فریضه عبادی ـ سیاسی، سیاست‌های گوناگون را با توجه به شرایط مختلف اجرا می‌کرد. در سال‌هایی که مبارزات انقلابی مردم‌ اندونزی به اوج رسیده بود، حکومت هلندی‌ اندونزی به امید کسب محبت مردم این کشور و کاهش افکار جمهوری‌خواهانه‌ اندونزیایی‌‌های مقیم مکه و مدینه، سیاستی آزاد درباره حج روا داشت و ارز مورد نیاز حاجیان در سفر به حجاز را تهیه کرد و شمار حاجیان اعزامی به مکه را افزایش داد. این دولت همچنین با برقراری جلسات و دیدارهایی با مسؤولان عربستان، سعی داشت اعتبار دولت خود را بیافزاید و چهره‌ای طرفدار اسلام و حج از خود نشان دهد.<ref>میقات حج، ش59، ص160-170، «سیاست‌های دولت هلند درباره حج. </ref>

دولت عربستان سعودی به صورت رسمی و غیر رسمی، از نهضت‌های مذهبی‌ اندونزی حمایت‌ ‌کرده است. از آن جمله می‌توان به پرداخت حدود هشت میلیون دلار در سال 1978م. برای سازما‌‌ن‌دهی نهضت‌هایی چون نهضت العلماء و انجمن محمدیه اشاره کرد.<ref>two worlds of Islam، p 18.</ref>

با توجه به شمار بسیار حاجیان‌ اندونزی در هر سال، سامان‌دهی امور این حاجیان نیاز به سازمان و تشکیلات منسجم و دقیقی داشت و نظارت بیشتر دولت‌ اندونزی را می‌طلبید. به سال 1980م. مؤسسه‌های دولتی با نظارت وزیر امور مذهبی، به این امر پرداختند. سپس گروهی ویژه برای امور حج در وزارت شؤون دینی‌ اندونزی تشکیل شد که معاونت حج نام یافت. معاونت حج از سه اداره و یک هماهنگ کننده ترکیب یافته است: اداره کل خدمات حج، اداره کل آموزش و توجیه، و اداره کل مالی و اطلاع رسانی.<ref>طرق الحج الآسیویه، ص161؛ مدیریت حج در کشورهای اسلامی، ص36.</ref>

یکی از مهم‌‌ترین وظایف وزارت امور مذهبی، تامین مسکن و تقسیم‌بندی حاجیان است. ساختمان‌های استیجاری در مکه از لحاظ امکانات و فاصله تا حرم با یکدیگر متفاوت هستند و به سبب توزیع عادلانه آن‌ها میان حجاج، پیش از سفر، در [[ماه رمضان]] قرعه‌کشی انجام می‌شود. حاجیانی که در مناطق دوردست و ساختمان‌های فرسوده اسکان می‌یابند، 100 تا 200 ریال سعودی دریافت می‌کنند. اندونزی برای آموزش حاجیان از روش‌های گوناگون همچون بر‌گزاری کلاس‌های آموزش حضوری، همایش‌های عمومی، رسانه‌ها، جراید، کتب و جزوات آموزشی استفاده می‌کند. جلسات آموزشی به صورت کارگاهی و همانند‌سازی اجرا می‌شود. پیش از سفر، خدمات بهداشتی و درمانی در سه مرحله ارائه می‌گردد: هنگام ثبت نام نخست در درمانگاه‌های محلات، پس از پرداخت همه هزینه‌ها در ایالت‌ها و استان‌ها، و پیش از عزیمت به عربستان در مدینة الحجاج. در عربستان نیز همه خدمات درمانی و بهداشتی به صورت رایگان در درمانگاه‌های‌ اندونزیایی در اختیار زائران قرار می‌گیرد. بعثه حج‌ اندونزی که نظارت بر اجرای دقیق برنامه‌ها و قوانین را در عربستان سعودی بر عهده ‌دارد، حدود 3250 تن عضو دارد که نزدیک به 500 تن از دانشجویان در حال تحصیل در کشورهای عربی نیز به این شمار افزوده می‌شوند.<ref>مدیریت حج در کشورهای اسلامی، ص55-65.</ref>

در گذشته که حاجیان از راه دریا به [[حج]] می‌رفتند، مردم‌ اندونزی برای بدرقه حاجیان به بنادر حج که شامل بندرهای اوجونگ یاندانگ، تانجونگ پریوک، و آمپنان بود، می‌رفتند و معمولاً پول یا کالایی به‌عنوان توشه سفر و هدیه به آن‌ها می‌دادند. پیش از حرکت، آگاهی‌هایی درباره بیماری‌های مسری به آنان داده می‌شد و کشتی در پی انجام مراسمی با حضور هیات اعزامی و برخی مقام‌ها بندر را تَرک می‌گفت.<ref>تاریخ الحج، ص81.</ref>