پرش به محتوا

الارج المسکی فی التاریخ المکی و تراجم الملوک و الخلفاء: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref> '
جز (جایگزینی متن - '</ref>' به '</ref> ')
جز (جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref> ')
خط ۴: خط ۴:


==نویسنده==
==نویسنده==
[[علی بن عبدالقادر طبری]] (درگذشت ۱۰۷۰ق) نویسنده الاَرج المِسکی فی التاریخ المکی و تراجم الملوک و الخلفاء از دانشوران و تاریخ‌نگاران [[مذهب شافعی|شافعی]] ساکن [[مکه]] و در زمره خاندان نام‌آور طبری است که به [[امام حسین(ع)]] نَسَب می‌برند.<ref>الجوهر الشفاف، ج۱، ص۶۴۹؛ ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۷.</ref> اعضای این خاندان در [[فقه]] و خطابه، برجسته و عهده‌دار وظایف [[دین|دینی]] و سیاسی مهم همچون [[قضاوت]] و [[امامت جماعت]] نماز در [[مقام ابراهیم(ع)]] بوده‌اند.<ref>المنهج التاریخی، ص۶۳؛ التاریخ و المورخون، ص۳۴۱.</ref> او زیر نظر پدرش عبدالقادر طبری (درگذشت ۱۰۳۳ق) از تاریخ‌نگاران سرشناس مکه و دیگر دانشوران آن روزگار مانند عبدالملک عصامی<ref>المنهج التاریخی، ص۶۳.</ref> (درگذشت ۱۱۱۱ق) به تحصیل پرداخت و افزون بر منصب تدریس و [[فتوا|افتاء]] در [[حرم مکی]]، امامت مقام ابراهیم را نیز بر عهده گرفت.<ref>خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۶۱؛ نشر الریاحین، ج۱، ص۴۴۳.</ref>  
[[علی بن عبدالقادر طبری]] (درگذشت ۱۰۷۰ق) نویسنده الاَرج المِسکی فی التاریخ المکی و تراجم الملوک و الخلفاء از دانشوران و تاریخ‌نگاران [[مذهب شافعی|شافعی]] ساکن [[مکه]] و در زمره خاندان نام‌آور طبری است که به [[امام حسین(ع)]] نَسَب می‌برند.<ref>الجوهر الشفاف، ج۱، ص۶۴۹؛ ایضاح المکنون، ج۱، ص۵۷.</ref> اعضای این خاندان در [[فقه]] و خطابه، برجسته و عهده‌دار وظایف [[دین|دینی]] و سیاسی مهم همچون [[قضاوت]] و [[امامت جماعت]] نماز در [[مقام ابراهیم(ع)]] بوده‌اند.<ref>المنهج التاریخی، ص۶۳؛ التاریخ و المورخون، ص۳۴۱.</ref> او زیر نظر پدرش عبدالقادر طبری (درگذشت ۱۰۳۳ق) از تاریخ‌نگاران سرشناس مکه و دیگر دانشوران آن روزگار مانند عبدالملک عصامی<ref>المنهج التاریخی، ص۶۳.</ref> (درگذشت ۱۱۱۱ق) به تحصیل پرداخت و افزون بر منصب تدریس و [[فتوا|افتاء]] در [[حرم مکی]]، امامت مقام ابراهیم را نیز بر عهده گرفت.<ref>خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۶۱؛ نشر الریاحین، ج۱، ص۴۴۳.</ref>  


بیشتر نگاشته‌های طبری درباره مکه است؛ از جمله: [[القوال المعلمة فی وقوع الکعبة المعظمه|الأقوال المُعْلَمة فی وقوع الکعبة المعظّمه]]، [[تحفة الکرام بخبار عمارة السقف و الباب من البیت الحرام|تحفة الکرام بأخبار عمارة السقف و الباب من البیت الحرام]]، [[الجواهر المنظمة بفضیلة الکعبة المعظمه|الجواهر المنظَمة بفضیلة الکعبة المعظَمه]]، [[شن الغارة علی مانع نصب الستاره]] (سیف الإمارة علی مانع نصب الستاره)، [[رسالة فی بیان العمارة الواقعة بعد سقوط الکعبه]].<ref>کشف الظنون، ج۵، ص۶۰۶؛ الاعلام، ج۴، ص۳۰۱.</ref>  
بیشتر نگاشته‌های طبری درباره مکه است؛ از جمله: [[القوال المعلمة فی وقوع الکعبة المعظمه|الأقوال المُعْلَمة فی وقوع الکعبة المعظّمه]]، [[تحفة الکرام بخبار عمارة السقف و الباب من البیت الحرام|تحفة الکرام بأخبار عمارة السقف و الباب من البیت الحرام]]، [[الجواهر المنظمة بفضیلة الکعبة المعظمه|الجواهر المنظَمة بفضیلة الکعبة المعظَمه]]، [[شن الغارة علی مانع نصب الستاره]] (سیف الإمارة علی مانع نصب الستاره)، [[رسالة فی بیان العمارة الواقعة بعد سقوط الکعبه]].<ref>کشف الظنون، ج۵، ص۶۰۶؛ الاعلام، ج۴، ص۳۰۱.</ref>  
خط ۱۳: خط ۱۳:
طبری در آغاز دو مقدمه آورده است. در مقدمه نخست، به دانش تاریخ، فواید و اقسام آن اشاره دارد. سپس به نقد برخی از کتب تاریخی و شرح‌حال‌نامه‌ها و مؤلفان آن‌ها می‌پردازد. درباره [[سخاوی]] آورده است که وی در تألیف الضوء اللامع هوای نفس خود را دخالت داده است. همچنین درباره [[شمس الدین ذهبی]] (درگذشت ۷۴۸ق) گفته است که از روی تعصب، در اثر خود، [[صوفیه]] را پایین آورده و در برابر، اهل تجسیم را بالا برده است. (ص۳۴تا۳۸) در مقدمه دوم، از سلاطین عثمانی و عظمت آن‌ها سخن گفته و به ستایش آن‌ها پرداخته است. (ص۳۹و۴۰)
طبری در آغاز دو مقدمه آورده است. در مقدمه نخست، به دانش تاریخ، فواید و اقسام آن اشاره دارد. سپس به نقد برخی از کتب تاریخی و شرح‌حال‌نامه‌ها و مؤلفان آن‌ها می‌پردازد. درباره [[سخاوی]] آورده است که وی در تألیف الضوء اللامع هوای نفس خود را دخالت داده است. همچنین درباره [[شمس الدین ذهبی]] (درگذشت ۷۴۸ق) گفته است که از روی تعصب، در اثر خود، [[صوفیه]] را پایین آورده و در برابر، اهل تجسیم را بالا برده است. (ص۳۴تا۳۸) در مقدمه دوم، از سلاطین عثمانی و عظمت آن‌ها سخن گفته و به ستایش آن‌ها پرداخته است. (ص۳۹و۴۰)


[[علی بن عبدالقادر طبری]] کتاب را به هشت باب تقسیم کرده است. باب هشتم که درباره امیران [[آل قتاده]] مکه است (ص۳۳، «مقدمه مؤلف») گم شده<ref>التاریخ و المورخون، ص۳۴۲؛ المنهج التاریخی، ص۷۰.</ref> و اکنون در نسخه چاپی موجود نیست.
[[علی بن عبدالقادر طبری]] کتاب را به هشت باب تقسیم کرده است. باب هشتم که درباره امیران [[آل قتاده]] مکه است (ص۳۳، «مقدمه مؤلف») گم شده<ref>التاریخ و المورخون، ص۳۴۲؛ المنهج التاریخی، ص۷۰.</ref> و اکنون در نسخه چاپی موجود نیست.


باب اول در دو فصل به [[حرم مکی]] و فضیلت و ویژگی‌های آن، مانند حدود، علامات و نصب‌کنندگان این علامات پرداخته است. (ص۴۳تا۵۶) باب دوم در چندین فصل از [[مکه]] و موضوعات مربوط به آن، از جمله حدود، فضیلت‌ها، اسامی و مکان‌های متبرک مانند زادگاه [[حضرت زهرا(س)]]، مساجد و مدارس مکه و نیز رخدادهای آن سخن گفته است.(ص۵۹تا۱۳۷) باب سوم ویژه [[کعبه]] است و در سه فصل به موضوعاتی همچون فضیلت‌ها، بازسازی‌ها و تغییرات مهم کعبه، [[خلفا]] و حکمرانانی که در ایجاد این تغییرات سهمی داشته‌اند (ص۱۴۱تا۱۵۵)، [[پرده کعبه]]، هنگام گشوده شدن در کعبه در هنگام [[جاهلیت]] و [[اسلام]]، و حدود کعبه (ص۱۵۵تا۱۵۹) پرداخته است.
باب اول در دو فصل به [[حرم مکی]] و فضیلت و ویژگی‌های آن، مانند حدود، علامات و نصب‌کنندگان این علامات پرداخته است. (ص۴۳تا۵۶) باب دوم در چندین فصل از [[مکه]] و موضوعات مربوط به آن، از جمله حدود، فضیلت‌ها، اسامی و مکان‌های متبرک مانند زادگاه [[حضرت زهرا(س)]]، مساجد و مدارس مکه و نیز رخدادهای آن سخن گفته است.(ص۵۹تا۱۳۷) باب سوم ویژه [[کعبه]] است و در سه فصل به موضوعاتی همچون فضیلت‌ها، بازسازی‌ها و تغییرات مهم کعبه، [[خلفا]] و حکمرانانی که در ایجاد این تغییرات سهمی داشته‌اند (ص۱۴۱تا۱۵۵)، [[پرده کعبه]]، هنگام گشوده شدن در کعبه در هنگام [[جاهلیت]] و [[اسلام]]، و حدود کعبه (ص۱۵۵تا۱۵۹) پرداخته است.
خط ۲۴: خط ۲۴:
[[علی بن عبدالقادر طبری]] هنگام یادکرد برخی موضوعات به معرفی کتاب‌های مرتبط با آن‌ها می‌پردازد و آگاهی‌های بیشتر درباره موضوع را به آن‌ها ارجاع می‌دهد (برای نمونه: ص۶۷) که بیشتر آن‌ها از دیگر نگاشته‌های خود او است. (برای نمونه: ص۸۷۸۸)
[[علی بن عبدالقادر طبری]] هنگام یادکرد برخی موضوعات به معرفی کتاب‌های مرتبط با آن‌ها می‌پردازد و آگاهی‌های بیشتر درباره موضوع را به آن‌ها ارجاع می‌دهد (برای نمونه: ص۶۷) که بیشتر آن‌ها از دیگر نگاشته‌های خود او است. (برای نمونه: ص۸۷۸۸)


بسیاری از آثار بعدی به‌گزارش‌های این کتاب استناد کرده‌اند؛ از جمله: سَمط النجوم العوالی<ref>برای نمونه: سمط النجوم، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳؛ ج۳، ص۴۲۳.</ref> نوشته عبدالملک بن حسین عصامی (درگذشت ۱۱۱۱ق)، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر<ref>برای نمونه: خلاصة الاثر، ج۱، ص۴۸۵؛ ج۲، ص۱۲۹.</ref> از محمد امین بن فضل‌الله المحبی (درگذشت ۱۱۱۱ق) و [[منائح الکرم بأخبار مکة و ولاة الحرم]]<ref>برای نمونه: منائح الکرم، ج۲، ص۹۳.</ref> تألیف علی بن تاج الدین سنجاری. (درگذشت ۱۱۲۵ق)
بسیاری از آثار بعدی به‌گزارش‌های این کتاب استناد کرده‌اند؛ از جمله: سَمط النجوم العوالی<ref>برای نمونه: سمط النجوم، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳؛ ج۳، ص۴۲۳.</ref> نوشته عبدالملک بن حسین عصامی (درگذشت ۱۱۱۱ق)، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر<ref>برای نمونه: خلاصة الاثر، ج۱، ص۴۸۵؛ ج۲، ص۱۲۹.</ref> از محمد امین بن فضل‌الله المحبی (درگذشت ۱۱۱۱ق) و [[منائح الکرم بأخبار مکة و ولاة الحرم]]<ref>برای نمونه: منائح الکرم، ج۲، ص۹۳.</ref> تألیف علی بن تاج الدین سنجاری. (درگذشت ۱۱۲۵ق)


طبری کوشیده تا افزون بر شرح رخدادهایی همچون نبرد‌ها و فتنه‌ها که به ترتیب زمان وقوع نوشته شده است (ص۱۰۹۱۳۵)، به وصف دقیق مکان‌ها و جای‌های [[مکه]] نیز بپردازد. برای نمونه، خانه [[حضرت خدیجه]] را با دقت و تفصیل گزارش کرده (ص۷۰) و در بیان اندازه [[مسجدالحرام]]، افزون بر یادکرد سخن [[فأسی]]، خود نیز به‌اندازه‌گیری آن پرداخته است. (ص۱۷۶)
طبری کوشیده تا افزون بر شرح رخدادهایی همچون نبرد‌ها و فتنه‌ها که به ترتیب زمان وقوع نوشته شده است (ص۱۰۹۱۳۵)، به وصف دقیق مکان‌ها و جای‌های [[مکه]] نیز بپردازد. برای نمونه، خانه [[حضرت خدیجه]] را با دقت و تفصیل گزارش کرده (ص۷۰) و در بیان اندازه [[مسجدالحرام]]، افزون بر یادکرد سخن [[فأسی]]، خود نیز به‌اندازه‌گیری آن پرداخته است. (ص۱۷۶)