در حال ویرایش آل سعود (بخش)

==آل سعود و حجاز==
اهمیت [[حجاز]] به سبب وجود دو شهر [[مکه]] و [[مدینه]] و مرکزیت دینی آن است. آل سعود در سه سده حکومت خود، نقشی اساسی در تحولات منطقه حجاز داشته‌اند: 

===تصرف حجاز===
آل سعود در سال ۱۲۱۸ق. به حجاز که زیر نظر اشراف بود، حمله کرده و مکه را تصرف کردند<ref>جزیرة العرب، ص۲۲۰.</ref> و در سال ۱۲۲۰ق. به مدینه هجوم بردند؛<ref>عنوان المجد، ص۲۱۷.</ref> ولی در سال ۱۲۲۸ق. با براندازی دولت اول آل سعود توسط ابراهیم پاشا، حجاز نیز از سلطه آل سعود خارج شد.<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۶۷.</ref> از آن پس، مقابر و مشاهد تا اندازه‌ای بازسازی شدند.<ref>البقیع قصة التدمیر، ص۹۱.</ref>

عبدالعزیز، دیگر بار در دولت سوم آل سعود،  در سال ۱۳۳۴ق. استقلال پادشاهی حجاز را اعلان کرد<ref>خطط الشام، ج۳، ص۱۳۹.</ref> و در سال ۱۳۳۸ق. نجدیان را از گزاردن حج بازداشت.<ref>الاسلام و الوثنیه، ص۱۱۲؛ تاریخ امراء مکة المکرمه، ص۸۱۹؛ تاریخ المملکة العربیة السعودیه، ج۲، ص۲۹۱.</ref>
===کشتار در حجاز===
در قلمرو آل سعود، بر پایه تعالیم محمد بن عبدالوهاب، عموم مسلمانان کافر به شمار رفته و جان و مالشان مباح بود؛ مگر اینکه وارد آیین وهابیت شده و گواهی می‌دادند که خود و والدینشان کافر بوده‌اند.<ref>خلاصة الکلام، ص۲۲۹.</ref> بدین سبب، بیشتر دوره‌های اقتدار آل سعود با حوادث خشونت‌بار همراه بوده است.<ref>نک: مذکرات فیلبی فی العراق، ص۳۸۶-۳۹۰.</ref> 

شماری از این حوادث به سبب اختلاف درباره سلطه بر حجاز و مکان‌های مقدس آن، در این منطقه رخ داد.<ref>نک: تاریخ آل سعود، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳؛ عنوان المجد، ج۱، ص۲۱۰؛ کشتار مکه، ص۶۵.</ref> یکی از نمونه‌های آن، کشتار مردم در طائف، در سال ۱۲۱۸ق. به دست عثمان المضایفی، سرکرده لشکر سعود بن عبدالعزیز است.<ref>عجائب الآثار، ج۲، ص۵۸۵-۵۸۶.</ref> آل سعود بار دیگر، در سال ۱۳۴۳ق. در دوره ملک عبدالعزیز، به طائف حمله کرده و به کشتار مردم پرداخت.<ref>الاسلام و الوثنیة السعودیه، ص۱۱۵؛ البقیع قصة التدمیر، ص۱۰۸.</ref> این کشتار گسترده و بی‌رحمانه گزارش شده است.<ref>تاریخ الحجاز السیاسی، ص۳۷۷.</ref>  

در سال ۱۲۲۰ق. مکه در محاصره آل سعود قرار گرفت و راه‌های ارتباطی از سوی حجاز و یمن و نجد و تهامه بسته شد و ورود کاروان‌هایی که غذا و نیازمندی‌های مردم را فراهم می‌کردند، ناممکن شدو به مرگ شماری از مردم شهر انجامید.<ref>الدرر السنیه، ص۴۵.</ref>

===تخریب مساجد و مقابر===
در لشکرکشی‌های آل سعود به حجاز، کشتار و خرابی‌های بسیار به بار آمد. از آن جمله ویرانی مقابر، مشاهد، مساجد و خانه‌های کهن بازمانده از صدر اسلام در [[مکه]] و [[مدینه]] بود.<ref>جزیرة العرب، ص۲۷۳؛ کشتار مکه، ص۵۷.</ref> ویرانی نخست به سال ۱۲۱۸ق. در مکه<ref>تاریخ امراء مکه، ص۸۱۹؛ تاریخ الجزیره، ص۳۷۸.</ref> و سال ۱۲۲۰ق. در مدینه رخ داد.<ref>تاریخ الجزیره، ص۳۷۸؛ جزیرة العرب فی القرن العشرین، ص۲۲۰-۲۲۱؛ عنوان المجد، ج۱، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref> 

مهم‌ترین بناهای ویران شده به دست آل سعود در مکه، عبارتند از: 
{{ستون-شروع|۲}}
* [[خانه ارقم]]: خانه ارقم بن ابی ارقم که نخستین پایگاه پنهان تبلیغ اسلام بود و در دامنه کوه صفا قرار داشت؛ 
* [[دارالندوه]]: یکی از مکان‌های کهن مکه که به ‌دست قصی بن کلاب برای رایزنی درباره کارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی مکه ساخته شده بود؛ 
* خانه حضرت خدیجه: در محله معروف به «حی القشاشیه» در کوچه حجر؛ 
* [[خانه ابوطالب]]: در ابتدای منازل بنی‌‌هاشم و در چند متری زادگاه پیامبر؛ 
* زادگاه حمزه سیدالشهداء: پایین مکه در محل «بازان»؛ 
* [[خانه عبدالله بن جدعان]]: در پشت [[صفا و مروه]] که پیمان معروف [[حلف الفضول]] آن‌جا بسته شد؛ 
* زادگاه امام صادق(ع): معروف به دار أبی سعید نزدیک دار العجله؛ 
* [[خانه حارث بن عبدالمطلب]]: که انذار عشیره در آن اتفاق افتاد؛ 
* [[مسجد شق القمر]]: موسوم به مسجد بلال حبشی که می‌گویند شق ‌القمر در سال نهم بعثت در آن رخ داده است؛ 
* مسجد ابراهیم(ع): بر فراز [[کوه ابوقبیس]].<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۴۶-۱۵۸.</ref>
{{پایان}}
در مدینه نیز این مساجد تخریب شدند: 
{{ستون-شروع|۲}}
* مسجد بنی‌‌عدی در دار النابغه کنار مقبره عبدالله بن عبدالمطلب؛ 
* مسجد بنی‌‌ظفر در شرق [[بقیع]] که به نظر برخی، سوره مائده در آن‌جا بر [[پیامبر(ع)]] نازل شد و از این ‌رو به مسجد مائده نیز مشهور بود؛ 
* مسجد دار سعد بن خیثمه در کنار [[مسجد قبا]]؛ 
* مسجد بنی‌حارثه، کمی پایین‌تر از مسجد شیخان؛ 
* مسجد عرفه پشت مسجد قبا؛ 
* مسجد حمزه سیدالشهداء؛ مدفن نخست حمزه؛ 
* مسجد بقیع در [[قبرستان بقیع]] و غرب مدفن عقیل و [[همسران پیامبر(ع)]]، در امتداد دیوار غربی بقیع روبه‌روی قبور ائمه(ع)؛ 
* مسجد بنی‌‌ساعده در شمال غربی مسجدالنبی؛ 
* سکونت‌گاه [[فاطمه صغرا]] دختر [[امام حسین(ع)]] که به مسجد تبدیل شده بود؛ 
* مسجد ثنیة الوداع بر فراز [[کوه ذباب]]؛ 
* مسجد علی عریضی، سکونتگاه [[علی بن جعفر الصادق(ع)|علی بن جعفر]] برادر [[امام کاظم(ع)]] در شش کیلومتری [[مدینه]].<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۳۲۸-۳۳۷.</ref>
{{پایان}}
افزون بر این مساجد و خانه‌های تاریخی، به دستور سعودی‌ها و بر پایه آیین وهابیت، همه مقابر بلندتر از سطح زمین و [[گنبد|گنبدها]] و بارگاه‌ها، همچون بقعه‌های قبرستان بقیع، ویران شدند.<ref>هذه هی الوهابیه، ص۱۳۹. </ref> گفته شده در حمله دوم به حجاز و پس از تصرف مکه، عبدالعزیز قصد داشت بارگاه پیامبر را نیز ویران کند؛ اما با شدت یافتن مخالفت‌ها از این کار دست کشید.<ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۳۰۲.</ref>