نمایش مبدأ برای ابتهاج الانسان و الزمن

'''اِبتهاجُ الاِنسانِ و الزَّمن'''، کتابی درباره [[مکه]] و [[مدینه]]، نوشته [[قطب الدین نهروالی|محمد بن محمد قطب‌ الدین نهروالی مکی حنفی]] (زنده در ۱۰۰۵ق). نام کامل کتاب «اِبتهاجُ الاِنسانِ و الزَّمن فی الاِحسانِ الواصلِ للحَرَمَین مِنَ الیمَنِ بمولانا الوزیر الباشا حسن» است. بیان فضیلت‌های [[حرمین شریفین]]، شرح خدمات وزیرْ [[حسن‌پاشا]] به [[مکه]] و [[مدینه]] واطلاعاتی تاریخی از وضع این دو شهر از جمله مطالب کتاب است. نویسنده کتاب از مورخان به‌نام تاریخ مکه و نویسنده کتاب [[الإعلام بأعلام بیت ‌الله الحرام]] است.

==نویسنده==
{{اصلی|قطب الدین نهروالی}}
محمد بن محمد [[قطب‌ الدین نهروالی]]، از مورخان مشهور [[مکه]] و مؤلف [[الإعلام بأعلام بیت ‌الله الحرام]] در تاریخ محلی مکه است. تاریخ تولد و مرگ محمد بن قطب‌ الدین دانسته نیست. تنها از تاریخ پایان تألیف کتاب (۱۰۰۵ق) می‌توان دوره حیات او را حدس زد.<ref>نک معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۵۳؛ هدیة العارفین، ج۲، ص۲۶۲.</ref> قطب‌ الدین متولد نهروال [[هند]] بود. او برای فراگرفتن علوم دینی به [[حجاز]] و [[مصر]] سفر کرد و در مکه ساکن شد.<ref>اعلام العلماء الاعلام، «مقدمه»؛ نشر الریاحین، ج۲، ص۵۵۶.</ref> [[خیرالدین زرکلی|زرکلی]] این کتاب را نوشته قطب‌ الدین دانسته است، نه فرزندش.<ref>الاعلام، ج۶، ص۶.</ref> 

==ساختار و محتوا==
{{جعبه نقل قول | عنوان= مقایسه مکه و مدینه| نقل‌قول= بخش نخست کتاب از فضیلت‌های [[مکه]]، [[مدینه]]، [[مسجدالحرام]]، [[کعبه]] سخن گفته و مکه و مدینه را با هم مقایسه کرده است.|تاریخ بایگانی | | منبع = | تراز = چپ| عرض = 32۰px | اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه=#DEB887| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
کتاب ابتهاج الانسان دو بخش، هفت فصل و یک مقدمه دارد. بخش نخست کتاب در چهار فصلْ بیشتر از فضیلت‌های [[مکه]]، [[مدینه]]، [[مسجدالحرام]]، [[کعبه]] و سنجش میان مکه و مدینه سخن می‌گوید. بخش دوم در سه فصل، شرح حال و اعمال [[حسن پاشا|حسن‌پاشا]] وزیر [[سلطان مراد بنی‌سلیم]] عثمانی و رفتن او به [[یمن]] و بازگشتش به مکه در سال ۹۹۸ق و خیرات و پیشکش‌های او به مسجدالحرام را آورده است.<ref>خلاصة الاثر، ج۱، ص۳۶۰-۳۶۱.</ref> 

==نسخه‌ها==
از این کتاب چند نسخه خطی در دست است: نسخه دار الکتب المصریه با شماره ۷۹، نسخه المکتبة العباسیه با شماره ۱۶۰ ب و نسخه کتابخانه لیدن با شماره ۹۳۷.<ref>التاریخ و المورخون، ص۲۵۸.</ref> 

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9517
 | عنوان = ابتهاج الانسان و الزمن
 | نویسنده = ابراهیم احمدیان
}}
*'''الاعلام''': الزرکلی (م.۱۳۹۶ق.)، بیروت،‌ دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م.
*'''اعلام العلماء الاعلام''': عبدالکریم بن محب ‌الدین القطبی (م.۱۰۱۴ق.)، به کوشش احمد محمد و عبدالعزیز، ریاض،‌ دار الرفاعی، ۱۴۰۷ق.
*'''التاریخ و المورخون بمکه''': محمد الحبیب الهلیه، الفرقان، ۱۹۴۴م.
*'''خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر''': المحبی، بیروت،‌ دار صادر.
*'''معجم المؤلفین''': عمر کحّاله، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی ـ مکتبة المثنی.
*'''نشر الریاحین''': عاتق بن غیث البلادی،‌ دار مکه، ۱۴۱۵ق
* '''هدیة العارفین''': اسماعیل باشا (م.۱۳۳۹ق.)، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی.
{{پایان}}

{{کتاب‌های مرتبط با حج}}

<onlyinclude>{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = <!--شد، - -->
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = <!--شد، - -->
 | جعبه نقل قول = <!--شد، - -->
 | پیوند به بیرون = <!--شد، - -->
 | مطالعه بیشتر = <!--شد، - -->
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = شد
 | رده = شد
 | تغییر مسیر = شد
}}<onlyinclude>

[[رده:کتاب‌های تاریخ مکه]]
[[رده:کتاب‌های قطب‌الدین نهروالی]]
[[رده:کتاب‌های قرن دهم قمری]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]