در حال ویرایش اذان و اقامه (بخش)

==پیشینه==
بر پایه برخی منابع [[حدیث|حدیثی]] [[اهل سنت]]، اذان در سال‌های نخست [[هجرت]] پس از [[تغییر قبله]] به [[کعبه]] تشریع شده است.<ref>صحیح مسلم، ج۲، ص۵-۶؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۲۴۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۲۹۲-۲۹۳.</ref> بر پایه برخی حدیث‌های اهل سنت، [[مسلمان|مسلمانان]] برای اعلان وقت [[نماز]] راه‌های گوناگون پیشنهاد می‌کردند؛ مانند برافروختن آتش، نواختن ناقوس یا بوق زدن. در این میان، [[عمر بن خطاب]] پیشنهاد کرد که کسی مأمور فراخواندن مردم به نماز شود. بدین ترتیب، [[پیامبر(ص)]] [[بلال]] را به این کار گمارد.<ref>صحیح البخاری، ج۱، ص۱۵۰؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۲.</ref> بر پایه برخی منابع تاریخی<ref>تاریخ المدینه، ج۳، ص۸۶۷؛ تاریخ خلیفه، ص۳۰؛ الکامل، ج۳، ص۱۳۷.</ref> و حدیثی<ref>مسند احمد، ج۴، ص۴۲؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۲۳۳.</ref> [[عبدالله بن زید بن عبدربه انصاری]] از [[صحابه]] پیامبر(ص) در سال اول قمری جمله‌های اذان را در خواب شنید و پیامبر(ص) خواب او را رؤیای صادق دانست و دستور داد که وی آن را به بلال آموزش دهد. در برخی حدیث‌های [[شیعه]]، این خواب را به [[ابی‌بن کعب]] نسبت داده‌اند.<ref>الکافی، کلینی، ج۳، ص۴۸۲.</ref> به گفته [[شافعی]]، اذان برتر از آن است که برگرفته از رؤیای کسی چون عبدالله بن زید باشد.<ref>المستدرک، ج۲، ص۱۷۱.</ref> همچنین گفته‌اند که مفاد حدیث‌های یاد شده، افزون بر آن که با شئون و اقتضائات مقام [[نبوت]] سازگاری ندارد، با یکدیگر نیز در تعارض هستند و ضعف سندی دارند.<ref>نک: الاعتصام، ص۳۱-۴۸.</ref> [[امامان شیعه(ع)]] صریحاً استناد اذان را به خواب مردود شمرده‌اند.<ref>دعائم الاسلام، ج۱، ص۱۴۲؛ بحار الانوار، ج۸۱، ص۱۲۲-۱۲۳؛ الکافی، ج۳، ص۴۸۲.</ref> [[فقیهان]] [[امامیه|امامی]] نیز دیدگاه یاد شده را نپذیرفته و به پشتوانه روایات، اذان را به [[وحی]] الهی مستند دانسته‌اند.<ref>المبسوط، طوسی، ج۱، ص۹۵؛ نهایة الاحکام، ج۱، ص۴۱۱؛ ذکری، ج۳، ص۱۹۵.</ref> 

بر پایه حدیث‌های [[شیعه]]، [[جبرئیل]] در شب [[معراج]] اذان و اقامه را بر [[پیامبر گرامی(ص)]] نازل کرد و وی به [[امام علی(ع)]] دستور داد آن را به بلال بیاموزد.<ref>الکافی، کلینی، ج۳، ص۳۰۲؛ التهذیب، ج۲، ص۲۷۷.</ref> بر این اساس، برخی محققان با اثبات ضعف حدیث‌های اهل سنت و به پشتوانه حدیث‌های یاد شده و روایات دیگر، به تشریع اذان در [[مکه]] قائل شده‌اند.<ref>الصحیح من سیرة النبی، ج۴، ص۳۷۳.</ref> البته برخی بر آنند که پذیرش این ادله به معنای تشریع اذان اعلان پس از معراج نیست؛ بلکه بر پایه شواهدی، اذان اعلان پس از بنای [[مسجدالنبی]] در سال اول قمری رسمی شده است.<ref>موسوعة التاریخ الاسلامی، ج۲، ص۴۶.</ref>