در حال ویرایش اسامه بن زید (بخش)

==اسامه پس از پيامبر(ص):==
===در زمان ابوبكر===
برخي منابع شيعي از مخالفت اولي اسامه با جريان سقيفه و پاسخ درشت او به نامه ابوبكر حكايت دارند<ref> اليقين في امرة امير المؤمنين، ص310.</ref>؛ اما بيشتر منابع از همراهي او با خلفاي سه‌گانه ‌گزارش مي‌دهند. بر پايه‌گزارش‌هاي تاريخي، وي پس از تثبيت خلافت ابوبكر (حك: 11ـ13ق.)، به فرمان و مشايعت او و نيز موافقت اسامه با درخواست ابوبكر براي معاف ساختن عمر از شركت در سپاه، به سوي بلقاء از توابع دمشق كه مركز آن عمان/ امّان بوده است،[71]در ناحيه شام لشكر كشيد و به آبادي اُبني از روستاهاي موته[72]هجوم برد و پيروزي‌هايي به دست آورد و توانست قاتل پدر خود را بكشد. سپاه او پس از 40 تا 60 روز به مدينه بازگشت و مردم مدينه با خوشحالي از آن‌ها استقبال كردند.[73]
پس از اين نبرد، اسامه مدتي كوتاه در برخي از مناطق همچون مِزّه، روستايي بزرگ در نيم فرسخي دمشق[74]و وادي ‌القري، از وادي‌هاي گسترده ميان شام و مدينه و از توابع مدينه[75]سكنا گزيد. اما پس از اندكي به مدينه بازگشت[76]و هنگام بيرون رفتن ابوبكر براي پيكار با مرتدان در نبرد ذي ‌القصه به سال 11ق. جانشين او در مدينه شد.[77]بر پايه ‌گزارشي، او در كنار خالد بن وليد، در نبرد با مسيلمه كذاب به سال 11ق. فرماندهي جناح چپ سپاه را بر عهده داشت.[78]
===در دوران حكومت عمر (13ـ23ق.)===

اسامه محبوب دستگاه حكومت بود؛ به گونه‌اي كه هنگام تأسيس ديوان به سال 20ق. و تعيين سهم عطاي افراد، عمر سهم او را همانند اصحاب بدر و حتي بيشتر از عبدالله، فرزند خود، تعيين كرد و دليل آن را دلبستگي پيامبر(ص) به او و پدرش زيد ياد كرد.[79]
اسامه در دوره حكومت عثمان (23ـ35ق.) نيز از توجه حكومت بهره مي‌برد. عثمان به او همانند برخي ديگر از صحابه قطعه‌اي زمين بخشيد[80]و هنگام بالا گرفتن كار معترضان (35ق.) از او خواست تا به بصره رود و وضع آن سامان را بررسي كند.[81]در همين دوره، هنگامي كه احتمال كشته شدن عثمان تقويت شد، اسامه از امام علي(ع)خواست تا مدينه را ترك كند، مبادا به شركت در قتل عثمان متهم شود.[82]
===اسامه در دوره امام علي(ع):===
پرچالش‌ترين دوران عمر سياسي اسامه در دوران حكومت امام علي(ع) (35ـ40ق.) است. 
====خودداري ازبيعت با امام و همكاري با آن حضرت ====
وي در آغاز اين دوره، بر خلاف انتظار، همراه شماري از بزرگان صحابه مانند سعد بن ابي‌وقاص (م.55ق.)، محمد بن مَسلمه (م.43ق.)، ابوموسي اشعري (م.44ق.)، عبدالله بن عمر (م.73ق.) و حسان بن ثابت (م.50ق.) از بيعت با امام علي(ع) خودداري ورزيد[83]و از سوي آن حضرت(ع) بازخواست شد.[84]ولي برخي از تاريخ‌نگاران بر اين باورند كه اين گروه با امام(ع) بيعت كردند؛ اما خود را از نبرد بر ضد او يا همراه وي كنار كشيدند و از اين رو، «معتزله» خوانده شدند. بدين ترتيب، آن‌ها را از پيشينيان معتزله دوران بعد به شمار آورده‌ و شعار آنان را «لا يحل قتال عليّ(ع) و لا القتال معه» دانسته‌اند.[85]
در نبرد جمل (36ق.) هنگامي كه امام علي(ع) از اسامه ياري خواست، او به بهانه آن كه پس از سريه زياد بن عبدالله و بازخواست رسول خدا(ص) سوگند ياد كرده كه با گوينده «لا إله إلا الله» نجنگد، از پذيرش دعوت امام سر باز زد و حتي او را نيز از نبرد پرهيز داد.[92]اما هنگامي كه ناكثين پس از ورود به بصره مدعي شدند طلحه و زبير به اكراه با امام علي(ع) بيعت كرده‌اند و بصريان با توافق عثمان بن حنيف، كارگزار امام(ع) در بصره، كعب بن سور را به نمايندگي به مدينه فرستادند تا درباره اين ادعا تحقيق كنند، اسامه تنها صحابي‌اي بود كه اين ادعا را تأييد كرد و چنان با واكنش تند مردم مدينه، از جمله سهل بن حنيف كارگزار امام(ع) در مدينه، روبه‌رو شد كه اگر پادرمياني صُهَيْب، ابوايوب انصاري و گروهي از مردم مدينه نبود، كشته مي‌شد.[93]
===برخورد اهل بيت با اسامه===
با وجود همه اين رويكرد‌‌ها، برخي منابع شيعي با او برخوردي مهربانانه دارند. به نقل از اسامه، امام علي(ع) را گرامي‌ترين مردم نزد او مي‌دانند[94]و در روايتي به گزارش از امام باقر(ع)، ميان او و ديگر افراد اهل وقوف، مانند ابن عمر و ابن مسلمه، جدايي افكنده، وي را از توبه‌گران دانسته‌ و از شيعيان مي‌خواهند تا درباره او جز به نيكويي سخن نگويند.[95]همچنين در روايتي منسوب به امام صادق(ع) آمده كه امام علي(ع) در نامه‌اي به فرماندار خود در مدينه، سهل بن حنيف، از او مي‌خواهد تا سهم اسامه را از بيت‌ المال قطع نكند و علت آن را پذيرش عذر و سوگند وي از سوي امام(ع) ياد مي‌كند.[96]نيز از اسامه در دوران پس از امام علي(ع) تا هنگام مرگ وي، چهره يك شيعي معتقد را ترسيم مي‌كنند و رويكردهاي او را در كنار بني‌هاشم و ضدّ خاندان اموي، به ويژه معاويه بيان مي‌نمايند. در روايتي او را از باورمندان به حديث نص بر امامت امامان دوازده‌گانه از سوي پيامبرر دانسته‌اند كه هنگام مناظره عبدالله بن جعفر با معاويه، همراه بزرگاني همچون امام حسن(ع)، امام حسين(ع)، عبدالله بن عباس و فضل بن عباس، ادعاي عبدالله بن جعفر را در اين زمينه تأييد كرد.[97]همچنين اختلاف او را با عمرو بن عثمان بر سر يكي از باغ‌هاي مدينه گزارش مي‌كنند كه چون اين دعوا نزد معاويه، هنگام حضورش در مدينه، برده شد، بزرگاني همچون امام حسن(ع) و عبدالله بن جعفر در برابر امويان صف‌آرايي كردند و معاويه ناچار شد تأييد نمايد كه آن باغ را پيامبر(ص) به اسامه بخشيده است.[98]بر پايه ‌روايات شيعي، امام حسن(ع)<ref> الكافي، ج3، ص149؛ رجال كشي، ج1، ص193.</ref>يا امام حسين(ع) <ref>دعائم الاسلام، ج1، ص232.</ref>متولي كفن و دفن او شد و او را در بُردي سرخ‌رنگ كفن كردند و بدهي‌هاي او را نيز امام حسن(ع) پرداخت.<ref>رجال كشي، ج1، ص193؛ بحار الانوار، ج22، ص134.</ref>