در حال ویرایش اوقات نماز (بخش)

==نماز عصر==

به باور مشهور فقیهان امامی، انتهای وقت اختصاصی نماز ظهر، یعنی گذشتن هنگام خواندن چهار رکعت از زوال، آغاز وقت نماز عصر است؛<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص72؛ شرائع الاسلام، ج1، ص47؛ الروضة البهیه، ج1، ص484.</ref> زیرا چندین حدیث وقت زوال را آغاز وقت نماز ظهر و عصر دانسته و هنگام ‌گزاردن نماز ظهر را پیش از نماز عصر شمرده‌اند.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص216؛ التهذیب، ج2، ص19؛ الاستبصار، ج1، ص246.</ref> مالکیان آغاز وقت نماز عصر را پایان وقت نماز ظهر می‌دانند؛ یعنی هنگامی که طول سایه شاخص به‌اندازه خودش افزایش یابد.<ref>رسالة ابن ابی زید، ص91؛ مواهب الجلیل، ج2، ص19.</ref> شافعیان و حنبلیان مانند برخی فقیهان پیشین بر این نظرند که با پایان یافتن وقت اختیاری نماز ظهر یعنی افزایش سایه به‌اندازه طول شاخص، وقت نماز عصر آغاز می‌شود.<ref>المجموع، ج3، ص21، 25؛ کشاف القناع، ج1، ص298.</ref> سبب این اختلاف نظر، اختلاف در مفاد احادیثی است که حاوی امامت [[جبرئیل]] در نماز پیامبر(ص) است.<ref>سنن ابی داود، ج1، ص97؛ سنن ترمذی، ج1، ص100؛ السنن الکبری، ج1، ص364.</ref> [[ابوحنیفه]] به پشتوانه حدیثی نبوی<ref>مسند احمد، ج2، ص333.</ref> آغاز وقت نماز عصر را هنگامی دانسته که طول سایه هر چیز دو برابر آن شود.<ref>تحفة الفقهاء، ج1، ص100؛ بدایة المجتهد، ج1، ص79.</ref> 

===پایان وقت نماز عصر===
مشهور فقیهان امامی به پشتوانه احادیث<ref>من لا یحضره الفقیه، ج1، ص216؛ الاستبصار، ج1، ص246؛ التهذیب، ج2، ص19.</ref> پایان وقت نماز عصر را غروب خورشید می‌دانند.<ref>غنیة النزوع، ص69؛ تذکرة الفقهاء، ج2، ص308؛ کتاب الصلاة، خویی، ج1، ص126-127.</ref> از پشتوانه‌های این فقیهان، آیه 78 اسراء/17 که دلوک در آن به حرکت خورشید از زوال به سوی غروب تفسیر شده و نیز آیه 114 هود/11 (تعبیر طرفی النهار) است.<ref>غنیة النزوع، ص70؛ تذکرة الفقهاء، ج2، ص307-308.</ref> البته درباره نشانه غروب، دو دیدگاه، یکی برطرف شدن سرخی مشرق و دیگری پنهان شدن خورشید، یاد شده
است.

حنفیان پایان وقت نماز عصر را غروب دانسته‌اند.<ref>المبسوط، سرخسی، ج1، ص144؛ تحفة الفقهاء، ج1، ص101؛ بدائع الصنائع، ج1، ص123.</ref> شافعیان<ref>فتح العزیز، ج3، ص17؛ المجموع، ج3، ص25؛ مغنی المحتاج، ج1، ص122.</ref> و برخی مالکیان<ref>رساله ابن ابی زید، ص91؛ الثمر الدانی، ص91.</ref> و نیز‌ اندکی از فقیهان شیعه<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص72؛ الخلاف، ج1، ص259؛ الحدائق، ج6، ص90.</ref> به دلیل روایات<ref>سنن ابی داود، ج1، ص97-98؛ التهذیب، ج2، ص20.</ref> پایان وقت اختیاری نماز عصر را هنگامی شمرده‌اند که سایه شاخص دو برابر شده باشد. برخی مالکیان و نیز شماری از بزرگان اهل سنت مانند [[احمد بن حنبل]]، به پشتوانه چند روایت<ref>صحیح مسلم، ج1، ص426؛ سنن ابی داود، ج1، ص99.</ref> پایان وقت اختیاری را زمانی دانسته‌اند که نور خورشید به زردی بگراید.<ref>المغنی، ج1، ص385؛ مواهب الجلیل، ج2، ص19؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج1، ص177.</ref> نیز به حدیث مربوط به امامت جبرئیل<ref>سنن ابی داود، ج1، ص97؛ سنن الترمذی، ج1، ص100؛ السنن الکبری، ج1، ص364.</ref> استناده کرده‌اند.

البته درباره وقت ضروریِ نماز عصر اختلاف نظر دیده نمی‌شود و همه فقیهان آن را هنگام غروب خورشید می‌دانند.<ref>المجموع، ج3، ص25؛ الکافی فی الفقه، ص137؛ کشاف القناع، ج1، ص298.</ref> وقت اختصاصی نماز عصر به باور فقیهان امامی، به پشتوانه احادیث<ref>الاستبصار، ج1، ص261؛ التهذیب، ج2، ص25.</ref> به‌اندازه هنگام خواندن چهار رکعت تا لحظه غروب است.<ref>المعتبر، ج2، ص30؛ منتهی المطلب، ج4، ص54-55.</ref> 

===وقت فضیلت نماز عصر===
آغاز وقت فضیلت نماز عصر به باور برخی فقیهان امامی، زمانی است که سایه شاخص به‌اندازه طول آن افزایش یافته باشد.<ref>المعتبر، ج2، ص32-33؛ مسالک الافهام، ج1، ص142؛ الروضة البهیه، ج1، ص484.</ref> شماری دیگر<ref>مسائل الناصریات، ص197؛ العروة الوثقی، ج2، ص251.</ref> آن را از هنگام زوال و برخی آن را زمانی دانسته‌اند که افزایش طول سایه شاخص به‌اندازه چهار هفتم آن باشد.<ref>تحریر الوسیله، ج1، ص138.</ref> پشتوانه این سخنان، شماری از روایات است.<ref>نک: الکافی، ج3، ص277؛ التهذیب، ج2، ص24؛ الاستبصار، ج1، ص258-260.</ref> به باور برخی فقیهان امامی، پایان وقت فضیلت نماز عصر زمانی است که طول سایه شاخص دو برابر آن هنگام زوال شود<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص47-48؛ الرسائل العشر، ص149؛ مسالک الافهام، ج1، ص141-142.</ref> یا دو برابر افزایش یابد.<ref>نک: مسالک الافهام، ج1، ص141؛ مفتاح الکرامه، ج5، ص74.</ref> فقیهان شافعی و حنبلی به پشتوانه احادیث<ref>سنن الدارقطنی، ج1، ص262؛ المعجم الاوسط، ج8، ص149-150.</ref> وقت فضیلت و استحباب اکید نماز عصر را از آغاز وقت آن تا هنگام یک برابر و نیم شدن سایه شاخص دانسته‌اند.<ref>المغنی، ج1، ص397-398، 402؛ المجموع، ج3، ص27.</ref> حنفیان برآنند که در صورت صاف بودن آسمان، تاخیر نماز عصر و در صورت ابری بودن آسمان، تعجیل در خواندن نماز عصر مستحب است.<ref>تحفة الفقهاء، ج1، ص102-103.</ref>