در حال ویرایش ایرانیان در جزیرةالعرب (بخش)

==بندر جده==
این بندر در سواحل شرقی دریای سرخ و نزدیک به [[مکه]] است. براساس گزارش منابع، ایرانی‌هایی که از گذشته‌های دور در آنجا ساکن بودند، در آبادانی این بندر مهم و استراتژیک، نقش اساسی داشتند. ایرانیان این بندر از زمان‌های بسیار دور در آنجا زندگی می‌کردند<ref>تاریخ مدینه جده، ص٢٧.</ref> و برخی معتقدند که این بندر را ایرانیان ساختند. دلیل ساخت جده را از بین رفتن بندر سیراف (در جنوب ایران) و کوچ بازرگانان ایرانی به جده می‌دانند.<ref>تاریخ المستبصر، ابن مجاور، ص4٣؛  تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ج٣، صص ١٣5 و ١٣6.</ref>


یکی از محققان درباره بنای جده چنین نوشته است:

"یکی دیگر از بندرهای معروف و آباد سواحل عربستان که بازرگانان و دریانوردان ایرانی در آبادی و رونق آنجا سهم زیادی داشته‌اند و اخبار و آثاری از فعالیت‌های آنان از پیش از اسلام تا دوره‌های اسلامی در نوشته‌های مورخان و جغرافی‌نویسان عربی و اسلامی برجای مانده، بندر جده است، در سواحل غربی شبه‌جزیره عربستان و کناره دریای سرخ که از دوران‌های قدیم بندر تجارتی مکه که خود مهم‌ترین مرکز تجارتی عربستان شمالی به شمار می‌رفته است، بوده و امروز هم با همین نام، مهم‌ترین بندر [[حجاز]] و دولت عربستان سعودی است".<ref>تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ج٣، ص١٣4.</ref>


در کتاب «[[تاریخ مدینه جده]]» آمده است که این بندر را ایرانیان پیش از اسلام ساختند و آباد کردند و از آن به‌عنوان یک مرکز بازرگانی دریایی و داد و ستد کالا برای مکه بهره می‌بردند که آن هم یک مرکز مهم بازرگانی و مبادله کالا در بخش غربی شبه‌جزیره [[عربستان]] بود.<ref>تاریخ مدینة جده، عبدالقدوس الانصاری، مکتبة کنوز المعرفة، ص45.</ref>

از برخی گزارش‌ها درمی‌یابیم که زمان بنای جده به دوره «[[خسرو انوشیروان]]» می‌رسد. وی پس از پیروزی بر روم، از «باب المندب» گذشت و به سمت شمال پیش رفت و محل جده را برای تأسیس یک مرکز بازرگانی برای ایرانی‌ها برگزید یا هیئتی که برای این کار به دریای سرخ روانه کرده بود، این محل را انتخاب کردند.<ref>تاریخ مدینة جده، عبدالقدوس الانصاری، مکتبة کنوز المعرفة، ص46؛  تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ج٣، ص١٣٧.</ref> البته چون این بندر در تاریخ طولانی خود دوره‌های چندی از آبادانی و ویرانی به خود دیده که خود نمایان‌گر عوامل مختلفی است که در آن دوره‌ها در آنجا رخ داده است، می‌توان گفت که ایرانی‌ها دو بار بندر جده را ساختند. یک‌بار در دوره‌ای بسیار پیش‌تر از دوره انوشیروان، بازرگانانی که از سیراف آمده بودند، آن را احداث کردند و بار دوم در دوره انوشیروان ساخته شد.