در حال ویرایش بنی‌عبدمناف (بخش)

==بنی‌عبد‌مناف در دوران جاهلی==
در این بخش مقاله به رویدادهای مرتبط با بنی‌عبدمناف در دوره جاهلی می‌پردازیم.
===ستیز با بنی‌عبدالدار===
از مهم‌‏ترین رویدادهای مربوط به بنی‌عبدمناف در دوران جاهلی، ستیز آنان با [[بنی‌عبدالدار بن قصی]] درباره عهده‌‏داری مناصب [[حجابت]] (پرده‌داری کعبه)، [[سقایت]] (آب‌رسانی به حاجیان)، [[رفادت]] (پذیرایی از زائران)، سرپرستی [[دارالندوه]] (مجلس مشورتی بزرگان قریش)، [[لواء]] (پرچم‌داری) و [[قیادت]] (فرماندهی جنگی)<ref>اخبار مکه، ج1، ص109؛ تاریخ طبری، ج1، ص259-260؛ البدایة و النهایه، ج2، ص207، 209.</ref> بود.
===ایجاد مناصب===
قُصَی بن کلاب، پدر عبدمناف، از آن پس که مکه را از دست [[قبیله خزاعه]] بیرون ساخت، <ref>انساب الاشراف، ج1، ص54-59؛ البدایة و النهایه، ج2، ص207.</ref>  مناصب یاد شده را پدید آورد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص58.</ref>
او پیش از رحلتش آن‌ها را میان فرزندانش به این‌گونه بخش کرد که سقایت و رفادت از آنِ عبدمناف و بقیه از آنِ [[عبدالدار]] باشد.<ref>اخبار مکه، ج1، ص110؛ التنبیه و الاشراف، ص180.</ref>
در گزارشی دیگر، قصی همه مناصب پیش گفته را به عبدالدار سپرد؛ چرا که او از برادرانش بزرگ‏تر بود.<ref>المنمق، ص190-191.</ref> نیز شاید می‌خواست جایگاه وی را که از حیث شرافت و بزرگی به پایه برادرانش نمی‌‏رسید، ارتقا بخشد.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص129؛ الطبقات، ج1، ص60؛ تاریخ طبری، ج2، ص259.</ref> از این‌‌رو، به رغم پایبندی پسران قصی به وصیت پدرشان، فرزندان آن‌ها به تدریج بر سر تصاحب مناصب یاد شده در برابر یکدیگر قرار گرفتند.
شاید به سبب فزونی بنی‌عبدمناف بر بنی‌عبدالدار، آن‌ها خود را برای عهده‌‏داری مناصب یاد شده شایسته‏‌تر می‌دانستند.<ref>التنبیه و الاشراف، ص180؛ البدایة و النهایه، ج2، ص209.</ref>
===تقسیم قرشیان===
پس از آن، 10 تیره مشهور قریش به دو دسته تقسیم شدند. از این میان، [[بنی‌اسد بن عبدالعزی]]، [[بنی‌زهرة بن کلاب]]، [[بنی‌تیم بن مرّه]]، و [[بنی‌حارث بن فهر]] با بنی‌عبدمناف همراه شده، به عبدشمس پسر بزرگ عبدمناف پیوستند.<ref>المعارف، ص604؛ المنمق، ص33.</ref> برخی فرزند بزرگ عبدمناف را‌ هاشم و برخی عبدشمس دانسته‌‏اند.<ref>تاریخ طبری، ج2، ص252؛ المنتظم، ج2، ص211؛ الکامل، ج2، ص16.</ref>
===پیمان مطیبین و احلاف===
شماری از گزارش‌ها از انتقال ریاست مکه به عبدمناف پس از وفات قصی گزارش می‌دهند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج1، ص242؛ البدء و التاریخ، ج4، ص110؛ اعلام النبوه، ص192.</ref> آن‌ها ظرفی پر از عطر را نزد [[کعبه]] نهاده، با فروبردن دستانشان در آن عهد بستند. سپس برای تایید این پیمان، دستان عطرآلود خود را به دیوار [[خانه خدا]] کشیدند. از این‌رو، این پیمان به «[[پیمان مطیبین|مطیبین]]» شهرت یافت.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص131-132؛ الطبقات، ج1، ص63؛ المنمق، ص50؛ البدایة و النهایه، ج2، ص209.</ref>
این رویداد در بیشتر منابع بازتاب یافته و از مهم‌‏ترین رخدادهای آستانه ظهور اسلام است؛ در برابر، بنی‌عبدالدار نیز همراه چهار تیره دیگر قریش شامل [[بنی‌مخزوم]]، [[بنی‌عدی]]، [[بنی‌سهم]] و [[بنی‌جمح|بنی‌جُمَح]] با فروبردن دستانشان در ظرفی پر از خون، موجب پدید آمدن پیمان «اَحلاف» یا «[[لعقة الدم]]» شدند.<ref>المنمق، ص33؛ جمهرة انساب العرب، ص158؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص22.</ref>
سرانجام ستیزه‌جویی آن‌ها با میانجی‌گری برخی از بزرگان قریش به صلح انجامید و سازش به سود بنی‌عبدمناف پایان یافت؛ بدین‏گونه که دارالندوه به‌طور مشترک به دست هر دو تیره اداره شود و سقایت و رفادت و قیادت از آن بنی‌عبدمناف و حجابت و لواء نیز متعلق به بنی‌عبدالدار باشد.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص132؛ الطبقات، ج1، ص63؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص22.</ref>
===تقسیم مناصب===
پس از درگذشت عبدمناف، مناصب متعلق به او میان بنی‌هاشم و بنی‌امیه تقسیم شد<ref>اخبار مکه، ج1، ص111؛ المجموع، ج8، ص246.</ref> چنان‌که عبدشمس منصب قیادت را بر عهده داشت<ref>اخبار مکه، ج1، ص115.</ref> و پس از او این منصب در اختیار [[حرب بن امیه]] بود. همو در [[نبرد فجار]]، سپاه قریش را فرماندهی می‌کرد.<ref>تاریخ ابن خلدون، ج3، ص3.</ref>
در رقابت میان تیره‌های ساکن در [[مکه]]، تفاخر بنی‌عبدمناف و بنی‌سهم، از تیره‌های مشهور قریش، در دوره‏ای به اوج رسید؛ تا جایی که این دو تیره در شمارش افراد خود، پس از آن که شمار زندگان بنی‌عبدمناف افزون‏تر از بنی‌سهم شد، به سراغ مردگان خویش رفتند و در شمارش آنان، فزونی از آن بنی‌سهم شد.<ref>اسباب النزول، ص490؛ مجمع البیان، ج10، ص811؛ تفسیر بغوی، ج5، ص298.</ref>
بر پایه گزارش [[مقاتل]] و [[کلبی]]، [[سوره تکاثر]]: ({{قلم رنگ|سبز|حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ}}) (تکاثر، 2) درباره این دو شاخه از قریش نازل شده است.<ref>اسباب النزول، ص490؛ مجمع البیان، ج10، ص811؛ تفسیر بغوی، ج4، ص488.</ref>
===راه‌‏اندازی شبکه تجارت===
افزون بر عهده‌‏داری برخی از مناصب کعبه، تأسیس و راه‌‏اندازی شبکه تجارت با محوریت مکه، در شمار افتخارات بنی‌عبدمناف به شمار می‌آید.
فرزندان عبدمناف با انعقاد توافق‌نامه‌‏های تجاری با کانون‌های تجاری در پیرامون [[جزیرة العرب]]، همچون [[شام]] و [[عراق]]، و نیز بستن پیمان‌هایی با قبایل ساکن در مسیر کاروان‌های تجاری، زمینه تجارت آزاد را فراهم کردند.‌
[[هاشم]] در دوران ریاستش بر مکه، با پایه‌گذاری دو سفر زمستانی و تابستانی، تجارت را گسترش داد. خود او با شامیان<ref>الطبقات، ج1، ص62؛ تاریخ یعقوبی، ج1، ص242.</ref> و برادرش عبدشمس با [[حبشه]] پیمان بست.<ref>المحبر، ص163؛ تاریخ یعقوبی، ج1، ص244.</ref>
برخی منابع تجارت او را به عراق و [[ایران]] گزارش کرده‌‏اند.<ref>مبهمات القرآن، ج2، ص746.</ref>
مطّلب با یمنی‌ها<ref>المحبر، ص163؛ انساب الاشراف، ج1، ص66؛ الطبقات، ج1، ص67.</ref> و نوفل با عراقیان پیمان تجارت بستند.<ref>المحبر، ص163؛ تاریخ یعقوبی، ج1، ص244.</ref>
از این‌رو، دیگر قریشیان بنی‌عبدمناف را «[[مجیرین]]» (اجیر گیرندگان) نامیدند؛ چنان ‏که مقصود از «[[ایلاف]]» در [[سوره قریش]] نیز همانان دانسته شده است که سفرهای تجاری به دیگر سرزمین‌ها در سایه پیمان‌های آنان صورت می‌‏گرفت: <ref>تاریخ طبری، ج2، ص252؛ تفسیر قرطبی، ج20، ص204؛ مبهمات القرآن، ج2، ص745-746.</ref>  ({{قلم رنگ|سبز|لِایلَافِ قُرَیْشٍ* اِیلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَ الصَّیْفِ* فَلْیَعْبُدُواْ رَبَّ هَذَا الْبَیْتِ* الَّذِی اَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَ ءَامَنَهُم مِّنْ خَوْفِ}}) (قریش، 1-4).  واژه‌پژوهان ایلاف را به معنای پیمان‌هایی دانسته‌اند که بازرگانان برای تامین تجارت می‏‌بندند و صاحبان ایلاف چهارگانه (شام، یمن، [[فارس]] و حبشه) را فرزندان عبدمناف دانسته‏‌اند.<ref>کشف الاسرار، ج10، ص625-626؛ تفسیر قرطبی، ج20، ص204؛ البحر المحیط، ج10، ص549.</ref>
[[ابن‌اثیر]] با بیان معنای یاد شده برای ایلاف،‌ هاشم، جد دوم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌وسلّم)، را نخستین کسی دانسته است که برای قریش ایلاف گرفت.<ref>النهایه، ج1، ص60، «الف. </ref>از این گزارش، توانگری و تاجرپیشگی برخی از بنی‌عبدمناف بدست می‌آید.
===بازسازی دیوار خانه خدا===
بنی‌عبدمناف همراه بنی‌زهره، بازسازی دیوار طرف در [[خانه خدا]] یا دیوار میان دو [[رکن اسود]] و حِجْر ([[وجه البیت]]) را طبق قرعه بر عهده گرفت.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص195؛ انساب الاشراف، ج1، ص108-109.</ref> هنگام این رویداد را در 35 سالگی پیامبر، پنج سال پیش از [[بعثت]] دانسته‌اند.