در حال ویرایش تحلل (بخش)

===تحلل در احرام حج===

در باور مشهور فقه امامی، انجام دادن محرمات احرام در حج به‌ویژه [[حج تمتع]]، در سه مرحله بر محرم حلال می‌شود و به تعبیر دیگر، حج دارای سه گونه تحلل است<ref> الخلاف، ج 2، ص 348؛ شرایع الاسلام، ج 1، ص 240؛ موسوعة الامام الخوئی، ج 27، ص 176.</ref>؛ ولی‌فقیهان اهل سنت<ref> المبسوط، سرخسی، ج 4، ص 70؛ فتح العزیز، ج 7، ص 372؛ کشاف القناع، ج 2، ص 585.</ref>و شماری از فقیهان امامی<ref> الانتصار، ص 255؛ الکافی، حلبی، ص 216.</ref>به دو گونه تحلل در حج باور دارند:

====فقه امامی====

در باور مشهور فقیهان امامی، تحلل اول برای حج‌گزار با حلق یا تقصیر (ازاله یا کوتاه کردن مو) تحقق می‌یابد.<ref> المبسوط، طوسی، ج 1، ص 363، 377؛ الخلاف، ج 2، ص 348؛ شرایع الاسلام، ج 1، ص 240.</ref>البته درباره جزئیات این حکم، میان احرام‌گزار مرد و زن و نیز میان کسی که نخستین [[حج واجب]] خود را به‌جا می‌آورد و دیگر حج‌گزاران تفاوت‌هایی دیده می‌شود. (← حلق و تقصیر) پشتوانه نظر مشهور، روایات گوناگون ازجمله احادیثی از [[امام صادق(ع)]] است.<ref> الحدائق، ج 17، ص 252-253؛ جواهر الکلام، ج 19، ص 251-252.</ref>به‌تصریح فقیهان، حلق یا تقصیر تنها در صورتی موجب تحلل می‌شوند که پیش از آن، [[رمی جمره عقبه]] و قربانی انجام‌شده باشند.<ref> الدروس، ج 1، ص 455؛ الروضة البهیه، ج 1، ص 199؛ جواهر الکلام، ج 19، ص 256.</ref>در باور‌اندکی از فقیهان امامی، به پشتوانه روایتی، با رمی جمره عقبه، تحلل اول تحقق می‌یابد.<ref> من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 549؛ مختلف الشیعه، ج 4، ص 299؛ الدروس، ج 1، ص 455.</ref>نیز بر پایه سخنی کمیاب در فقه امامی، در حج تنها دو تحلل وجود دارد و تحلل اول در حج پس از گزاردن طواف زیارت و سعی فرادست می‌آید.<ref> الانتصار، ص 255؛ الکافی، حلبی، ص 216.</ref>


به باور مشهور فقیهان امامی، پس از تحلل اول در حج، به پشتوانه احادیث<ref> الحدائق، ج 17، ص 252-253؛ جواهر الکلام، ج 19، ص 251-252.</ref>انجام دادن همه محرمات احرام جز کامیابی جنسی و کاربرد بوی خوش حلال می‌شود.<ref> المبسوط، طوسی، ج 1، ص 376-377؛ الخلاف، ج 2، ص 348؛ شرایع الاسلام، ج 1، ص 240؛ الروضة البهیه، ج 1، ص 199.</ref>البته در باور شماری از فقیهان، به پشتوانه حدیثی، صید کردن احرام‌گزار یا «[[صید احرامی]]» یعنی صیدی که حرمت آن برآمده از احرام باشد، نیز پس از تحلل اول بر حرمت خود باقی می‌ماند.<ref> جواهر الکلام، ج 19، ص 255؛ موسوعة الامام الخوئی، ج 29، ص 336.</ref>در [[حج قران]] و [[افراد]]، در باور فقیهان امامی، پس از تحلل اول کاربرد بوی خوش نیز حلال می‌شود.<ref> مختلف الشیعه، ج 4، ص 297؛ الدروس، ج 1، ص 455؛ موسوعة الامام الخوئی، ج 29، ص 333.</ref>البته اندکی از فقها<ref> الدروس، ج 1، ص 455.</ref>این تحلل را وابسته به آن دانسته‌اند که طواف و سعی پیش از اعمال [[منا]] انجام‌شده باشد؛ ولی دیگر فقیهان به پشتوانه اطلاق ادله، چنین شرطی را باور ندارند.<ref> الحدائق، ج 17، ص 258-259؛ جواهر الکلام، ج 19، ص 257.</ref>


در فقه امامی، در جزئیات آنچه با تحلل اول بر احرام‌گزار حلال می‌شود یا همچنان حرام می‌ماند، تفاوت دیدگاه دیده می‌شود. برای نمونه، در باور مشهور فقیهان امامی<ref> جواهر الکلام، ج 19، ص 262-263.</ref>به پشتوانه روایات بسیار<ref> من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 507؛ وسائل الشیعه، ج 14، ص 232، 236.</ref>پس از تحلل اول، افزون بر بوی خوش، هر‌گونه کامیابی جنسی هم بر احرام‌گزار حرام باقی می‌ماند؛ اما شماری از فقیهان به پشتوانه حدیثی<ref> الکافی، کلینی، ج 4، ص 445؛ وسائل الشیعه، ج 13، ص 448.</ref>تنها حرمت آمیزش جنسی را برقرار می‌دانند.<ref> جواهر الکلام، ج 18، ص 37؛ موسوعة الامام الخوئی، ج 29، ص 356، 360.</ref>در برابر،‌اندکی از فقیهان پس از تحلل اول، افزون بر کامیابی جنسی، به پشتوانه ادله‌ای همچون ا [[ستصحاب]]، حتی انجام دادن عقد نکاح و شهادت بر آن را نیز ممنوع شمرده‌اند.<ref> الدروس، ج 1، ص 368؛ الروضة البهیه، ج 1، ص 182.</ref>نیز اندکی از فقیهان امامی، ازجمله [[ابن ابی‌عقیل عمانی]]، به پشتوانه احادیثی که ظاهر آن‌ها بر حلّیت کاربرد بوی خوش پس از تحلل اول دلالت دارد، به جواز این کار پس از تحلل اول باور دارند.<ref> مختلف الشیعه، ج 4، ص 298؛ مدارک الاحکام، ج 8، ص 105.</ref>در باور دیگر فقیهان، این روایات درخور [[تخصیص]] هستند و همچنین می‌توان آن‌ها را به معنای [[تقیه]] دانست.<ref> مدارک الاحکام، ج 8، ص 103-104؛ الحدائق، ج 17، ص 255-257.</ref>البته اگر [[طواف زیارت]] پیش از اعمال منا انجام‌شده باشد، با حلق یا تقصیر، کاربرد بوی خوش حلال می‌گردد.<ref> الحدائق، ج 17، ص 250.</ref>


در باور شماری از فقیهان امامی، تحلل دوم با [[طواف حج]] که به آن طواف زیارت نیز گفته می‌شود، تحقق می‌یابد.<ref> المبسوط، طوسی، ج 1، ص 377؛ السرائر، ج 1، ص 601؛ الوسیله، ص 187.</ref>حتی شماری از فقیهان، گزاردن [[نماز طواف]] را نیز برای تحلل لازم ندانسته‌اند.<ref> جواهر الکلام، ج 19، ص 257-258؛ کشف اللثام، ج 6، ص 225.</ref>ولی بیشتر فقیهان به پشتوانه روایات و استصحاب، بر آن‌اند که تحلل دوم پس‌ازانجام دادن سعی میان [[صفا]] و [[مروه]] تحقق می‌یابد.<ref> الکافی، حلبی، ص 216؛ مختلف الشیعه، ج 4، ص 299-300؛ مدارک الاحکام، ج 8، ص 106.</ref>


به باور همه فقیهان امامی، با تحلل دوم، کاربرد بوی خوش بر احرام‌گزار حلال می‌شود.<ref> المبسوط، طوسی، ج 1، ص 377؛ الخلاف، ج 2، ص 348؛ شرایع الاسلام، ج 1، ص 240.</ref>البته اگر اعمال [[مکه]] (طواف و سعی) به سبب عذر پیش از وقوفین انجام‌شده باشد، در باور مشهور فقیهان امامی، کاربرد بوی خوش پس از حلق یا تقصیر حلال خواهد شد، درواقع، چنین حج‌گزارانی دو مرحله تحلل دارند.<ref> الدروس، ج 1، ص 456؛ مدارک الاحکام، ج 8، ص 106؛ جواهر الکلام، ج 19، ص 258.</ref>ولی‌اندکی از آنان باور دارند که تحلل از بوی خوش همواره پس از گزاردن طواف و سعی صورت می‌پذیرد؛ حتی اگر این دو رفتار پیش از اعمال منا انجام‌شده باشند.<ref> مسالک الافهام، ج 2، ص 324-325؛ مدارک الاحکام، ج 8، ص 106.</ref>


به اجماع فقیهان امامی، تحلل سوم با گزاردن [[طواف نساء]] تحقق می‌یابد.<ref> المبسوط، طوسی، ج 1، ص 377؛ شرایع الاسلام، ج 1، ص 240؛ مسالک الافهام، ج 2، ص 325.</ref>پس از تحلل سوم، انجام دادن همه محرمات احرام بر احرام‌گزار حلال می‌شود.<ref> المبسوط، طوسی، ج 1، ص 377؛ شرایع الاسلام، ج 1، ص 240؛ الروضة البهیه، ج 1، ص 199.</ref>در باور فقیهان امامی، کاربرد بوی خوش در حج تمتع پس از طواف زیارت تا هنگام گزاردن طواف نساء مکروه است.<ref> النهایه، ص 263؛ السرائر، ج 1، ص 602؛ شرایع الاسلام، ج 1، ص 240.</ref>البته اندکی از فقیهان به پشتوانه احادیث، حرمت صید احرامی را تا روز سیزدهم ذی‌حجه باقی دانسته‌اند.<ref> جواهر الکلام، ج 20، ص 39؛ موسوعة الامام الخوئی، ج 29، ص 336.</ref>

====فقه اهل سنّت====

در باور فقیهان شافعی و حنبلی، تحلل اول با انجام دادن دو رفتار از سه واجب حج یعنی رمی، حلق یا (تقصیر) و طواف تحقق می‌یابد<ref> فتح العزیز، ج 7، ص 373؛ بحر الرائق، ج 2، ص 607؛ کشاف القناع، ج 2 ص 585.</ref>؛ اما مالکیان تحلل اول را با رمی جمره عقبه، حاصل دانسته<ref> الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج 2، ص 36؛ حاشیة الدسوقی، ج 2، ص 45؛ الثمر الدانی، ص 375.</ref>و آن را تحلل اصغر خوانده‌اند.<ref> بدایة المجتهد، ج 1، ص 283؛ الثمر الدانی، ص 375.</ref>در باور مشهور حنفیان، تحلل اول با حلق یا تقصیر صورت می‌گیرد.<ref> المبسوط، سرخسی، ج 4، ص 70؛ تحفة الفقهاء، ج 1، ص 408؛ بدائع الصنائع، ج 2، ص 140.</ref>آن دسته از فقیهان شافعی و حنبلی که حلق را جزء [[مناسک حج]] نشمرده‌اند، تحلل اول را با انجام دادن یکی از دو کار دیگر یعنی رمی و طواف فراهم می‌دانند.<ref> فتح العزیز، ج 7، ص 372-373.</ref>

پس از تحلل اول، در باور همه فقیهان اهل سنت، به پشتوانه سخن [[عایشه]] از [[پیامبر گرامی(ص)]] همه محرمات احرام جز کامیابی جنسی<ref> السنن الکبری، ج 5، ص 135.</ref>و شکار کردن بر احرام‌گزار حلال می‌شود.<ref> فتح العزیز، ج 7، ص 385؛ تحفة الفقهاء، ج 1، ص 408؛ حاشیة الدسوقی، ج 2، ص 45؛ الثمر الدانی، ص 375.</ref>در باور مشهور مالکیان، کاربرد بوی خوش پس از تحلل اول همچنان حرام است و این حرمت تا هنگام تحلل دوم باقی می‌ماند.<ref> الاستذکار، ج 4، ص 358؛ المنتقی، ج 3، ص 30؛ بدایة المجتهد، ج 1، ص 297.</ref>شافعیان پس از تحلل اول، خودداری از بوی خوش را مستحب شمرده‌اند.<ref> المجموع، ج 8، ص 233-234.</ref>


تحلل دوم در حج، در باور شافعیان و حنبلیان، با انجام دادن رفتار سوم از سه واجبِ رمی، حلق و طواف حاصل می‌شود<ref> المجموع، ج 8، ص 224، 231؛ کشاف القناع، ج 2، ص 585.</ref>و در باور حنفیان و مالکیان، با انجام دادن [[طواف افاضه]] (زیارت) تحقق می‌یابد.<ref> بدائع الصنائع، ج 2، ص 159؛ البحر الرائق، ج 2، ص 607؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج 2، ص 46.</ref>پس از تحلل دوم که تحلل اکبر نیز خوانده می‌شود، <ref> بدایة المجتهد، ج 1، ص 283؛ الثمر الدانی، ص 375.</ref> به اجماع فقیهان اهل سنت، انجام دادن همه محرمات احرام، ازجمله کامیابی جنسی، بر احرام‌گزار حلال می‌گردد.<ref> مختصر المزنی، ص 68؛ تحفة الفقهاء، ج 1، ص 408؛ الثمر الدانی، ص 375.</ref>