در حال ویرایش ترتیب (بخش)

===در مناسک عید قربان===

رعایت ترتیبب میان واجبات روز [[عید قربان]]، یعنی [[رمی جمره عقبه]] و سپس قربانی کردن و آن گاه حلق یا تقصیر، در دیدگاه مشهور امامیان <ref>مسالک الافهام، ج2، ص323.</ref> واجب است. برخی نیز آن را [[مستحب]] شمرده‌اند. <ref>الخلاف، ج2، ص345؛ السرائر، ج1، ص602؛ مختلف الشیعه، ج4، ص290-291.</ref> حتی به تصریح شماری از فقیهان، در صورت تاخیر این اعمال از روز [[عید]]، نیز باید ترتیب آن‌ها رعایت شود. <ref>مناسک حج، امام خمینی، ص279؛ مناسک الحج، فاضل، ص232؛ مناسک الحج، شبیری، ص249.</ref>

دیدگاه مشهور به آیه 196بقره/2 (وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَکُمْ حَتَّی یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ) استناد دارد که از حلق سر پیش از انجام دادن قربانی [[نهی]] کرده است. <ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص340؛ کتاب الحج، قمی، ج3، ص185-186؛ الحج فی الشریعه، ج5، ص217؛ سند العروه، ج4، ص148.</ref> در روایتی وجوب ترتیب میان حلق و قربانی از همین آیه برگرفته شده است. <ref>التهذیب، ج5، ص485.</ref> برخی نیز بر پایه تفسیر تفث به مناسک حج در آیه 29[[حج]]/22 ترتیب قربانی و حلق را از این آیه برداشت کرده‌اند؛ زیرا در این آیه، پس از [[امر]] به انجام دادن قربانی، با کلمه «ثمّ» که بر ترتیب دلالت دارد، به «[[قضاء تفث]]» امر شده است. <ref>بدائع الصنائع، ج2، ص146؛ مسالک الافهام، کاظمی، ج2، ص128.</ref> در این زمینه، به احادیث <ref>التهذیب، ج5، ص236-237.</ref> هم استناد کرده‌اند. <ref>مدارک الاحکام، ج8، ص100؛ تفصیل الشریعه، ج5، ص336-338؛ الحج فی الشریعه، ج5، ص217.</ref>

شماری از فقیهان امامی اعاده کاری را که به [[عمد]] در جای خود ادا نشده، لازم دانسته‌اند؛ <ref>مدارک الاحکام، ج8، ص101؛ الحدائق، ج17، ص246-247؛ تفصیل الشریعه، ج5، ص343.</ref> اما در باور بیشتر آنان، رعایت این ترتیب تنها [[تکلیفی]] است و واجد [[اثر وضعی]] نیست. از این رو، انجام عمدی [[ذبح]] پیش از رمی و نیز مقدّم داشتن حلق بر ذبح در روز عید قربان، هر چند بر حج‌‌گزار حرام است، موجب بطلان آن نمی‏‌شود. <ref>مسالک الافهام، شهید، ج2، ص297؛ جواهر الکلام، ج19، ص247-250؛ کتاب الحج، خویی، ج5، ص311.</ref>

====فقه اهل سنت====

در [[فقه اهل سنت]] نیز انجام دادن این اعمال بدون رعایت ترتیب، صحیح قلمداد می‌شود و تنها از [[وجوب تکلیفی]] آن و نیز وجوب [[کفاره]] در صورت رعایت نکردن ترتیب، سخن رفته است. <ref>المغنی، ج3، ص473.</ref> [[ابوحنیفه]] و شماری دیگر از فقیهان اهل سنت، رعایت ترتیب در اعمال عید قربان را واجب دانسته‌اند و رعایت نکردن آن را سبب وجوب کفاره (گوسفند) شمرده‌اند. <ref>المبسوط، سرخسی، ج4، ص41-42؛ بدائع الصنائع، ج2، ص158؛ البحر الرائق، ج3، ص42.</ref>

برخی حنفیان وجوب گزاردن حلق و طواف را پس از قربانی، از آیه 29 حج/22 برداشت کرده‌اند. <ref>بدائع الصنائع، ج2، ص146؛ تبیین الحقائق، ج2، ص32.</ref>شماری از [[مالکیان]] مقدم داشتن رمی را بر حلق و طواف لازم دانسته‌اند؛ <ref>المجموع، ج8، ص282؛ الفواکه الدوانی، ج2، ص813؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص46.</ref> اما بیشتر فقیهان اهل سنت به پشتوانه روایتی از پیامبر(ص) <ref>مسند احمد، ج1، ص291؛ صحیح البخاری، ج2، ص190؛ صحیح مسلم، ج4، ص83.</ref> رعایت این ترتیب را لازم نشمرده‌اند؛ <ref>الحاوی الکبیر، ج4، ص192؛ المغنی، ج3، ص471؛ نیل الاوطار، ج5، ص152.</ref> چنان‌که شافعیان به روشنی حلق را پیش از قربانی و رمی تجویز کرده‌اند. <ref>المجموع، ج8، ص216.</ref> شماری از فقیهان اهل سنت، وجوب ترتیب میان قربانی و حلق را تنها در صورت [[احصار]] باور دارند. <ref>صحیح البخاری، ج2، ص207؛ سبل السلام، ج2، ص212.</ref>