در حال ویرایش ثقیف (بخش)

==آداب و رسوم جاهلی ثقیف==

ثقفی‏ها همانند بسیاری از مردم شبه جزیره [[بت‌پرست]] بودند و «[[لات]]»<ref>الاصنام، ص69.</ref> که برخی از آن با نام «ربّه»<ref>النهایه، ج2، ص180؛ لسان العرب، ج1، ص400، «ربب.؛ معجم قبائل العرب، ج1، ص151.</ref> یاد می‏‌کردند، بت ویژه آنان به شمار می‌رفت.

===زیارت و قربانی برای لات===

اینان پیرامون بت را حرم و منطقه‌‏ای امن می‌‏دانستند و این را مایه مباهات خود می‌‏شمردند.<ref>المحبر، ص315؛ معجم البلدان، ج5، ص4.</ref> نیز همانند قریش که برای [[عزّی]] [[زیارت]] و [[قربانی]] می‏‌کردند، برای لات نیز چنین اعمالی به جای می‌آوردند و [[حج]] انجام می‏‌دادند.<ref>الاصنام، ص27.</ref> 

مسؤولیت پرده‌داری این بت‌خانه و نگهداری از لات بر عهده خاندان ابی‌العاص<ref>المحبر، ص315؛ معجم البلدان، ج5، ص4.</ref> از شاخه بنی‌مالک یا خاندان عتاب بن مالک از شاخه احلاف بود.<ref>المغازی، ج3، ص972؛ معجم البلدان، ج5، ص4.</ref> همه عرب‌ها لات را در کنار [[منات]] و عزّی می‌پرستیدند<ref>معجم البلدان، ج4، ص116.</ref> و آنان را دختران خدا می‏‌شمردند.

خداوند در آیات 19-22 [[سوره نجم]] این باور را باطل و ستمکارانه می‏‌داند: {{قلم رنگ|سبز|﴿اَ فَرَاَیْتُمُ اللاَّتَ وَ الْعُزَّی* وَ مَناةَ الثَّالِثَةَ الاُخْری* اَ لَکُمُ الذَّکَرُ وَ لَهُ الاُنْثی* تِلْکَ اِذاً قِسْمَةٌ ضِیزی﴾}}،<ref>مجمع البیان، ج9، ص293؛ جامع البیان، ج27، ص77.</ref> آنان نیز با باور به لات، فرزندان خود را به نام آن می‌خواندند.<ref>الاصنام، ص16؛ معجم البلدان، ج2، ص272.</ref> به گزارشی، در طائف بت‌خانه‏‌ای نیز برای عزّی بوده است.<ref>جامع البیان، ج27، ص78؛ عمدة القاری، ج23، ص178.</ref> 

===اهل حمس===
ثقفی‌ها نیز در کنار قریش، بنی‌کِنانه، خُزاعه، بنی‌مُدلِج و... از حُمسی‏ها بودند و خود را برتر از دیگران و در انجام [[مناسک حج]]، متعصب‏‌تر از دیگران می‏‌پنداشتند. از این رو، احکامی ویژه و عاداتی متفاوت داشتند که ترک وقوف در عرفات<ref>السیرة النبویه، ج1، ص128؛ المنمق، ص127-128؛ العجاب، ج1، ص509.</ref> و خودداری از خوردن قسمتی از محصولات زراعی خود و گوشت برخی از حیوانات<ref>التبیان، ج2، ص72؛ زاد المسیر، ج1، ص154؛ التفسیر الکبیر، ج5، ص2.</ref> از آن جمله است.

ثقیف در [[حج جاهلی]] تلبیه‌ای ویژه داشت که متن آن با اختلاف در منابع یاد شده است.<ref>تاریخ یعقوبی، ج1، ص255؛ تاریخ دمشق، ج53، ص102.</ref> در کنار این بت‌پرستان ثقفی، از برخی ساکنان مسیحی طائف نیز یاد شده است.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص36؛ الاصابه، ج4، ص385-386؛ فتح الباری، ج8، ص553.</ref> بلاذری به یهودیانی که از [[یمن]] و یثرب رانده شده، در طائف اشتغال داشتند، اشاره کرده است.<ref>فتوح البلدان، ص63.</ref> 

===تعدد همسران===
تعدد همسران میان ثقیف بسیار رواج داشت. از غیلان بن سلمه، مسعود بن معتّب، عروة بن مسعود، مسعود بن عمرو بن عمیر، سفیان بن عبدالله، و مسعود بن عامر به عنوان مردانی که 10 همسر داشتند، نام برده‌‏اند.<ref>المحبر، ص357.</ref> برخی از محققان این را برآمده از تلاش آنان برای افزایش جمعیت دانسته‌اند.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج17، ص94.</ref> نیز آنان گاه با دوخواهر هم‌زمان ازدواج می‌کردند. برخی گزارش‌ها ازدواج قسی با دو دختر عامر را هم‌زمان شمرده‌اند.<ref>المحبر، ص327.</ref> 

===شعرسرایی ثقفیان===
شاعران ثقفی پس از شاعران یثرب و عبدالقیس در رتبه سوم قرار داشتند.<ref>الاستیعاب، ج1، ص345؛ اسد الغابه، ج1، ص483.</ref> برخی از مفسران نیز مقصود از شعراء در آیه 224 [[سوره شعراء]]، را شاعران ثقیف، از جمله امیة بن ابی‌الصلت، می‏‌دانند.<ref>الکشاف، ج3، ص133؛ تفسیر ابوالسعود، ج6، ص270.</ref> فصاحت زبان<ref>تاریخ ابن خلدون، ج1، ص765.</ref> و وجود کاتبان حاذق همپای کاتبان قریش<ref>تاریخ بغداد، ج7، ص460-461؛ تدوین القرآن، ص269.</ref> از دیگر ویژگی‏های ثقیف بود.