در حال ویرایش جارالله (بخش)

==ملاک اطلاق جارالله==

درباره اینکه مکی یا غیر مکی بودن و طول مدت اقامت در مکه، شرط اطلاق این عنوان بر فرد است یا نه، نکته‌ای یاد نشده است. البته درباره برخی مانند زمخشری تصریح شده که به‌سبب طول دوران اقامت، به این عنوان ملقب شده است.<ref>تاج العروس، ج6، ص472، «زمخشری. </ref>با این‌حال، برخی از مکیان نیز این عنوان را دارا بودند، مانند جمال‌الدین محمد جارالله بن محمد نورالدین بن ابی‌بکر علی بن ظهیرة القرشی المخزومی (درگذشت 986ق.) مؤلف کتاب [[الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف]].

نیز برخی از مکیان که به سببی به شهر دیگر مهاجرت کرده و سپس به مکه بازگشته‌اند، نیز به این عنوان ملقب شده‌اند؛ همچون: [[ابوالفضل محمد بن عبدالعزیز|جارالله محمد بن عبدالعزیز]] (891-954ق.) از تاریخ‌نگاران [[خاندان ابن فهد]] که در مکه زاده شد و سال‌ها در [[جده|جدّه]] اقامت کرد و سفرهای متعدد به [[شام]] و [[مصر]] داشت و سپس به مکه بازگشت.<ref>الضوء اللامع، ج3، ص52؛ شذرات الذهب، ج8، ص301.</ref>

می‌توان گفت که ملاکی خاص برای اطلاق جارالله بر مجاوران خانه خدا از نظر مکی یا غیر مکی بودن و طول دوران اقامت یا اشتغال به کاری خاص وجود ندارد. با این‌حال، نمونه‌ای از اطلاق این لقب بر کسی که اصلاً به مکه نرفته یا بر غیر عالمان، دیده نشده است. برخی قبایل و خاندان‌ها نیز شاید به جهت مسافرت یکی از نیاکان ایشان به مکه و مجاورت در آن‌جا، به آل جارالله ملقب شده‌اند.<ref>المعجم الجغرافی، ج1، ص342؛ معجم قبائل العرب، ج4، ص52.</ref>برخی افراد نیز دارای اسم جارالله بوده‌اند.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص385؛ ج4، ص64؛ موسوعة عشائر العراق، ج1، ص135.</ref>

در کتاب‌های تراجم از افراد فراوان که به مکه سفر کردند و مدتی طولانی در مکه اقامت نمودند و حتی در آن‌جا درگذشتند، یاد شده که به عنوان جارالله ملقب نشدند. برخی افراد نیز که مدتی در مکه اقامت کرده‌اند، به عنوان نزیل،<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص156-159، 184؛ الدرر الکامنه، ج1، ص24، 165؛ ج3، ص40، 42.</ref> مجاور بیت الله<ref>الدرر الکامنه، ج1، ص251؛ الضوء اللامع، ج9، ص266.</ref>یا حمامة الحرم<ref>انباء الغمر، ج1، ص407؛ الدرر الکامنه، ج5، ص73.</ref>خوانده شده‌اند.

از اطلاق چنین عنوانی بر مجاوران [[حرم نبوی]] یا [[شهر مدینه]] گزارشی در دست نیست؛ جز آن‌که [[ابوثابت قرشی]] از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] که در دوره زندگانی ایشان همسایه وی بودند، جار النبی خوانده شده است.<ref>معرفة الصحابه، ج5، ص2843؛ اسد الغابه، ج6، ص41.</ref>