در حال ویرایش جزیرةالعرب (بخش)

== تاریخ اقتصادی ==
اقتصاد شبه‌جزیره عربستان در ابتدا بر کشاورزی محدود در واحه‌ها و دامداری استوار بود. با توجه به شرایط جغرافیایی نامساعد، تجارت و صنعت نقش مهم‌تری در اقتصاد ایفا کرده‌اند. کشاورزی در مناطق حاصلخیز، به‌ویژه در جنوب، از دیرباز رواج داشت و محصولاتی شامل غلات، حبوبات، دانه‌های معطر و میوه‌های کشت می‌شد.<ref>جزیرةالعرب قبل اسلام، ص75؛ صفة جزیرةالعرب، ص313 به بعد.</ref> در برخی مناطق دیگر از جمله در مدینه و طائف نیز کشاورزی رونق داشت.<ref>مکة و المدینة فی الجاهلیة و عهد الرسول، ص356؛ معالم المدینة المنوره، ج4، ص42؛ البلدان، ص151.</ref><ref>دراسات فی تاریخ العرب، ج1، ص339، 431-432؛ اخبار مکه، ج2، ص239.</ref>

شتر به دلیل سازگاری با محیط خشک، محور زندگی کوچ‌نشینان بود و تمامی نیازهای آنان از شیر و گوشت تا پشم و پوست را تامین می‌کرد.<ref>المفصل، ج1، ص198؛ تاریخ شبه الجزیرةالعربیه، ص24؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص95-96؛ المخصص، ج2، ص125-134.</ref> پرورش اسب برای جنگ و کوچ، و نیز گوسفند، بز و زنبور عسل (به‌ویژه در یمن و حضرموت) رایج بود.<ref>المفصل، ج1، ص201-203؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص118-119.</ref>

===صنعت===

دستیابی به معادن طلا، نقره، عقیق، سرب، آهن و نمک<ref>صفة جزیرةالعرب، ص263، 267، 293، 320-321؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص103-110؛ صفة جزیرةالعرب، ص320.</ref> به تدریج باعث رونق صنایعی مانند پوست‌دوزی، ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، ساخت عطر، نجاری، سفالگری، شیشه‌گری و زرگری شد.<ref>جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص101-129.</ref> در مناطق غیرزراعی، صنایعی مانند اسلحه‌سازی و ساخت ابزار رایج بود.<ref>المعارف، ص575-576.</ref> صنایع وابسته به کشتی‌سازی و ماهیگیری در سواحل، و همچنین صید مروارید رونق داشت.<ref>جغرافیة شبه جزیرةالعرب، ص26-27.</ref>

===تجارت===
تجارت مهم‌ترین عامل اقتصادی بود و تاجران، به‌ویژه قریش، کاروان‌های بزرگ را رهبری و گاه معاهداتی با قدرت‌های همسایه مانند ایران و روم می‌بستند.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص66.</ref>

دو راه اصلی تجارت وجود داشت: راه شمالی که از خلیج فارس و عمان، بادیه‌الشام و فلسطین، به بندر صور یا مصر می‌رسید و راه جنوبی که از بنادر جنوب مانند عمان، به موازات دریای سرخ، به بندر ایله یا غزه منتهی می‌شد.<ref>المفصل، ج13، ص262.</ref>

جنوبی‌ها با دریانوردی، در صادرات کالاهای بومی (مانند بخور و کندر) و واردات کالاهای تجملی (مانند طلا و ابریشم) نقش واسطه‌گری داشتند.<ref>تاریخ العرب القدیم، ص65؛ محاضرات فی تاریخ العرب، ج1، ص36-37؛ تاریخ العرب قبل الاسلام، ص136.</ref>

بازارهایی مانند عکاظ، مجنه و ذی‌المجاز نزدیک مکه، و بازارهای بنی‌قینقاع و زباله در مدینه، مراکز مهم تجاری بودند.<ref>اسواق العرب، ص277، 344، 347؛ تاریخ المدینة المنوره، ج1، ص306؛ وفاء الوفاء، ج2، .</ref> بنادری مانند جده و ینبع نیز نقش کلیدی در واردات کالا و ورود حاجیان داشتند.<ref>معجم البلدان، ج3، ص351؛ جزیرةالعرب قبل الاسلام، ص135-160؛ جزیرةالعرب فی القرن العشرین، ص16، 201-206.</ref>

=== نفت و گاز ===
در دوره معاصر، اقتصاد کشورهای شبه‌جزیره عربستان تحت سلطه هیدروکربن‌ها (نفت و گاز) قرار دارند که مدرنیزاسیون سریع و صندوق‌های ثروت عظیم ملی را تأمین مالی کرده‌اند. برای گریز از آسیب‌پذیری ناشی از وابستگی به نفت این کشورها در جهت تنوع‌بخشی اقتصادی در بخش‌هایی مانند گردشگری، مالی و فناوری تلاش می‌کنند.<ref>Marcel, Valérie. ''Oil Titans: National Oil Companies in the Middle East''. Chatham House, 2006.</ref> <ref>Hertog, Steffen.''Princes, Brokers, and Bureaucrats: Oil and the State in Saudi Arabia''. Cornell University Press, 2010.</ref>