در حال ویرایش جمرات (بخش)

===بازسازی و توسعه جمرات===
'''سده سوم:''' در سال 241ق. جاری شدن سیلی شدید، جمره را از جا کند. پس از این حادثه، [[متوکل عباسی]] (حک:232-247ق.)، اسحاق بن سلمه (از استادکاران ماهر در بازسازی و ساخت و ساز) را مأمور ترمیم جمرات کرد.<ref>اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص299-300. </ref>  اسحاق، علاوه بر بازگرداندن جمره به مکان سابق، با ساختن دیواری پشت جمره عقبه، برای ممانعت از صعود حجاج بر کوه مجاور و رمی از فراز آن، مسجدی کنار دیوار ساخت. وی در این بازسازی، نشانه‌هایی بالای هرکدام از جمرات با سنگ ساخت تا مانع جابه‌جایی و تکرار حوادثی از این دست باشد. این نشانه‌ها، با آهک و گچ، سفید شده بودند.<ref>اخبار مکه، الفاکهی، ج4، ص280؛ اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص302-303. </ref>  ظاهراً در این تاریخ بود که جمرات شکلی را شبیه جمرات دوره عثمانی که به صورت ستون‌هایی سنگی، با روکشی از گچ و آهک بود، به خود گرفت.

'''سده ششم:''' اولین گزارشی که به روشنی از این شکل جمرات سخن گفته، گزارش ابن جبیر است. وی که در سال 579ق. به حج آمده، ضمن یاد کردن از ستون‌های جمرات، که مانند انصاب حرم (ستون‌های نشان حرم مکی) است، جمره عقبه را بر بالای تلی از سنگریزه‌های پرتاب شده، وصف کرده است.<ref>رحلة ابن جبیر، ص121؛ موسوعة مرآة الحرمین، ج1، ص139-140. </ref>  ذکر نشانه‌ها و ستون‌های جمرات، در بیشتر منابع، بعد از این دوره یافت می‌شود.<ref>مراصد الاطلاع، ج3، ص1313</ref> 

'''سده یازدهم:''' در سال 1073ق.، در زمان شریف زید بن محسن، امیر وقت مکه در دوره [[عثمانی]] (حک: 1041-1077ق.)، سر ستون‌های جمرات، با سنگ مرمر، بازسازی شد.<ref>تحصیل المرام، ج1، ص409. </ref>  گزارش دیگری در مورد تعمیر یا بازسازی ستون‌های جمرات در دست نیست.
[[پرونده:پل جمرات.jpg|350px|بندانگشتی|پل جمرات، بنای قبلی جمرات تا سال 2006]]
'''سده سیزدهم:''' تغییر بعدی در شکل ظاهری جمرات، در سال 1291ق. اتفاق افتاد. در این سال، با موافقت علمای حرمین، برای جلوگیری از ازدحام جمعیت در مقابل جمره عقبه، حفاظی فلزی قرار داده شد.<ref>تاریخ الجمرات، ص49. </ref> اما با نظر برخی از علما، این حفاظ فلزی، برداشته شد. به عقیده آنان، این حفاظ باعث می‌شد تا بسیاری از حج‌گزاران، به جای رمی ستونی که خود جمرات خوانده می‌شود، تمام قسمتی را که داخل حفاظ فلزی بود، جمرات دانسته و با اکتفا به رمی آن، ستون‌ها را رمی نکنند. در سال 1292ق.، به جای حفاظ فلزی، حوضچه‌های بزرگی پیرامون ستون‌های جمرات ساخته شد. در مرحله بعدی، این حوضچه‌های بزرگ نیز کوچک شد و به شعاع 5/1 متر از ستون جمرات، از هر سو، رسید. پیرامون جمره عقبه که قسمت شمال شرقی آن به کوه متصل بود، یک حوض نیم‌دایره ساخته شد.<ref>تاریخ الجمرات، ص49؛ تاریخ مکة المکرمه، ص111؛ النوازل فی الحج، ص555</ref> از این تاریخ به بعد، در متون سفرنامه‌ها، به خطا، به مجموعه ستون و حوضچه، جمرات گفته شده است.<ref>تاریخ الجمرات، ص51.</ref>  

'''دوره معاصر:''' در دوره معاصر با افزایش روزافزون تعداد حجاج، [[کوه قابل]] که پشت جمره عقبه قرار داشت و راه منا را تنگ می‌کرد، در جمادی‌الاولی سال 1373ق. تخریب شد. در سال 1383ق. راه میان جمره‌های کبری و وسطی توسعه یافت و عرض آن به هزار متر رسید؛ بدون این‌که تغییری در اندازه و ارتفاع ستون‌ها پدید آید.<ref>التاریخ القویم، ج5، ص294، 297. </ref>
در سال 1395ق. (1975م.) فضای پیرامون جمرات توسعه یافت و بالای هر سه جمره پلی ساخته شد تا حجاج بتوانند از فراز این پل، ستون‌های جمرات را، که بلندتر شده بود، رمی کنند. در این بازسازی دیوار پشتی جمره عقبه تا طبقه دوم ارتفاع یافت. حوضچه‌ها نیز در طبقه بالا، به قطر 12 تا 15 متر، توسعه یافتند. طبقه دوم جمرات، که در آغاز به عرض 40 متر بود، به 80 متر رسید. این پل حدود 25 سال مورد استفاده بود.<ref>بناء جسر علوی للجمرات «سایت»؛ تاریخ مکة المکرمه، ص112؛ اعمال ندوه، ج2، ص196</ref>