در حال ویرایش حج در ادبیات (بخش)

===با موضوع حج و حرمین===
[[پرونده:سفرنامه منظوم حج.PNG|بندانگشتی|250x250پیکسل|سفرنامه منظوم حج، سروده زنی از [[صفویان|دوره صفویه]] که هویت او ناشناخته است.]]
در بسیاری از سروده‌های فارسی، خودِ حج و حرمین، موضوع سرایندگی شاعر است. این دسته را به دو گروه اصلی تقسیم کرده‌اند که عبارت‌اند از:

*'''بزرگداشت حج و حرمین''':

این شعرها، در ستایش و بزرگداشت حج یا [[مکه]]، [[مدینه]] و کعبه سروده شده است. در این میان، شعرهایی که به بزرگداشت حرمین پرداخته‌اند، نمونه‌های فراوانی در شعر فارسی دارند. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های آن، برخی از قصیده‌های دیوان افضل‌الدین بدیل خاقانی (م.۵۹۵ق) است.<ref>. دیوان خاقانی، ص88، 95-215، 368</ref> خاقانی، دو بار به حج رفته است؛ گفته شده در یکی از سفرهایش یکی از قصایدش را در ستایش کعبه{{یادداشت|با مطلع «صبح حمایل فلکت آهیخت خنجرش/کآمیخت کوه ادیم شد از خنجر زرش»}} با زر نوشتند و بر دیوار کعبه آویزان کردند.<ref>. تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان، ص287؛ دیوان خاقانی، ص17، «مقدمه»</ref>

*'''شرح سفر شاعر به حج:'''


این سروده‌ها، حج‌نامه‌های منظومی است که هسته اصلی بیشتر آن‌ها، شرح سفر شاعر به حج است. برخی از نمونه‌های آن عبارتند از:

#منظومه [[تحفة العراقین]]، سروده افضل‌الدین بدیل خاقانی، که یکی از موارد شاخص بوده و شاعر، شرحی شاعرانه از سفر خود سروده است.
#[[فتوح الحرمین]]، سروده محی‌الدین لاری، که در آن افزون بر بزرگداشت حج به شرح [[مناسک حج]] نیز پرداخته شده است.
#سفرنامه‌ای منظوم، سروده یکی از زنان بلند مرتبه [[صفویان|صفوی]]،<ref>سفرنامه منظوم حج، درآمد، ص۹.</ref> که به شرح سفر و رویدادهای آن پرداخته است.