در حال ویرایش حج ناتمام (بخش)

==اسباب ناتمامی معنوی==
در احادیث و منابع فقهی، برخی اعمال موجب ناتمامی حج معرفی شده‌اند، با اینکه موجب بطلان و ناتمامی فقهی حج نمی‌شوند، بلکه مراد از آنها نبود کمال و تمامیت معنوی است؛ برخی از آنها چنین‌اند:

===ملاقات نکردن با امام(ع)===
در برخی روایات، یکی از اعمالی که حج با آن تمام می‌شود، ملاقات و زیارت [[امام(ع)]] بعد از فریضه حج دانسته شده است.<ref>الکافی، ج4، ص549؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص578؛ علل الشرائع، ج2، ص459.</ref> از برخی احادیث برمی‌آید که غرض اصلی از واجب شدن حج، [[زیارت حضرت محمد(ص)]] و امامان(ع) است و حج تنها با آن تمام می‌شود.<ref>علل الشرائع، ج2، ص459؛ شرح فروع الکافی، ج5، ص521-522.</ref> در روایتی دیگر، به کامل کردن حج با زیارت حضرت محمد(ص) و قبرهای معصومان(ع) و طلب روزی نزد قبر آنان امر شده است.<ref>الخصال، ص616.</ref>

فقیهان شیعه به استناد این احادیث و روایات فراوان دیگر، زیارت [[حرم حضرت محمد(ص)|حرم نبوی(ص)]] و قبرهای امامان(ع) را پس از فریضه حج تکمیل‌کننده حج<ref>روضة المتقین، ج5، ص362؛ دلیل الناسک، ص493.</ref> و مستحب مؤکّد<ref>وسائل الشیعة، ج14، ص320-325؛ الحدائق الناضرة، ج17، ص401؛ جواهر الکلام، ج20، ص79-82.</ref> و حتی برخی واجب<ref>علل الشرائع، ج2، ص459-460.</ref> دانسته‌اند.<ref>الوافی، ج14، ص1320-1321؛ الحدائق الناضرة، ج17، ص403.</ref>

===کلام ناپسند===
در برخی احادیث، حفظ زبان از کلام ناپسند موجب تمامیت حج و عمره معرفی شده است.<ref>الکافی، ج4، ص338؛ تهذیب الأحکام، ج5، ص296</ref> برخی فقیهان شیعه به استناد این احادیث، حفظ زبان را در حال [[احرام]] مستحب دانسته<ref>الدروس الشرعیه، ج1، ص349؛ مجمع الفائدة و البرهان، ج6، ص294</ref> یا بیهوده‌گویی را از مکروهات احرام شمرده‌اند.<ref>سداد العباد و رشاد العباد، ص304.</ref> حتی برخی به استناد آن، هرگونه کلام بد و ناپسند را مصداق فسوق و برای احرام‌گزار حرام دانسته‌اند.<ref>براهین الحج، ج3، ص128-129.</ref>

===ننوشیدن از آب زمزم===
برخی فقیهان اهل سنت، نوشیدن از آب [[زمزم]] را مستحب دانسته و از موارد تمامیت حج برشمرده‌اند.<ref>عمدة القاری، ج9، ص276- 277.</ref> فقیهان [[مذهب شافعی|شافعی]]<ref>الحاوی الکبیر، ج4، ص193؛ المجموع، ج8، ص271.</ref> نیز، نوشیدن از سقایه عباس را پس از [[طواف زیارت]] مستحب شمرده‌اند. آنها به عمل [[حضرت محمد(ص)]] و اخباری که آن را موجب تمامیت حج دانسته استدلال کرده‌اند.<ref>مصنف، ج4، ص265؛ اخبار مکه، الازرقی، ج2، ص55، 58؛ اخبار مکه، فاکهی، ج2، ص56، 59.</ref>

===دیگر موارد===
در منابع اهل سنت موارد دیگری نیز موجب تمامیت حج دانسته شده است؛ از جمله انجام دادن عمره پیش از حج{{یادداشت|ادای حج به صورت [[حج تمتع|تمتّع]].}}<ref>مصنف، ج4، ص304.</ref> و حضور در نماز جماعت ظهر و عصر [[عرفه]].<ref>مصنف، ج4، ص327.</ref>