در حال ویرایش راهنمای احرام

'''اِحرام'''، از ارکان [[حج]] و [[عمره]] است که در آن حج‌گزار، [[لباس احرام]] پوشیده و پس از [[نیت]]، [[تلبیه|لبیک]] می‌گوید. برخی کارها در حال احرام، ممنوع و [[حرام]] است که به آن‌ها [[محرمات احرام|مُحَرَّمات احرام]] می‌گویند. برخی از این محرمات، مشترک میان مردان و زنان است مانند [[شکار]]، [[استعمال بوی خوش]] و [[نگاه‌ کردن در آینه]]. برخی دیگر مخصوص مردان است مانند [[پوشیدن لباس دوخته]] و [[پوشاندن سر]]. و برخی نیز مخصوص زنان مانند [[پوشاندن صورت]]، [[زینت|استفاده از زیورآلات]] و [[پوشیدن دستکش]].

به نظر فقیهان شیعه انجام آگاهانه هر یک از محرمات احرام، [[کفاره]] دارد. همچنین با احرام حج يا عمره، امورى بر شخص حرام مى‌شود كه با [[تحلل|تَحَلُّل]] (بیرون آمدن از احرام)، حلال مى‌گردد.

==جایگاه و مفهوم‌شناسی==
احرام، نخستین کار در [[حج]] و [[عمره]] است که در آن فرد [[لباس احرام]] پوشیده و پس از [[نیت]]، [[تلبیه|لبیک]] می‌گوید.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۲۹۹.</ref> اِحرام را از آن رو به این نام می‌نامند که احرام‌گزار برخی کارهایی را که پیشتر بر وی [[حلال]] بوده<ref>تفسیر قرطبی، ج۶، ص۳۶؛ کشاف القناع، ج۲، ص۴۷۱.</ref> یا کارهایی را که با اعمال [[حج]] و [[عمره|عُمره]] ناسازگار است، بر خود [[حرام]] می‌شمرَد.<ref>معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۳۳.</ref> به فرد در حالت احرام «مُحْرِم» می‌گویند.<ref>المدونة الکبری، ج۱، ص۳۶۰؛ المقنعه، ص۴۳۱-۴۳۲.</ref> <br />احرام از [[ارکان حج]] و [[ارکان عمره|عمره]] به شمار می‌رود که ترک عمدی آن، حج و عمره را باطل می‌سازد.<ref>تحریر الاحکام، ج۱، ص۵۷۶؛ مجمع الفائده، ج۶، ص۱۷۵.</ref> بر این اساس، بخشی مهم از مبحث حج در منابع [[فقه|فقهی]] به احرام اختصاص یافته است.

==مواردی که احرام واجب است==
فقیهان احرام را در این موارد واجب دانسته‌اند:‌

'''حج و عمره''': اِحرام، نخستين عمل مناسك عمره و حج بوده و عبور آگاهانه از [[میقات]] بدون احرام، موجب بطلان حج و عمره است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۲۹۹.</ref> در صورت ترک احرام به سبب ندانستن حکم یا فراموشی نیز بازگشت به [[میقات]] [[واجب]] است، مگر آنکه از این کار ناتوان باشد؛ در این صورت، حج‌گزار می‌تواند از همان‌جا که جهل یا فراموشی او از میان رفته، محرم شود.<ref>مناسک نوین، ص۷۸.</ref> 

'''ورود به مکه''': واجب است بر کسی که می‌خواهد داخل مکه شود با احرام وارد شود.<ref>مناسک حج، ص۴۴۱.</ref>
همچنین اگر شخصی از روی عذر، بدون احرام وارد مکه شود، اگر ممکن نیست به میقات برود، باید در جایی دور از حرم یا در ادنی‌الحل محرم شود.<ref>مناسک حج، مسأله، ص۴۴۲.</ref>

'''ورود به حرم مکی''': ورود به [[حرم مکی|منطقه حرم مکی]] بدون احرام جایز نیست.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۰۸؛ کشف الغطاء، ج۴، ص۵۳۴.</ref>  به نظر برخی از فقیهان [[امامیه|شیعه]]<ref>مدارک الاحکام، ج۷، ص۲۳۴؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۳۸؛ العروة الوثقی، ج۴، ص۶۴۷.</ref> اگر کسی قصد ادای [[حج]] یا [[عمره|عُمره]] نداشته باشد، می‌تواند بدون احرام وارد حرم شود.<ref>مجمع الفائده، ج۶، ص۱۶۵؛ موسوعة الفقه الاسلامی، ج۶، ص۲۳۲.</ref>
===استثنا===
کسانی که به خاطر شغل‌شان، زیاد به مکه رفت و آمد می‌کنند<ref>مناسک نوین، ص۷۸.</ref> و همچنین آنهایی که از ترس ظالم یا جنگ به مکه پناه آورند<ref>المغنی، ج۳، ص۲۱۸؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۰۶.</ref> پوشیدن لباس احرام در هنگام ورود به مکه برای آنها واجب نیست.
==زمان احرام و مکان آن==
برای احرام، در [[حج]] و [[عمره|عُمره]]، زمان و مکانی خاص مقرر شده است:
===در عمره مفرده===
احرام بستن به قصد عمره براى دخول در مكّه، بلكه ورود در حرم به قصد دخول در مكّه نيز واجب است و حج‌گزار در عمره مفرده واجب، باید در زمان به جا آوردن [[عمره]]، احرام بپوشد<ref>.فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۴۸۰.</ref> اما احرامِ عمره مستحب، وقت خاصی ندارد و در تمام سال می‌توان بجا آورد، بجز فاصله میان [[عمره تمتع|عُمره تَمَتُّع]] و [[حج تمتع|حج تَمَتُّع]] و نیز ۱۱ تا ۱۳ ذی‌الحجه که جایز نیست.<ref>درسنامه فقه و مناسک، ص۲۷.</ref>

'''مکان احرام''': در عمره مفرده، برای کسانی که داخل [[مکه]] هستند، [[ادنی‌الحل]] و برای کسانی که خارج از مکه‌اند، [[میقات|میقات‌های پنجگانه]] است که بستگی به مسیر حرکت آنها به مکه دارد.<ref>درسنامه فقه و مناسک، ص۲۹.</ref>
{{اصلی|میقات}}
این میقات‌ها عبارتند از:
* [[مسجد شجره]]: مسیر [[مدینه]]
* [[جحفه|جُحْفه]]: مسیر [[شام]]
* [[وادی عقیق]]: مسیر [[عراق]] و [[نجد|نَجد]] که شامل سه بخش است مسلخ، غمره و [[ذات عرق]]
* [[قرن المنازل]]: مسیر [[طائف]]
* [[یلملم|یَلَمْلَم]]: مسیر [[یمن]].<ref>مناسک نوین، ص۸۰.</ref>
===در عمره تمتع===
به نظر فقیهان شیعه زمان احرام عمره تمتع، [[ماه‌های حج]] ([[شوال|شوّال]]، [[ذی‌القعده]] و [[ذی‌الحجه]]) است تا ظهر روز نهم ذی‌الحجه.<ref>مناسک مصور حج، ص۲۵-۲۶.</ref> از این رو، در صورت احرام بستن پیش از ماه‌های [[حج]]، عمره تمتع صحیح نیست.<ref>تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۱۰؛ العروة الوثقی، ج۴، ص۶۱۲.</ref>

'''مکان احرام''': در عمره تمتع میقات‌های پنجگانه است که بستگی به مسیر حرکت آنها به مکه دارد.<ref>درسنامه فقه و مناسک، ص۲۹.</ref>
===در حج تمتع===
زمان احرام حج، بعد از اعمال عمره تمتع است تا ظهر روز نهم ذی‌الحجه (وقوف در عرفات).<ref>مناسک نوین، ص۱۹۷.</ref>

امروزه به جهت جمعیت زیاد حاجیان و شلوغی راه که احتمال دارد به موقع به عرفات نرسند، روز هشتم ([[ترویه]]) مُحرِم می‌شوند و شب عرفه به عرفات می‌روند، هرچند اگر روز نهم هم محرم شوند و پیش از ظهر روز نهم به عرفات برسند مانع ندارد.<ref>مناسک مصور حج، ص۵۰.</ref>

در صورت احرام بستن پیش از [[ماه‌های حج]]، این احرام به احرام [[عُمره|عمره]] تبدیل می‌شود.<ref>الخلاف، ج۲، ص۲۵۹؛ المجموع، ج۷، ص۱۴۱؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۶۶۵.</ref>

'''مکان احرام''': در حج تمتع، شهر مکه است حتی قسمت‌های توسعه یافته آن.<ref>درسنامه فقه و مناسک، ص۹۹.</ref> هرچند بنابر احتیاط از هر جای مکه قدیم برای حج احرام ببندد.<ref>مناسک نوین، ص۱۹۷.</ref>
==واجبات احرام==
واجبات احرام عبارت است از: لباس احرام، نیت و تَلبِیَه.
===پوشیدن لباس احرام===
{{اصلی|لباس احرام}}
مرد احرام‌گزار باید پس از کندن لباس‌های دوخته شده خود، دو قطعه لباس احرام<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۱؛ تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۳۸.</ref> (یکی به صورت لُنگ و دیگری ردا) بپوشد<ref>قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۱۹؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۶۸۱.</ref> اما پوشیدن لباس دوخته نشده بر زنان [[واجب]] نیست.<ref>المغنی، ج۳، ص۳۰۸؛ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۲۴۵؛ مواهب الجلیل، ج۴، ص۲۰۴.</ref> همچنین برای زنان، پوشیدن لباس احرام واجب نیست.<ref>درسنامه فقه و مناسک، ص۳۸-۳۹.</ref>
===نیت===
{{اصلی|نیت}}
نیت احرام، آن است که هنگام پوشیدن لباس و گفتن لبیک، قصد قربت کرده و این عمل و اعمال بعدی را برای اطاعت دستور خدا انجام دهد.<ref>مناسک مصور حج، ص۲۹.</ref> لازم نیست حج‌گزار نیت را به زبان بگوید گرچه گفتن آن مانعی ندارد.<ref>مناسک مصور حج، ص۲۹.</ref>

همچنین باید [[حج]] یا [[عمره|عُمره بودن]]،<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۰؛ روضة الطالبین، ج۲، ص۳۳۴؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۶۷۴-۶۷۵.</ref> نوع حج ([[حج تمتع|تَمَتُّع]]، [[حج قران|قِران]] یا [[حج افراد|اِفراد بودن]]) و واجب یا مستحب‌ بودن آن حج تعیین شود.<ref>شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۰؛ کشف الرموز، ج۱، ص۳۴۷.</ref>
===تلبیه===
{{اصلی|تلبیه}}
تَلبِیَه یعنی لبیک گفتن؛ «لَبَّیکَ الّلهُمَّ لَبَّیکَ، لَبَّیکَ لا شَریکَ لَکَ لَبَّیکَ» و احتیاط مستحب است که در ادامه آن گفته شود: «انَّ الحَمدَ وَالنِّعمَةَ لَکَ وَ المُلکَ، لا شَریکَ لَکَ لَبَّیکَ»<ref>مناسک نوین، ص۸۷.</ref> البته در [[حج قران|حج قِران]]، احرام‌گزار می‌تواند به جای تلبیه، [[اشعار|اِشعار]] یا [[اشعار و تقلید|تقلید]] کند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۵۷؛ مستند الشیعه، ج۱۱، ص۳۰۹.</ref>
==محرمات احرام==
{{اصلی|محرمات احرام}}
هنگام احرام، برخی کارها بر مُحرم [[حرام]] می‌شود که از آن‌ها به محرمات احرام، تُروک احرام<ref>تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۲۶۳؛ مختلف الشیعه، ج۴، ص۶۹.</ref> یا مَحظورات احرام<ref>روضة الطالبین، ج۲، ص۳۱۸؛ مغنی المحتاج، ج۱، ص۴۶۱.</ref> تعبیر شده است. برخی از این محرمات ویژه مردان، شماری مختص زنان و بسیاری ازآن‌ها مشترک میان مردان و زنان است.<ref>مستند الشیعه، ج۱۱، ص۳۳۸.</ref> 
=محرمات مشترک میان مردان و زنان= 

{{ستون-شروع|2}}

# [[شکار]]  
#  
# [[آمیزش]]  
#  
# [[فسوق]]  
#  
# [[جدال]]  
#  
# [[التذاذ جنسی]]  
#  
# [[استمناء]]  
#  
# [[عقد ازدواج]]   
#  
# [[ازاله مو]]  
#  
# [[ناخن گرفتن| کوتاه کردن ناخن]]  
#  
# [[بوی خوش|استعمال بوی خوش]]  
#  
# [[روغن مالیدن]]  
#  
# [[کشتن جانوران بدن|کشتن جانوران از روی بدن]]  
#  
# [[سرمه کشیدن]]  
#  
# [[حمل سلاح]]  
#  
# [[کشیدن دندان]]  
#  
# ‌[[خون برون آوردن|بیرون آوردن خون]]
# [[نگاه کردن در آینه]] 
# [[کندن درخت]]
{{پایان}}

===مُحَرَّمات مخصوص مردان===
{{ستون-شروع|2}}
# [[پوشیدن لباس دوخته]] 
# [[پوشاندن سر]] 
# [[استظلال|زیر سایه رفتن]] 
# [[پوشاندن پا|پوشاندن روی پا]]
{{پایان}}

===محرمات مخصوص زنان===

#[[پوشاندن صورت]]
#[[زینت#زیور آلات|استفاده از زیور آلات]]
#[[پوشاندن دست]]
===کفاره===
انجام آگاهانه هر یک از محرمات احرام، [[کفاره]] دارد اما اگر این کار از روی سهو یا خطا و یا فراموشی انجام گیرد، کفاره ندارد، جز در [[شكار حيوان وحشى|شکار کردن]] که هر چند با سهو یا فراموشی انجام شود، کفاره دارد.<ref>السرائر، ج۱، ص۵۴۸؛ فقه الصادق، ج۹، ص۱۵۳.</ref>

==خروج از احرام==
{{اصلی|تحلل}}
با احرام حج يا عمره، امورى بر شخص [[حرام]] مى‌شود كه با تَحَلُّل (بیرون آمدن از احرام)، [[حلال]] مى‌گردد. زمان خروج از احرام، بسته به اینکه عمره باشد یا حج و اینکه عمره از چه قِسمی باشد متفاوت است:

'''عمره مفرده''': در عمره مفرده، پس از [[حلق|حَلق]] یا [[تقصیر]] محرم از احرام بیرون می‌آید و جز [[التذاذ جنسی|کامیابی جنسی]] ‌همه [[حرام|محرمات]] بر او [[حلال]] می‌شوند.<ref>مناسک مصور عمره مفرده، ص۵۰.</ref> پس از گزاردن [[طواف نساء]] و [[نماز طواف]]، کامیابی جنسی از همسر نیز، بر او حلال می‌شود.<ref>مناسک مصور عمره مفرده، ص۵۰.</ref>

'''عمره تَمَتُّع''': در عمره تمتع، پس از تقصیر، احرام پایان می‌یابد و همه محرمات آن حلال می‌شوند.<ref>مناسک مصور حج، ص۷۰.</ref>

'''حج''': پس از حلق و [[قربانی]] در روز [[عید قربان]]، همه محرمات جز [[استعمال بوی خوش]] و کامیابی جنسی بر حاجی حلال می‌شود.<ref>مناسک مصور حج، ص۶۵.</ref> پس از [[طواف|طواف حج]]، [[نماز طواف]] و [[سعی]]، بهره گرفتن از بوی خوش نیز بر او حلال می‌شود و با انجام دادن طواف نساء و نماز آن، زن بر مرد و مرد بر زن که به واسطه احرام، حرام شده بود، حلال شده و به طور کامل از احرام بیرون می‌آیند.<ref>مناسک مصور حج، ص۷۰.</ref>
==فیلم‌های آموزشی==
<gallery mode="packed" heights="150px">
پرونده:فیلم احرام عمره تمتع (میقات و زمان).mp4|آموزش احرام عمره تمتع و میقات آن
پرونده:فیلم احکام احرام حج تمتع.mp4|آموزش احرام حج تمتع
پرونده:فیلم احکام محرمات احرام (کلی).mp4|احکام محرمات احرام
فیلم احکام محرمات احرام (ویژه زنان).mp4|احکام محرمات احرام ویژه زنان
فیلم احکام محرمات احرام (ویژه مردان).mp4| احکام محرمات احرام ویژه مردان
</gallery>

==پانوشت==
{{پانویس|۲}}

==منابع==
*'''تحریر الاحکام الشرعیه:'''، العلامة الحلی (درگذشت ۷۲۶ق)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق۷، ۱۴۲۰ق.
*'''تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)'''، القرطبی (درگذشت ۶۷۱ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
*'''درسنامه فقه و مناسک'''، رضا هوشیاری، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ۱۳۹۴ش.
*'''فرهنگ فقه فارسی'''، سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
*'''الفقه الاسلامی و ادلته'''، وهبة الزحیلی، دمشق، دار الفکر، ۱۴۱۸ق.
*'''کشاف القناع'''، منصور البهوتی (درگذشت ۱۰۵۱ق)، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
*'''مجمع الفائدة و البرهان'''، المحقق الاردبیلی (درگذشت ۹۹۳ق)، به کوشش عراقی و دیگران، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۶ق.
*'''المجموع شرح المهذب'''، النووی (درگذشت ۶۷۶ق)، دار الفکر.
*'''المدونة الکبری'''، مالک بن انس (درگذشت ۱۷۹ق)، مصر، مطبعة السعاده.
*'''معجم الفاظ الفقه الجعفری'''، احمد فتح‌الله، الدمام، ۱۴۱۵ق.
*'''المقنعه'''، المفید (درگذشت ۴۱۳ق)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
*'''مناسک مصور حج'''، محمدحسین فلاح‌زاده، بی‌جا، مشعر، چاپ چهاردهم، ۱۳۸۷ش.
*'''مناسک مصور عمره مفرده'''، محمدحسین فلاح‌زاده، بی‌جا، مشعر، چاپ بیست و دوم، ۱۳۸۲ش.

==مقاله‌های مرتبط==
*[[لباس احرام]]
{{احکام احرام عمودی}}
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:ارکان حج]]
[[رده:ارکان عمره]]
[[رده:اصطلاحات فقهی]]
[[رده:مناسک حج]]