در حال ویرایش شفاعت (بخش)

==دیدگاه‌ها==
مذاهب و فرقه‌های اسلامی نظرات مختلفی درباره شفاعت دارند. برخی از آنها چنین است:
===شیعه===
به گفته جعفر سبحانی (زاده ۱۳۰۸ش)، مرجع تقلید و متکلم شیعه، اعتقاد به شفاعت پیامبر(ص) در آخرت به اذن خدا، از عقاید شیعه بوده و همه عالمان شیعه آن را پذیرفته و از ضروریات دین دانسته‌اند.<ref>فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامی، ۱۳۸۳ش،ج۴، ص۱۵۶-۳۱۴.</ref> به نظر [[شیخ طوسی]] (درگذشت ۴۶۰ق)، اعتقاد شیعه درباره شفاعت، برای برداشتن عذاب از گنهکاران است و نه برای رساندن منفعت بیشتر برای مؤمنان.<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۳ق، ص۲۱۳ و ۲۱۴.</ref> [[علامه حلی]] (درگذشت ۷۲۶ق) دیگر متکلم شیعه نیز، هدف از شفاعت را نجات گنهکاران از عذاب دانسته است.<ref>علامه حلی، ۱۴۱۳ق، ص۴۱۶؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۲ و ج۳، ص۸۳.</ref>

به نظر [[شیخ صدوق]] (درگذشت ۳۸۱ق)، محدّث و متکّلم شیعه، شفاعت برای کسی است که دین او مورد رضایت بوده، ولی در عین حال، با گناه کبیره یا صغیره از دنیا رفته باشد. به گفته او، باور شیعه این است که مشرکان و کافران مورد شفاعت قرار نمی‌گیرند.<ref>شیخ صدوق، ۱۴۱۳ق، الف، ص۶۶؛ مفید، ۱۴۲۳، ب، ص۱۵ و ۱۸۶.</ref> در برابر، [[محمدباقر مجلسی]] (درگذشت ۱۱۱۰ق)، محدث شیعه، بر این باور است که پیامبر(ص) حتی از امت‌های غیر مسلمان نیز شفاعت خواهد کرد.<ref>بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۲۹-۶۳.</ref>

به گفته [[علامه طباطبایی]] (درگذشت ۱۳۶۰ش) بنا بر روایات، گناهکاران از اهل ایمان، یا وارد جهنم نمی‌شوند و یا بعد از وارد شدن در آن، با شفاعت پیامبر(ص) و اولیای الهی از آن نجات می‌یابند.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۷ ص۱۸۳.</ref>

===اهل سنت===
فرقه‌ها و عالمان [[اهل سنت]]، دیدگاه‌های مختلفی درباره شفاعت دارند. برخی از آنها چنین است:

*'''معتزله''': معتزله، به حق شفاعت پیامبر(ص) در روز قیامت باور دارند؛ ولی از نظر آنها، شفاعت برای ثواب بیشتر و بالا رفتن درجه اهل ایمان است، نه برای برداشتن عقاب. به باور آنها، تنها مؤمنانی که گناهان کبیره انجام نداده‌اند یا اگر انجام داده‌اند، بعد از [[توبه]]، از دنیا رفته‌اند، شفاعت می‌شوند.<ref>نگاه کنید به المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ۱۹۶۵م، ج۱۴، ص۴۳۱؛ قاضی عبدالجبار، ۱۴۲۲ق، ص۴۶۶.  </ref>

*'''اباضبیه''': اباضیه، یکی از فرقه‌های وابسته به خوارج نیز، مانند معتزله، مرتکبان گناهان کبیره را شایسته شفاعت ندانسته‌اند.<ref>الحق الدامغ، ۱۴۰۹ق، ص۱۸۵؛ البعد الحضاری، ۱۹۸۹م، ص۶۷۰.</ref>
*'''اشاعره''': بیشتر متکلمان اشعری تصریح کرده‌اند که اعتقاد به اصل شفاعت پیامبر(ص) در روز قیامت، مورد قبول همه مسلمانان است. آنها برخلاف معتزله، معتقدند شفاعت مخصوص مؤمنانی است که در دنیا مرتکب گناه کبیره شده‌اند. اشاعره شفاعت را وسیله برداشته شدن عقاب و نجات از عذاب ابدی‌ دانسته‌اند.<ref>الابانة عن اصول الدیانه، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۳۶۴؛ ۱۴۲۵ق، ص۲۰۹؛ تمهید الاوائل و تلخیص الدلائل، ۱۴۲۵ق، ص۲۰۹؛  ابکار الافکار فی اصول الدین، ۱۴۲۳ق، ج۴، ص۳۶۵؛ الارشاد الی قواطع الادله فی اصول الاعتقاد، ۱۴۱۶ق، ص۳۳۰؛ البعث و النشور، ۱۴۰۶ق، ص۵۵؛ الملل و النحل،  ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۸۸؛ شرح المواقف،  ۱۴۱۴ق، ص۳۸۰؛  شرح المقاصد، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۱۵۷؛ شرح تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۵۰۱؛ التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۳۱، ص۸۰.</ref>
*'''ماتریدیه''': ماتریدیه به حق شفاعت پیامبر(ص)، اولیای الهی، شهیدان، عالمان و اطفال در روز قیامت باور دارند.<ref>نگاه کنید به العقائد النسفیه، ۱۲۷۴ق، ص۱۴۸.</ref> آنها مانند اشاعره و بر خلاف معتزله، شفاعت را مخصوص مرتکبان گناهان کبیره دانسته‌اند؛<ref>«برررسی معنا، شرایط و آثار شفاعت پیامبر اکرم(ص) از منظر مذاهب اسلامی»، پژوهشنامه حج و زیارت، شماره ۳، ص۱۴۱.</ref> چراکه به اعتقاد آنها، مؤمن به سبب ارتکاب گناه کبیره از اسلام خارج نمی‌شود.<ref>فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامی، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۱۳.</ref> ماتریدیه بخشش مؤمنان گناهکار از طریق شفاعت را، بر خدا جایز و مطابق عدل و حکمت او دانسته‌اند.<ref>فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامی، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۱۶۸.</ref>

:ماتریدیه یکی از مذاهب کلامی اهل سنت است که به روش کلامی اشعری شباهت‌های زیادی دارد؛ ولی برخلاف اشاعره به مسائل عقلی توجه بیشتری دارد.<ref>«بررسی معنا، شرایط و آثار شفاعت پیامبر اکرم(ص) از منظر مذاهب اسلامی»، پژوهشنامه حج و زیارت، شماره ۳، ص۱۴۱.</ref>

*'''اهل حدیث''': بیشتر اهل حدیث، با توجه به آیات و روایات، ایمان به شفاعت پیامبر(ص) در روز قیامت را واجب می‌دانند و معتقدند که او در روز قیامت برای گناهکاران امت شفاعت کرده و شفاعت وی نزد خدا پذیرفته خواهد شد.<ref>اصول السته، ۱۴۱۱ق، ص۳۷؛ ج۳، ص۶۴؛ الفصل فی العلل و الاهواء و النحل، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۶۴؛ اعتقاد اهل‌السنه شرح اصحاب الحدیث، ۱۴۱۹ق، ص۸۶. </ref> اهل حدیث، گروهی از اندیشمندان اسلامی هستند که هر گونه اجتهاد را در مورد مسائل دینی رد می‌کنند و به تکیه بر ظاهر روایات تأکید دارند.<ref>«بررسی معنا، شرایط و آثار شفاعت پیامبر اکرم(ص) از منظر مذاهب اسلامی»، پژوهشنامه حج و زیارت، شماره ۳، ص۱۴۰.</ref>

===وهابیت===
[[وهابیت|وهابیان]] اصل شفاعت پیامبر(ص) در روز قیامت را قبول دارند؛ ولی با برخی از دیدگاه‌های شیعه و اهل سنت درباره شفاعت مخالفند. دیدگاه‌های آنها چنین است:

*'''جایز نبودن درخواست شفاعت به صورت مستقیم از پیامبر(ص) و اولیای الهی''': [[محمد بن عبدالوهاب]]، درخواست شفاعت به‌طور مستقیم از پیامبر(ص) را گمراهی دانسته است. به باور او، اگر چه خدا به پیامبر(ص) مقام شفاعت داده، ولی از درخواست شفاعت از او بدون واسطه نهی کرده است. استدلال او به آیه ۱۸ از سوره جن است که در آن از خواندنِ کسی غیر از خدا نهی شده است.<ref name=":0">مجموع الفتاوی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۱۲ و ج۱۴، ص۳۹۹ و ۳۸۰؛ درء تعارض العقل و النقل، ج۵، ص۱۴۷؛ اضواء‌ البیان، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۳۷؛ شرح العقیدة الواسطیه لشیخ الاسلام ابن تیمیه فی ضوء الکتاب و السنّه، بی‌تا، ج۱، ص۵۵۲. </ref>
*'''جایز نبودن درخواست شفاعت از پیامبران و اولیای الهی پس از مرگشان''': از نظر وهابیان، جایز نیست مسلمانان در این دنیا از پیامبران و اولیای مرده درخواست شفاعت کنند. به باور آنها، اگر مسلمانی چنین عملی را انجام دهد، مشرک است.<ref>محمد بن عبدالوهاب، ص۱۱۳؛ مجموع فتاوی و رسائل، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۷۲؛ التمهید لشرح کتاب التوحید، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۶۲۰؛ التوضیح الرشید فی شرح التوحید المذیل بالتفنید لشبهات العنید، بی‌تا، ص۱۲۷. </ref> استدلال آنان به آیات ۸۰ سوره نمل و ۲۲ سوره فاطر است، که برداشت آنها از این دو آیه، قطع ارتباط مردگان پس از مرگ با دنیا است.<ref>فتاوی نور علی الدرب، بی‌تا، ج۲، ص۳۹۵ و ج۱۴، ص۱۵؛ صحیح موارد الظمآن الی زوائد ابن حبان، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۷۵۱؛ الآیات البینات، ص۴۱؛ جریسی، بی‌تا، ص۶؛ بیان المحجة فی الرد علی اللجه، ۱۳۴۹ق، ص۲۴۸.</ref>