در حال ویرایش قبة الصخره (بخش)

==مسجد قبة ‌الصخره در عهد اسلامی==
مسجد صخره که در دوره اسلامی به قبة ‌الصخره شهرت یافت، علی‌رغم اهمیت خاص آن برای مسلمانان و ارتباط تنگاتنگ این مکان با معراج پیامبر اسلام(ص)، شاهد فراز و فرودهای متعددی بوده است، گاه در دست مسلمانان بوده و گاهی به دست صلیبیان افتاده و همین عامل باعث می‌شد تا در برهه‌ای خاص، مناسک ویژه‌ای در آن شکل بگیرد مانند سنت تبرک‌فروشی یا فروختن قطعات صخره مقدس به دست مسیحیان، تخریب مسجد و بنای کلیسا به همراه نصب صلیب روی صخره مقدس است.
===معراج پیامبر اسلام===
تاریخ اسلامی این معبد نیز، بنا به گزارشاتی که کمتر می‌توان برای آن مدرکی روایی یافت، با معراج پیامبر اسلام(ص) مرتبط است برخی بر این عقیده‌اند که رسول خدا(ص) در شب معراج، پس از اقامه نماز در این معبد، صخره مقدس را لمس کرد و صخره، که از جلالت رسول اسلام(ص) برخاسته بود، به امر حضرت بر جای نشست و نیمه‌معلق باقی ماند.<ref>سفرنامه ناصرخسرو، ص53؛  رحله ابن بطوطه، ج1، ص96.</ref>
===تأسیس مسجد===
[[پرونده:مسجد صخره و مسجد الاقصی در محدوده حرم.jpg|بندانگشتی|مسجد صخره و مسجد الاقصی در حصار سلیمان]]
پس از فتح اسلامی بیت‌‌المقدس نیز، [[عمر بن خطاب]] با راهنمایی [[کعب‌الاحبار]]، به موقعیت این صخره اطلاع یافت و پس از آنکه خود به تطهیر و پاکیزه کردن آن همت گماشت، مسجدی را بر آن بنا نهاد.<ref>الروض المعطار، ص69.</ref> هنگام بنای مسجد، کعب‌الاحبار توصیه کرد که موضع صخره و ساختمان مسجد، به گونه‌ای باشد که قبله [[حضرت موسی(ع)]] (صخره) و قبله [[حضرت محمد(ص)]] در یک سمت قرار گیرند!<ref>الروض المعطار، ص69.</ref> ابن خلدون نیز معتقد است که کشیش مسیحیان بیت‌المقدس، قبة ‌الصخره را برای ساخت مسجد به خلیفه دوم پیشنهاد کرد.<ref>العبر، تاریخ ابن خلدون، ج1، ص263.</ref> این پیشنهاد را می‌توان طرحی برای زدودن آثار یهود از بیت‌‌المقدس یا درگیر کردن مسلمانان با یهودیان دانست پیشنهادی که پس از چهارده قرن، هنوز پیامد‌های آن، جهان اسلام را تحت تاثیر خود قرار داده است.

پس از وی، ولید بن عبدالملک بر توسعه و تزیین مسجد قبة ‌الصخره همت گماشت و از امپراتور روم خواست تا کارگران و مصالح لازم برای این امر را به بیت‌‌المقدس گسیل دارد.<ref>مقدمه ابن خلدون، ج2، صص701-703.</ref> به کار رفتن هشت هزار قطعه مس زراندودشده در گنبد و هزار مثقال طلا در ستون‌‌های مسجد قبة ‌الصخره، از تزییناتی است که در دوره عبدالملک صورت گرفته است.<ref>الروض المعطار، ص69.</ref> تزییناتی که چندان پایبند بر موازین دینی و فقهی نبود و بیشتر شاهدی بر رویکرد معرفتی و جهان‌بینی خلفای اموی بود.
===تبرک‌فروشی و نصب صلیب===
[[پرونده:نمایی از مسجد صخره در شب.jpg|بندانگشتی|نمایی از مسجد صخره در شب]]
تا سال 583ق، نزدیک به یک قرن به طول انجامید تا مسلمانان توانستند بار دیگر بیت‌المقدس، مسجدالاقصی و مسجد قبة ‌الصخره را به جهان اسلام برگردانند. در این مدت نه ‌تنها مشاهد، آثار و بنای حرم شریف، که مشتمل بر مسجدالاقصی و سایر مقامات آن بود، دستخوش تغییرات شد، بلکه مناسک و مراسم متداول در این شهر و مشاهد آن نیز دگرگونی یافت، از جمله این تغییرات، پنهان کردن صخره مقدس با سنگ مرمر بود. علت این کار سودجویی متولیان حرم بود؛ چراکه آنها سنگ‌‌های صخره را به وزن طلا و به عنوان تبرک به زائران مسیحی می‌فروختند این اقدام که مورد اقبال متولیان و زائران شهر‌های دور واقع شده بود، باعث شد که یکی از دولتمردان مسیحی، تبرک‌فروشی کشیشان را تهدیدی جدی برای بقای تاریخی صخره بداند و درصدد پوشاندن آن با سنگ‌‌های مرمر برآید.<ref>الکامل، ج11، ص552؛  العبر تاریخ ابن خلدون، ج4، صص472 و473؛  المعالم الاثیرة، ص66.</ref>

از دیگر اقدامات مسیحیان، تخریب مسجد قبة ‌الصخره و بنا نهادن کلیسایی با قربانگاه و تصاویری از آموزه‌‌های مسیحی بود.<ref>تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر، ذهبی، ج41، ص27.</ref> آنها با نصب صلیبی زرین بر قبة ‌الصخره، بر هویت مسیحی حرم شریف و مسجدالاقصی تاکید کردند.<ref>الکامل، ج11، ص552؛  العبر تاریخ ابن خلدون، ج4، ص472.</ref>
===تجدید بنای مسجد===
دیری نپایید که [[صلاح‌الدین ایوبی]]، در سال 580ق، موفق به فتح بیت‌‌المقدس شد از اولین اقدامات او، تجدید بنای مسجد قبة ‌الصخره بود؛ ساختمانی که تا زمان گزارش ابن خلدون، بدون تغییر باقی ماند.<ref>مقدمه ابن خلدون، ج2، صص701-703.</ref> صلاح‌الدین پس از آنکه پوشش مرمرین صخره را ـ که برای محافظت از دستبرد کشیشان ساخته شده بود ـ برداشت،<ref>الکامل، ج11، ص52؛  العبر تاریخ ابن خلدون، ج4، صص472 و 473.</ref> اقدام به تنظیف و تطهیر صخره با آب، گلاب و معطر ساختن آن با مشک کرد<ref>البدایة و النهایه، ج12، ص324.</ref> و آثار و نماد‌های مسیحیت را از مسجد قبة ‌الصخره محو نمود.<ref>الکامل، ج11، ص552.</ref> وی همچنین مقرری و امامی را برای اقامه [[نماز جماعت]] در مسجد قبة ‌الصخره تعیین کرد.<ref>البدایة و النهایه، ج12، ص326.</ref>
===برتری بر مسجدالاقصی===
یکی از نکات مهم، برتری یافتن مسجد قبة ‌الصخره بر مسجدالاقصی در تقابل مسلمانان و مسیحیان بود؛ به نحوی که در جنگ‌هایی که بین مسلمانان و صلیبیان در می‌گرفت، فتح مسجد قبة ‌الصخره نشانه پیروزی نهایی دانسته می‌شد.<ref>الکامل، ج11، ص552.</ref>

این برتری در مواردی که تقابل، بین خود مسلمانان بود، اهمیتی دوچندان می‌یافت. از جمله این موارد سرکوب اعتراض اهالی بیت‌‌المقدس، از سوی یکی از سرداران سلجوقی به نام «اتسز»، در سال 469ق، بود در این واقعه، وی به دلیل خشمی که از ساکنان [[بیت‌‌المقدس]] به دل گرفته بود، تنها پناهجویان به قبة ‌الصخره را امان داد و سایر اهالی و حتی پناهندگان به محراب داوود(ع) و مسجدالاقصی را به قتل رساند.<ref>الکامل، ج10، ص283؛  العبر تاریخ ابن خلدون، ج4، صص 472 و 473.</ref>