در حال ویرایش لباس احرام (فتوای مراجع)


{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! فتوای مراجع درباره لباس احرام برگرفته از [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9_%D8%AD%D8%AC_%DA%86%D8%A7%D9%BE_%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B7.pdf&page=166کتاب مناسک حج، ص 166]
برای آشنایی بیشتر با این مفهوم فقهی این مقاله را بخوانید← [[لباس احرام]]
|-style="background:#f9f9fe;"
==فتوای مراجع درباره لباس احرام==
مسئله 269 واجب سوم احرام:
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۶۹'''
'''امام خمینی:''' پوشیدن دو [[جامه احرام]] برای مردان{{توضیح مساله|۲۶۹|

* '''آیة الله سبحانی:''' و احتیاط لازم آن است که زنان نیز علاوه بر جامه‌هایی که بر تن دارند این دو جامه را بپوشند و [[طواف]] و [[سعی]] را با آن دو انجام دهند. 
*  
* '''آیة الله صافی:''' احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را در وقت محرم شدن بپوشند و در طواف و سعی نیز همراه داشته باشند. 
* 	 
* '''آیة الله فاضل:''' احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را هنگام محرم شدن بپوشند. 
*  
* '''آیة الله گلپایگانی:''' پوشیدن دو جامه احرام اختصاص به مردان ندارد و احتیاط واجب آن است که زن‌ها نیز دو جامه را بپوشند، اگرچه کندن لباس دوخته بر آنها واجب نیست و جایز است بعد از احرام دو جامه احرام را بیرون بیاورند و با همان لباس خودشان باشند و بهتر آن است که در حال سعی و طواف دو جامه احرام را در برداشته باشند.}} که یکی «لنگ» است و دیگری «ردا» که باید آن را به دوش بیندازند. و احتیاط واجب 
{{توضیح مساله|۲۶۹|
* '''آیة الله بهجت:''' واجب است پوشیدن دو جامه در حال احرام، و محل پوشیدن، از باب مقدمه قبل از [[نیت]] و [[تلبیه]] است و احتیاط در صورت تاخیر پوشیدن در اعاده نیت و تلبیه است.
* 
* '''آیة الله زنجانی:''' پوشیدن لباس احرام، شرط صحت احرام نیست، هرچند بنا بر مشهور، پوشیدن آن هنگام لبیک گفتن لازم است. و در هر حال اگر لباسی را که پوشیده شرایط لباس احرام را نداشته باشد به احرام و سایر اعمال حج، ضرری نمی‌رساند.
* 
* '''آیة الله سبحانی:''' می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند و اگر پس از گفتن لبیک این دو لباس را بر تن کنند احتیاط آن است که دو مرتبه لبیک بگوید.
* 
* '''آیات عظام صافی، گلپایگانی، نوری:''' می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند.}}
آن است که این دو جامه را قبل از نیت [[احرام]] و [[لبیک]] گفتن بپوشد و اگر بعد از لبیک پوشید احتیاط
{{توضیح مساله|۲۶۹|
* '''آیة الله سیستانی:''' احتیاط مستحب اعاده نیت و تلبیه است. 
* 
* '''آیة الله فاضل:''' احتیاط مستحب است.}}آن است که لبیک را دوباره بگوید.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۶۹}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله۲۷۰'''
امام خمینی(ره): لازم نیست{{توضیح مساله|۲۷۰|
* '''آیة الله بهجت:''' اِزار از ناف تا زانو را باید بپوشاند.
* 	'''آیة الله تبریزی، آیة الله خویی:''' باید به اندازه‌ای باشد که ناف تا زانو را بپوشاند.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' یکی به صورت لنگ باشد و از ناف تا زانو را بپوشاند و دیگری به صورت ردا که از شانه تا کمر را پوشش دهد.
* 	'''آیات عظام سیستانی، صافی، گلپایگانی، مکارم:''' بنا بر احتیاطِ واجب، لازم است.}}که لنگ، ناف و زانو را بپوشاند و کفایت می‌کند که به نحو متعارف باشد، ولی مستحب است که ناف و زانو را بپوشاند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۰}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۱'''  
امام خمینی(ره): در پوشیدن دو جامه احرام ترتیب خاصی معتبر نیست، بلکه به هر ترتیبی{{توضیح مساله|۲۷۱|
* '''آیة الله بهجت:''' واجب است پوشیدن دو جامه احرام که یکی از آنها ستر کند ما بین ناف و زانو را که آن را اِزار گویند و دیگری که ردا باشد آنقدر باشد که بپوشاند دو شانه را؛ به نحوی که ردا و تردّی به آن صادق باشد.
* 	'''آیة الله تبریزی، آیة الله خویی:''' احتیاط آن است که پوشیدن به نحو متعارف باشد. 
* آیة الله خامنه‌ای: اگر به کیفیت متعارف باشد کفایت می‌کند.
* 	'''آیة الله سیستانی:''' احتیاط مستحب این است که پوشیدن به نحو متعارف باشد.}}
بپوشد مانع ندارد، فقط باید یکی را لنگ قرار دهد به هر کیفیتی که می‌خواهد و یکی را ردا قرار دهد به هر کیفیتی که می‌خواهد و احتیاط مستحب
{{توضیح مساله|۲۷۱|
* '''آیات عظام بهجت، تبریزی، صافی، گلپایگانی:''' باید ردا به قدری باشد که شانه‌ها را بپوشاند.
* آیة الله سبحانی: در مسئله قبل گذشت.
* 	'''آیة الله سیستانی:''' احتیاط واجب این است که ردا به اندازه‌ای باشد که دو شانه و دو بازو و مقدار قابل توجهی از کمر را بپوشاند. 
* 	'''آیة الله فاضل:''' بلکه واجب است علاوه بر آن، قسمتی را بپوشاند؛ به گونه‌ای که صدق ردا بکند.
* 	'''آیة الله مکارم:''' بنا بر احتیاط واجب.}}آن است که ردا شانه‌ها را بپوشاند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۱}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۲'''
امام خمینی(ره):احتیاط واجب آن است که در حال اختیار اکتفا نکند{{توضیح مساله|۲۷۲|
* '''آیة الله بهجت:''' احرام صحیح است.
* '''آیة الله سبحانی:''' دو جامه احرام باید از هم جدا و به صورت دوتکه جداگانه باشند پس اگر با یک پارچه بلند از شانه تا زانو را بپوشاند صحیح نیست.
* '''آیة الله سیستانی:''' بلکه ظاهر این است که کافی نباشد.}}
به یک جامه بلند که مقداری از آن را لنگ کند و مقداری را ردا قرار دهد، بلکه باید دو جامه جدا باشند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۲}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۳'''
امام خمینی(ره): در پوشیدن جامه احرام احتیاط واجب آن است که نیت کند و قصد امر الهی و اطاعت او کند{{توضیح مساله|۲۷۳|
* '''آیة الله بهجت:''' در پوشیدن لباس احرام قصد قربت لازم است. (متذکر نیتِ کندن لباس مخیط نشده‌اند). 
* 	'''آیات عظام تبریزی، خامنه‌ای، خویی:''' پوشیدن دو جامه احرام واجب تعبّدی است. 
* 	'''آیة الله زنجانی:''' رعایت این احتیاط، مستحب است. 
* 	'''آیة الله سبحانی:''' یکی از واجبات احرام است و طبعاً باید قصد قربت کند ولی در کندن و در آوردن لباس دوخته نیت لازم نیست.
* '''آیة الله سیستانی:''' بعید نیست اعتبار قصد قربت در پوشیدن لباس احرام.}}
و احتیاط مستحب آن است که در کندن جامه دوخته هم نیت و قصد اطاعت کند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۳}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۴'''
امام خمینی (ره): شرط است در این دو جامه که نماز در آنها صحیح باشد، پس کفایت نمی‌کند جامه حریر و غیر مأکول.
{{توضیح مساله|۲۷۴|
* آیة الله بهجت: بنا بر احتیاط در مجموع موانع نماز خواندن در لباس.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' کلیه چیزهایی که در لباس نمازگزار شرط شده، در لباس احرام نیز شرط است.
* 	'''آیة الله سیستانی:''' بنا بر احتیاط واجب در غیر درندگان}}و جامه‌ای که نجس باشد به نجاستی که در نماز عفو از آن نشده باشد.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۴}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۵'''
امام خمینی (ره): لازم است جامه‌ای را که لنگ قرار می‌دهد نازک نباشد، به طوری که بدن‌نما باشد و احتیاط مستحب آن است که ردا هم بدن نما نباشد.{{توضیح مساله|۲۷۵|
* '''آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، زنجانی، صافی، فاضل، مکارم، نوری:''' احتیاط واجب است.
* 	'''آیة الله خامنه‌ای:''' بدن نما بودن ردا مانع ندارد، مشروط بر اینکه ردا بر آن صدق کند.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' جامه‌های احرام باید به قدری ضخیم باشند که بدن از پشت آنها نمایان نباشد و اگر به قدری نازک باشد که در حال عرق کردن یا چسبیدن به تن، بدن نمایان گردد، طواف و نماز با آن اشکال دارد.
* '''آیة الله سیستانی:''' احتیاط این است که هیچ قسمتی از إزار بدن‌نما نباشد، ولی این شرط در ردا 
* معتبر نیست.
*'''آیة الله گلپایگانی:''' جامه احرام نباید به قدری نازک باشد که حاکی از بشره باشد.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۵}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۶'''
امام خمینی (ره): احتیاط واجب {{توضیح مساله|۲۷۶|
* '''آیة الله بهجت:''' اما زنان بنا بر اقوی جایز است در جامه حریر احرام ببندند، گرچه احتیاط در ترک آن است. و همچنین است جواز پوشیدن آن در جمیع احوال احرام.
* '''آیات عظام تبریزی، خامنه‌ای، خویی، زنجانی، صافی، گلپایگانی:''' باید از حریر خالص نباشد.}}
آن است که لباس احرام زن، حریر خالص نباشد، بلکه احتیاط آن است که تا آخر احرام حریر نپوشد.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۶}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۷'''
امام خمینی (ره): دو جامه‌ای که ذکر شد که باید محرم بپوشد مخصوص به مرد است {{توضیح مساله|۲۷۷|
'''آیات عظام سبحانی، صافی، فاضل، گلپایگانی:''' حکم آن در سوم از واجبات احرام (پوشیدن لباس) گذشت}}، ولی زن می‌تواند در لباس خودش به هر نحو هست محرم شود؛ چه دوخته باشد یا نباشد، ولی حریر محض نباشد{{توضیح مساله|۲۷۷|
''''''آیة الله بهجت:''' در مسئله قبلی جواز آن گذشت.
	'''آیات عظام تبریزی، خویی، زنجانی، سیستانی:''' زنان می‌توانند در لباس‌های عادی خود، در صورتی که دارای شرایط ذکر شده در لباس احرام باشد، احرام ببندند. }}چنانچه گذشت.'''
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۷}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۸'''
امام خمینی(ره): احتیاط واجب{{توضیح مساله|۲۷۸|
* '''آیة الله زنجانی:''' هرگاه بدن یا لباس محرم ـ مرد باشد یا زن ـ، نجس شود باید بدون تأخیر آن را تطهیر کند یا لباس را عوض نماید و اگر نامحرم نباشد آن را درآورد.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' باید لباس را تطهیر و یا عوض کند ولی اگر به خاطر نبودن امکانات در مسلخ و یا بُعد مسافتی که مجبور است طی کند تا جامه را عوض یا تطهیر کند مقداری طول کشید به صحت احرام لطمه نمی زند و اگر تطهیر نکرد تا زمان حلق وتقصیر، به صحت ذبح و احرام ضرر نمیزند و کفاره ندارد.
* 	'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' اگر لباس احرام در بعض حالات احرام نجس شود، احتیاط مستحبّ آن است که آن را عوض کند و یا تطهیر نماید، بلکه احوط و اولی آن است که اگر محرم بدنش نجس شود نجاست را از آن زایل کند.
* 	'''آیة الله مکارم، آیة الله نوری:''' واجب است.}}
آن است که هر وقت در بین اعمال یا غیر آن در احوال احرام این دو جامه{{توضیح مساله|۲۷۸|
'''آیة الله فاضل:''' یا لباسی که زنِ محرم پوشیده.}}نجس شود، تطهیر یا تبدیل نماید و احوط مبادرت به تطهیر بدن است در حال احرام اگر نجس شود.{{توضیح مساله|۲۷۸|
* '''آیة الله بهجت:''' و چنانچه بدن نجس شود تطهیر آن از جهت محرم بودن واجب نیست بنا بر اظهر.
* '''آیة الله سبحانی، آیة الله فاضل:''' احتیاط استحبابی است.
* 	'''آیة الله سیستانی:''' وجوب مبادرت به تطهیر بدن ثابت نیست.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۷۸}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۷۹'''
امام خمینی (ره): اگر تطهیر نکند جامه احرام یا بدن را، کفاره ندارد.
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۰''' 
امام خمینی (ره): احتیاط آن است که جامه احرام از پوست نباشد،{{توضیح مساله|۲۸۰|
* '''آیة الله بهجت:''' اقوی جواز احرام است در لباس‌هایی که می‌تواند در نماز بپوشد، هرچند پوست یا غیر بافتنی باشد. 
* 	'''آیة الله تبریزی، آیة الله خویی:''' بنا بر احتیاط، بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد.
* 	'''آیة الله خامنه‌ای، آیة الله سبحانی:''' چنانچه جامه احرام از پوست یا نایلون و مانند آن باشد، اگر عرفاً به آن جامه گفته می‌شود و پوشیدن آن متعارف است مانع ندارد.
* 	'''آیة الله سیستانی''': احتیاط مستحب در دو جامه احرام این است که بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد.
* 	'''آیة الله مکارم:''' این احتیاط ترک نشود.}}لکن ظاهراً اگر به آن جامه گفته شود مانع ندارد.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۰}}

|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۱''' 
امام خمینی (ره): لازم نیست که جامه احرام منسوج و بافتنی باشد،{{توضیح مساله|۲۸۱|
* '''آیة الله تبریزی، آیة الله خویی:''' احوط در دو جامه احرام این است که بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد.
* 	'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' به احتیاط واجب جامه احرام بافته باشد و از پوست و یا مثل نمد مالیده نباشد.
* 	'''آیة الله مکارم:''' احتیاط در آن ترک نشود.}}
بلکه اگر مثل «نمد» مالیده باشد و جامه به آن گفته شود{{توضیح مساله|۲۸۱|
'''آیة الله خامنه‌ای:''' و پوشیدن آن متعارف باشد.}}مانع ندارد.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۱}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۲'''
امام خمینی (ره): افضل آن است که محرم اگر جامه احرام را عوض کرده، وقتی که وارد مکه می‌شود برای طواف همان جامه‌ای را که در آن محرم شده است بپوشد، بلکه موافق احتیاط استحبابی است.{{توضیح مساله|۲۸۲|
* '''آیة الله خویی:''' متعرض این مسئله نشده‌اند.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' مستحب است.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۲}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۳'''
امام خمینی (ره): اگر محرم اضطرار پیدا کند به پوشیدن قبا یا پیراهن برای سردی هوا یا غیر آن می‌تواند قبا و پیراهن بپوشد، لیکن باید قبا را پایین و بالا کند و به دوش بیندازد و دست از آستین آن بیرون نیاورد و احوط آن است که پشت و رو نیز بکند و پیراهن را نیز باید به دوش بیندازد و نپوشد{{توضیح مساله|۲۸۳|
* '''آیة الله خامنه‌ای:''' اگر بر اثر سرما و مانند آن ناگزیر از پوشیدن جامه دوخته باشد می‌تواند از لباس‌های معمولی مانند پیراهن استفاده کند اما نباید آن را بپوشد بلکه آن را به صورت برعکس بالا به پایین یا پشت و رو به‌ روی خود بیاندازد.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' هرگاه برای ضرورتی ناچار به پوشیدن لباس دوخته شد باید کفاره بدهد و بنا بر احتیاط در صورت ضرورت قبا و پالتو و کت را پشت و رو کرده بر دوش بیندازد و دست در آستین نکند.
* 	'''آیة الله سیستانی:''' واجب این است که پشت و رو کند و دست از آستین آن بیرون نیاورد و یا اینکه آن را پایین و بالا کند و بپوشد.
* 	'''آیة الله فاضل:''' احتیاط استحبابی است؛ و واجب است پیراهن را نیز بالا و پایین کند.
* 	'''آیة الله گلپایگانی:''' ولی باید برای آن کفاره بدهد و متعرض بقیه مسئله نشده‌اند.
}}
و اگر اضطرار رفع نمی‌شود مگر به پوشیدن قبا و پیراهن، می‌تواند بپوشد.{{توضیح مساله|۲۸۳| 
* '''آیات عظام تبریزی، سبحانی، سیستانی:''' و بنا بر احتیاط کفاره هم بدهد. 
* '''آیة الله خامنه‌ای:''' و بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند کفاره بدهد.
* 	'''آیة الله زنجانی:''' ولی باید کفاره بدهد.
* 	'''آیة الله صافی:''' ولی باید برای آن کفاره بدهد.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۳}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۴'''
امام خمینی (ره): لازم نیست جامه احرام را همیشه در برداشته باشد، بلکه جایز است آنها را عوض کند و برای شستن بیرون بیاورد و برای حمام رفتن آنها را بِکند، بلکه جایز است برای حاجت{{توضیح مساله|۲۸۴|
* '''آیات عظام تبریزی، خویی، زنجانی، سیستانی:''' و غیر حاجت.
* '''آیة الله سبحانی:''' و امثال اینها جائز است و در غیر این صورت لازم است همواره دو لباس احرام را بر تن داشته باشد.}}هر دو را بیرون بیاورد و لخت شود.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۴}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله۲۸۵'''
امام خمینی(ره): شخص محرم می‌تواند از دو جامه احرام بیشتر بپوشد، مثل دو سه ردا و دو سه لنگ برای حفظ از سرما یا غرض دیگر.{{توضیح مساله|۲۸۵|'''آیة الله زنجانی، آیة الله فاضل:''' لیکن همه آنها باید شرایط لباس احرام را داشته باشند.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۵}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۶''' 
امام خمینی (ره): اگر لباس احرام را عمداً نپوشد{{توضیح مساله|۲۸۶|
* '''آیة الله زنجانی:''' یا لباسی را که بر محرم حرام است درحالی‌که می‌خواهد محرم شود بپوشد...}}یا لباس دوخته درحالی‌که می‌خواهد محرم شود بپوشد معصیت کرده است، ولی به احرام او ضرر نمی‌رساند{{توضیح مساله|۲۸۶|
* '''آیة الله خامنه‌ای:''' اگر در حین احرام، از روی علم و عمد لباس دوخته را از تن بیرون نیاورد، صحت احرامش خالی از اشکال نیست و احتیاط واجب آن است که پس از بیرون آوردن آن نیت و تلبیه را تکرار کند. 
* 	'''آیة الله سبحانی:''' پوشیدن دو جامه احرام وجوب نفسی دارد و اگر عمداً نپوشد و لبیک گوید معصیت کرده و باید هرچه زودتر لباس دوخته را از تن بیرون آورد. 
* 	'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' بنا بر احتیاط باید لباس را بکند و محرم شود تا قطع به صحت 
* احرام نماید. 
* 	'''آیة الله مکارم:''' در صورت عمد خالی از اشکال نیست.}}
و احرامش صحیح است، و اگر از روی عذر باشد معصیت هم نکرده و احرامش صحیح است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۶}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۷'''
امام خمینی (ره): گره زدن لباس احرام اشکال ندارد{{توضیح مساله|۲۸۷|
* '''آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی:''' احوط این است که ازار (لنگ) خویش را به گردن خود بلکه مطلقا گره نزند، ولو بعض آن را به بعض دیگر و با چیزی مانند سنجاق نیز آن را به هم وصل نکند. و احوط این است که ردا نیز گره زده نشود، ولی فرو کردن سوزن یا سنجاق در آن عیبی ندارد. 
* '''آیة الله زنجانی:''' بر مرد محرم، گره زدن لباس احرام و بستن آن با دکمه و کش و سنجاق و سنگ گذاشتن و مانند آن در صورت لزوم، جایز است و در غیر این صورت باید از این امور اجتناب کند و در هر حال، این کار به احرام و عمره و حج، ضرر نمی‌زند.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' احتیاط آن است که لباس احرام را با سنجاق قفلی به هم وصل نکند ولی در حال ضرورت که مثلاً گاهی در مشعرالحرام پیش می‌آید مانعی ندارد.
* 	'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' سنجاق زدن و گره زدن حوله احرام و سنگ گذاشتن بین دو طرف حوله، به نحوی که حوله به صورت یقه پیراهن در آید جایز نیست، و نیز نباید پارچه احرام را چاک داده و مانند پیراهن بپوشد، بلی قرار دادن سنگ کوچک، در جامه احرام برای آنکه آن را سنگین کرده، و ردا را حفظ نماید مانعی ندارد.}}
ولی احتیاط واجب آن است که آن را که لنگ قرار داده به گردن گره نزند{{توضیح مساله|۲۸۷|
'''آیة الله خامنه‌ای:''' گره زدن لنگ به گردن جایز نیست ولی سنجاق زدن و امثال آن و گره زدن بعض آن به بعض دیگر مانعی ندارد مادامی که از صدق عنوان إزار خارج نشود. و همچنین در ردا گره زدن آن با سنجاق یا گیره یا با گذاشتن سنگ‌ریزه در دو طرف آن، بستن آن با نخ به نحو متعارف تا زمانی که عنوان ردا بر آن صدق کند، جایز است.}}
و اگر از روی جهل یا نسیان گره زد احتیاط آن است که فوراً باز کند، ولی به احرامش ضرر نمی‌رساند و چیزی هم بر او نیست و سنگ در جامه احرام گذاشتن و بانخ بستن نیز جایز است.{{توضیح مساله|۲۸۷|'''آیة الله گلپایگانی:''' اگر بدون گِره باشد مانعی ندارد، به شرط آنکه دو طرف ردا را روی یکدیگر نگذارد که مثل گریبان شود.
	'''آیة الله نوری:''' چنان‌که جایز است بعضی از لباس احرام را به بعضی دیگر با سوزن و غیر آن وصل کند.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۷}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۸''' 
امام خمینی (ره): شرط نیست در احرام بستن پاک بودن از حدث اصغر و اکبر، پس جایز است در حال جنابت و حیض و نفاس محرم شود، بلکه غسل احرام برای حائض و نفساء مستحب است.
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۸۹'''
امام خمینی (ره): اگر پیراهن بپوشد بعد از آنکه محرم شد، لازم است که پیراهن را شکاف دهد{{توضیح مساله|۲۸۹|
'''آیة الله زنجانی:''' شکافتن پیراهن برای این است که بتواند پیراهن را از پایین بیرون آورد و اگر بدون شکافتن پیراهن بتواند آن را از پایین بیرون آورد شکافتن پیراهن لازم نیست، و در این صورت که بعد از احرام پیراهن پوشیده فرقی نیست که عالم به مسئله بوده یا از روی جهل به مسئله پیراهن پوشیده باشد.}} و از پایین بیرون آورد، ولی اگر در پیراهن محرم شود، لازم نیست 
شکاف دهد{{توضیح مساله|۲۸۹|
* '''آیة الله بهجت:''' در هر دو صورتِ نزع، مخیط باید بدون پوشاندن سر باشد. 
* 	'''آیة الله خامنه‌ای:''' در صورت علم و عمد، نظر معظّم له در ذیل مسئله ۲۸۶ بیان شد. 
* 	'''آیة الله زنجانی:''' این مطلب در صورتی است که از روی جهل به مسئله در پیراهن محرم شده باشد و اگر از روی علم به مسئله در پیراهن محرم شده باشد، باید آن را از پایین بیرون آورد و اگر لازم شد آن را بشکافد. 
* 	'''آیة الله سبحانی:''' اگر در پیراهن و مانند آنکه جلو بسته است محرم شود باید آن را بشکافد و از پایین بیرون آورد و باید کفاره دهد هرچند مضطر بوده باشد. 
* 	'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' حکم آن در فرض عمد، در مسئله ۲۸۶ گذشت.}}و از پایین بیرون آورد، و همین قدر لازم است آن را بکند و لباس احرام بپوشد و در هر دو صورت احرامش صحیح است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۸۹}}
|-style="background:#f9f9fe;"
|'''مسئله ۲۹۰'''
امام خمینی (ره): اگر فراموش کند احرام را و به خاطرش نیاید مگر بعد از اتمام همه واجبات و نتواند جبران کند احتیاط در بطلان عمره او است، اگرچه صحت آن به نظر بعید نیست،{{توضیح مساله|۲۹۰|
* '''آیة الله بهجت:''' محل تأمّل است صحیح بودن غیر حج.
* '''آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی:''' صحت عمره او خالی از اشکال نیست و باید احتیاط ترک نشود.
* 	'''آیة الله زنجانی:''' در عمره تمتع به ذیل ۲۶۳ و در حج تمتع به ذیل ۹۴۷ تا ۹۴۹ عمل نماید.
* 	'''آیة الله سبحانی:''' اگر کسی احرام را فراموش کرد و تا بعد از همه واجبات عمره تمتع به خاطرش نیامد، چنانچه وقت و فرصت دارد به میقات رفته و محرم میشود و اگر امکان و یا وقت ندارد، از ادنی الحل محرم می‌شود و عمره تمتع را مجدداً انجام میدهد و اگر امکان رفتن به ادنی الحل نیست و درک وقوف اختیاری عرفه از دست می‌رود، حج او به حج إفراد بدل میشود ولی اگر بعد از اعمال حج متوجه شد که محرم نشده، حج او صحیح است.
* 	'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' عمره او صحیح است.
* 	'''آیة الله فاضل:''' عمره‌اش باطل است و باید عدول به غیر حج تمتع کند و همین طور است اگر ترک احرام از روی جهل باشد.
* 	'''آیة الله مکارم:''' عمره و حج او صحیح است.}}ولی اگر اعمال
حج را هم تمام کرد و یادش آمد عملش صحیح است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۲۹۰}}
==مقاله‌های مرتبط==
*[[لباس احرام]]
*[[احرام]]
[[رده:فتواها درباره اعمال حج]]
{{ناوبری فتواها}}