در حال ویرایش مزار سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| عنوان            = مزار سکینه بنت حسین(ع)
| تصویر            = مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع).jpg
| اندازه تصویر     = 
| توضیح تصویر      = [[گنبد]] وسط تصویر، متعلق به مزار سکینه بنت حسین(ع) است.
| بنیانگذار        =
| تأسیس            =
| کاربری           =
| مکان             = [[سوریه]]، [[دمشق]]، قبرستان باب الصغیر.
| نام‌های دیگر      =
| وقایع مرتبط      =
| ظرفیت            =
| وضعیت            = فعال
| مساحت            =
| امکانات          = [[صحن]]، [[گنبد]]، [[سرداب]]، [[ضریح]] و [[صندوق|صندوقچه]].
| شماره ثبت        =
| معمار            =
| سبک              =
| بازسازی          = 
| وبگاه            = 
}}
'''مزار سکینه بنت حسین(ع)'''، در [[قبرستان باب‌الصغیر]] شهر [[دمشق]] در کشور [[سوریه]] قرار دارد. این مزار متصل به [[مزار زینب صغری بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب صغری بنت علی(ع)]] و از مهمترین زیارتگاه‌های قبرستان باب‌الصغیر است.

این مزار، دارای [[صحن]]، [[گنبد|گنبدی]] سبزرنگ و [[ضریح]] نقره‌ای طلاکوب است. قبر اصلی در [[سرداب]] است. در یکی از کتیبه‌هایی که بر روی صندوقچه‌ای قدیمی بالای قبر قرار دارد، مدفون در این بنا به سکینه دختر [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] منسوب شده است.

انتساب این زیارتگاه به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]]، به سبب درگذشت وی در [[مدینه]] مورد تردید قرار گرفته است. به همین دلیل برخی، این مزار را به افرادی دیگر منتسب کرده‌اند که مورد نقد قرار گرفته‌ است.

زیارتگاه‌های دیگری در قاهره مصر و طَبَریه [[فلسطین]] نیز، به سکینه دختر امام حسین(ع) منسوب هستند.

==موقعیت و بنا==
[[پرونده:ضریح سکینه بنت الحسین(ع) (دمشق).jpg|بندانگشتی|ضریح سکینه دختر امام حسین(ع).]]
مزار سکینه بنت حسین(ع)، در [[قبرستان باب‌الصغیر]] شهر [[دمشق]] در کشور [[سوریه]] قرار دارد.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲؛ تاريخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۱۵۵؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱، ص۳۹۶.</ref> این مزار متصل به [[مزار زینب صغری بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب صغری دختر امام علی(ع)]] (ام‌کلثوم) است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref> این دو مزار، از مهمترین زیارتگاه‌های قبرستان باب‌الصغیر دمشق به شمار آمده و مورد توجه زائران [[شیعه]] از کشورهای مختلف است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref>

این مزار، دارای [[صحن]]، [[گنبد|گنبدی]] سبزرنگ، [[ضریح]] نقره‌ای طلاکوب و [[سرداب]] است. قبر اصلی، در سرداب است و روی آن صندوقچه‌ای قدیمی و نفیس قرار دارد. روی صندوقچه کتیبه‌هایی است که آیاتی از قرآن بر آن نقش شده است. در یکی از کتیبه‌ها، مدفون در این قبر به سکینه دختر [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] منسوب شده است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۶؛ Inscriptions Arabes De Damas, Les St ف‍ les Fun ق raires, I. Cimeti ف‍ re DAl-B ع‍ b Al-Sa گ‍ r, Khaled</ref> <ref group="یادداشت">متن این کتیبه چنین است: بسم الله الرحمن الرحیم هذا قبر سکینة بنت الحسین بن علی بن ابی طالب صلوات الله علیهم اجمعین وعلی آلهم الطاهرین.</ref>

==مدفون در مزار==
[[پرونده:کتیبه دور صندوق سکینه بنت حسین(ع) (دمشق).jpg|بندانگشتی|کتیبه دور [[صندوق|صندوقچه]] قبر سکینه بنت حسین(ع) که نوشته خط درشت آن چنین است: [هذ]ا قبر سکینة بنت الحسین.|جایگزین=]]
قبر منسوب به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]] در باب‌الصغیر، از گذشته معروف و شناخته شده بوده است و تاریخ‌نگاران و جهانگردانی همچون ابن جبیر(۵۴۰-۶۱۴ق)، یاقوت حموی(۵۷۴-۶۲۶ق) و ابن بطوطه(۷۰۳-۷۷۹ق) از آن یاد کرده‌اند.<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ٢، ص ١٩٧؛ الاشارات الی معرفة الزیارات، ص ١٣؛ معجم البلدان، ج ٢، ص ۴۶٨؛ رحلة ابن جبیر، ص ٢١٨؛ رحلة ابن بطوطة، ص ٧۵.</ref>

سکینه دختر امام حسین(ع)، نامش آمنه یا امیمه، و مادرش رباب دختر امرئ‌القیس بن عدی قضاعی بود. «سکینه» نام یا لقبی بود که مادرش رباب، او را بدین نام می‌خواند. بر پایه شعری<ref group="یادداشت">لعمرک اننی احب داراً/ تَحُلُّ بها سکینةُ و الربابُ</ref> که امام حسین(ع) درباره سکینه و رباب سروده، وی علاقه زیادی به آن دو داشته است.<ref>تاریخ در آینه پژوهش، «پژوهشی درباره نام، سن و کیفیت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(ع)»، ص ٨۶.</ref> بنا به نقلی سکینه، خواهر [[حضرت علی‌اصغر(ع)]] ملقب به [[عبدالله رضیع]] بود.<ref>نسيم انديشه، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۸؛ حماسه حسینی ۳، بی‌تا، ص۳۱۱؛ پیام‌های عاشورا، بی‌تا، ص۳۰۲.</ref>

وی روز عاشورا در کربلا حاضر بود. سپس به همراه دیگر اسیران [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] و سرهای شهیدان [[کربلا]]، به [[کوفه]] و از آنجا به [[شام]] برده شد و سرانجام با برادر خود [[امام سجاد(ع)]] به [[مدینه]] بازگشت.<ref>تذکرة الخواص، ص ٢۵١.</ref> به گواهی بیشتر منابع، او در سال ۱۱۷ق. در مدینه درگذشت.<ref>انساب الاشراف، ج ٢، ص ١۴١؛ تاریخ مدینة دمشق، ج ۶٩، ص ٢١٨؛ وفیات الاعیان، ج ٢، صص ٣٩۶ و ٣٩٧؛ الاعلام، ج ٣، ص ١٠۶.</ref> برخی، با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]]، برای انتساب این زیارتگاه به او، اعتبار تاریخی قائل نیستند.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref>

===سکینه دختر یکی از پادشاهان===
سید محسن امین (م.‏۱۳۷۱ق)، با استناد به اینکه شیخ عباس قمی (م.۱۳۵۹ق)، نام صاحب مزار را در کتیبه‌ای به خط کوفی در صندوقچه روی قبر، «سکینه بنت الملک» خوانده است، این مزار را قبر دختر یکی از پادشاهان دانسته است.<ref>اعیان الشیعة، ج ٣، ص ۴٩٢.</ref> برخی این استدلال را نپذیرفته اند؛ زیرا در کتیبه روی قبر، نام صاحب مزار، سکینه دختر امام حسین(ع) ذکر شده است.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۵.</ref> <ref group="یادداشت">متن کتیبه: بسم الله الرحمن الرحیم هذا قبر سکینة بنت الحسین بن علی بن ابی طالب صلوات الله علیهم اجمعین وعلی آلهم الطاهرین.</ref>

===سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه===
محمد حسنین سابقی (ت.۱۳۶۵ق) پژوهشگر معاصر، صاحب این قبر را سکینه دختر حسین ذی‌الدمعه (م.۱۳۵ق)، فرزند [[زید بن علی|زید بن علی(ع)]] می‌داند. او بر این باور است که وی و خواهرش «فاطمه» به همراه مادر خود «خدیجه»<ref group="یادداشت">خدیجه، دختر «عمر پسر امام سجاد(ع)» است.</ref> و جد خود «عمر فرزند [[امام سجاد(ع)]]»، در یک مقبره به خاک سپرده شده‌اند؛ ولی به مرور زمان این مکان به قبر سکینه دختر امام حسین(ع) شهرت یافته است.<ref>مرقد العقیلة زینب، ص ٧٣.</ref> وی برای تأیید نظریه خود، به هیچ منبعی استناد نکرده است و پژوهشگران دیگر نیز برای این ادعا سندی نیافته‌اند.<ref>آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۲.</ref>

==دیگر مزارهای منسوب به او==
افزون بر باب‌الصغیر، زیارتگاه‌های دیگری در شهر «قاهره» [[مصر]] و شهر «طَبَریه» [[فلسطین]] به سکینه دختر امام حسین(ع) منسوب است که با توجه به درگذشت سکینه در [[مدینه]] در اعتبار آن‌ها تردید شده است.<ref name=":1">آثار پیامبر(ص) و زیارتگاه‌های اهل بیت(ع) در سوریه، ص۲۵۶ و ۲۵۵.</ref>

== جستارهای وابسته ==
* [[مزار زینب بنت علی(ع) و سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)]]
* [[مزار زینب صغری بنت علی(ع) (دمشق)|مزار زینب صغری بنت علی(ع)]]
==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
*'''الاشارات إلی معرفة الزیارات'''، علی بن ابی‌بکر الهروی، تحقیق: جانین سوردیل ـ طومین، ط ۱، دمشق، المعهد الفرنسی، ۱۹۵۳م.
*'''الاعلام'''، خیر الدین الزرکلی، ط ۱۵، بیروت، دار العلم للملایین، ۲۰۰۲م.
*'''إعلام الورى بأعلام الهدى'''، شیخ طبرسی، قم، آل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
*'''انساب الاشراف'''، احمد بن یحیی البلاذری، تحقیق: محمود الفردوس العظم، دمشق، دار الیقظة العربیة، ۱۹۹۸م.
*'''پیام‌‌های عاشورا'''، جواد محدثی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
*'''تاريخ الأمم و الملوک'''، محمد بن جریر طبری، بیروت، دار التراث، بی‌تا.
*'''تاریخ در آینه پژوهش، «پژوهشی درباره نام، سن و کیفیت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(ع)»'''، محسن رنجبر، شماره ۱۲، زمستان ۱۳۸۵ش.
*'''تاریخ مدینة دمشق'''، علی بن الحسن الدمشقی (ابن عساکر)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۹۹۵-۲۰۰۱م.
*'''تذکرة الخواص'''، یوسف بن قُزُغلی البغدادی الحنفی (سبط ابن الجوزی)، بیروت، مؤسسة اهل البیت، ۱۹۸۱م.
*'''حماسه حسینی'''، مرتضی مطهری، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
*'''رحلة ابن بطوطة'''، محمد بن عبدالله المغربی (ابن بطوطة)، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۲ه‍ .ق.
*'''رحلة ابن جبیر'''، محمد بن احمد الاندلسی (ابن جبیر)، بیروت، دار المشرق العربی، (لا. ت).
*'''مرقد العقیلة زینب'''، محمد حسنین السابقی، ط ۱، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۹ق. ۱۹۷۹م.
*'''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی، بیروت، دار صادر، ۱۳۹۷ق. (۱۹۷۷م.)
*'''نسيم انديشه'''، عبدالله جوادی آملی، ط ۳، قم، نشر اسراء، ۱۳۸۸ش.
*'''وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان'''، احمد بن محمد (ابن خَلَّکان)، تحقیق احسان عباس، بیروت، دار احیاء التراث العربی، (لا. ت).
{{آغاز چپ‌چین}}
*176. Inscriptions Arabes De Damas, Les Stèles Funéraires, I. Cimetière D’Al-Bāb Al-Saġīr. Khaled Moaz & Solange Ory, Damas, Institut Français De Damas, 1977.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{زیارتگاه‌ها و مقبره‌های سوریه}}

[[رده:زیارتگاه‌های سوریه]]
[[رده:قبرستان باب الصغیر]]
[[رده:مزارهای دمشق]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]