در حال ویرایش مسجد قبلتین (بخش)

== آنچه از اين احاديث برداشت مي‌شود: ==
'''اولاً''' از حديث اول و دوم برداشت مي‌شود که آيه تغيير قبله هنگام نماز ظهر نازل شده است. حافظ بن حجر نيز به اين موضوع، به روشني اشاره مي‌کند و مي‌گويد: «از ظاهر حديث براء چنين برداشت مي‌شود که نمازي که در آن تغيير قبله صورت گرفت، نماز ظهر است».[19] 

از اين گذشته، اين روايات نشان مي‌دهد که مردي همراه پيامبر9 نماز ظهر را خواند. سپس از کنار بني‌حارثه (که قومي از انصار هستند) رد شد. آنان نماز عصر را مي‌خواندند. آن مرد آنان را از تغيير قبله باخبر کرد. آنها نيز به سمت قبله چرخيدند.

'''ثانياً''' از حديث سوم چنين برداشت مي‌شود که دستور تغيير قبله هنگام نماز ظهر، در مسجد بني‌سلمه نازل شد. سپس پيامبر9 هنگام نماز به سمت کعبه چرخيد؛ ازاين‌رو اين مسجد به مسجد قبلتين معروف شد.

'''ثالثاً''' از حديث چهارم اينگونه برداشت مي‌شود که اولين نمازي که پيامبر9 در مسجد مقدس نبوي به سمت کعبه خواند، نماز عصر بود.

'''رابعاً''' از حديث پنجم اينگونه برداشت مي‌شود که عباد بن بشر با پيامبر9 در مسجد بني‌سلمه نماز خواند. سپس از کنار بني‌حارثه رد ‌شد. آنها نماز عصر را مي‌خواندند. عباد آنان را از تغيير قبله آگاه کرد. آنها نيز به سمت کعبه چرخيدند.

'''خامساً''' از حديث ششم و هفتم اينگونه برداشت مي‌شود که اهل قبا زماني از تغيير قبله آگاه شدند که نماز صبح را مي‌خواندند؛ ازاين‌رو هنگام نماز صبح به سمت کعبه چرخيدند.

پس از آنچه بيان شد، ‌آشکار گرديد که دستور تغيير قبله در مسجد بني‌سلمه هنگام نماز ظهر بر پيامبر9 نازل شد. به اين ترتيب، ايشان به سمت کعبه چرخيد؛ از‌همين‌رو است که اين مسجد، مسجد قبلتين ناميده شده است. سپس در مسجد نبوي به سمت کعبه شريفه نماز عصر را خواند. اين نماز، اولين نماز کاملي بود که پيامبر9 آن را پس از نزول فرمان تغيير قبله به سمت کعبه خوانده است. از سوي ديگر، مردي که همراه پيامبر9 در مسجد بني‌سلمه نماز خواند، از کنار بني‌حارثه عبور کرد. آنها نماز عصر را مي‌خواندند. او آنها را از تغيير قبله آگاه کرد. آنان نيز به سمت کعبه چرخيدند. ولي خبر تغيير قبله، هنگام نماز صبح به اهالي قبا رسيد و آنها نيز به سمت کعبه چرخيدند.

پس بين احاديثي که درباره اين موضوع وارد شده است، هيچ منافاتي وجود ندارد. در اينجا نظرات دانشمنداني مي‌آيد که به روشني اين مطلب را ذکر کرده‌اند. 

حافظ بن حجر مي‌گويد که ثابت شده اولين نمازي که پيامبر9 در بني‌سلمه خوانده است، نماز ظهر بود؛ زماني که بشر بن براء بن معرور در آن هنگام درگذشت. اولين نمازي که آن حضرت در مسجد نبوي خواند، نماز عصر بود. اما اينکه ايشان نماز صبح را در بني‌سلمه خوانده باشد، فقط از حديث ابن عمر درباره اهل قبا برداشت مي‌شود.

ابن عربي[20] مي‌گويد که وجه ‌اشتراک اختلاف اين روايت در نماز صبح يا نماز عصر بودن، به اين مطلب برمي‌گردد که خبر تغيير قبله به گروهي هنگام نماز عصر رسيد؛ اما آن خبر به اهل قبا هنگام نماز صبح رسيد.[21]

حافظ بن حجر مي‌گويد: 

هيچ منافاتي بين اين دو حديث وجود ندارد؛ زيرا خبر مربوط به تغيير قبله هنگام عصر، به همه کساني رسيد که داخل مدينه بودند؛ يعني همان مردم بني‌حارثه. اين ادعا بر اساس حديث براء است که خبرش را عباد بن بشر يا ابن نهيک نزد بني‌حارثه بُرد. آن خبر هنگام نماز صبح به کساني رسيد که خارج مدينه بودند؛ يعني همان بني‌عمرو بن عوف که در قبا سکونت داشتند. اين ادعا بر اساس حديث ابن عمر است. در حديث يادشده، اسمي از آن شخصي برده نشده است که خبر تغيير قبله را به بني‌عمرو بن عوف رساند... .[22]

ممکن است کسي بگويد هر مسجدي که نمازگزارانش هنگام نماز خواندن از بيت‌المقدس به سمت کعبه چرخيده باشند، ذوقبلتين (داراي دو قبله) است؛ زيرا نمازگزارانش به سمت دو قبله نماز خوانده‌اند؛ ازاين‌رو معنا ندارد مسجد بني‌سلمه به صورت خاص، مسجد ذوقبلتين (داراي دو قبله) ناميده بشود.

'''جواب:''' اولين مسجدي که در آن يک نماز به سمت دو قبله خوانده شده، فقط مسجد بني‌سلمه است؛ ازهمين‌رو نامگذاري اين مسجد به ذوقبلتين (داراي دو قبله) سزاوارتر است. در ادامه اين پژوهش، بعضي نظرات دانشمنداني آورده مي‌شود که معتقدند به احتمال قوي، فرمان تغيير قبله در مسجد بني‌سلمه، و هنگام نماز ظهر بر پيامبر9 نازل شده است.