در حال ویرایش مسیر طالبی (کتاب)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان =مسیر طالبی
| عنوان اصلی = 
| تصویر = کتاب_مسیر_طالبی.jpg
| اندازه تصویر =
| توضیح_تصویر =
| نویسنده =میرزا ابوطالب خان
| برگرداننده =
| ویراستار =
| به تصحیح =
| به کوشش =
| تاریخ نگارش = ۱۲۲۸ق
| تصویرگر =
| طراح جلد =
| موضوع = سفرنامه
| سبک =
| زبان = فارسی
| تعداد جلد =۳ جلد، برخی چاپ‌ها در ۱ جلد
| صفحه = 
| قطع =
| ناشر = مؤسسه فرانکلین، انتشارات علمی و فرهنگی
| وبسایت ناشر =
| محل انتشارات = [[هند]]، [[تهران]] 
| تاریخ نشر = ۱۲۲۹ق
| ترجمه به =انگلیسی،‌ فرانسه، هلندی
| مجموعه =
| شابک =
}}
'''مسیر طالبی'''، سفرنامه‌ای به زبان فارسی و نوشته میرزا ابوطالب است. او در سفر ۵ ساله‌اش از [[هند]] به اروپا و کشورهای اسلامی تحت قلمرو [[دوره عثمانی|عثمانی]] یادداشت‌برداری و در سال ۱۲۱۹ق آن‌ها را تنظیم و تألیف کرد. یکی از ویژگی‌های این کتاب پرداختن به شهرها و اماکن زیارتی کشور [[عراق]] است. مسیر طالبی به زبان‌های گوناگون ترجمه شده و بارها در [[ایران]] به چاپ رسیده است.

==نویسنده==
میرزا ابوطالب، معروف به ابوطالب لندنی،<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ۱۳۸۳ش، ص۱۸.</ref> فرزند محمد بیک‌خان تبریزی اصفهانی، در سال ۱۱۶۶ق در شهر [[شیعه‌]]‌نشین لَکنَهو در [[هند]] به دنیا آمد.<ref>نامه اهل خراسان، ص۱۱۰.</ref> پدرش، [[چمهوری آذربایجان|آذربایجانی]] تبار و متولد [[اصفهان]] بود<ref>چند سفرنامه از سفرای [[ایران]]، نشریه وزارت امور خارجه، شماره سوم، ص۲۶ و۲۷.</ref> و هنگامی که به علت موضع‌گیری‌هایش مورد خشم [[نادرشاه]] قرار گرفت به هند گریخت.<ref>مقاله «مسیر طالبی»، نشریه فرهنگ خراسان، ضمیمه دوره پنجم.</ref> میرزا ابوطالب در ۱۳ سالگی همراه پدرش به مرشدآباد هند هجرت کرد و تا ۲۰ سالگی در آنجا ماند. او مورد توجه حاکمان ایرانی این سامان قرار گرفت و به منصب‌هایی رسید. وی از کارشکنی‌ها و دشمنی‌های مخالفینش خسته شد و در سال‌ ۱۲۱۳ق<ref>نامه اهل خراسان، ص۱۱۰.</ref> مسافرت‌های درازش را به کشورهای اروپایی، آفریقایی و آسیایی آغاز کرد.<ref>چند سفرنامه از سفرای ایران، نشریه وزارت امور خارجه، ص۲۶ و۲۷.</ref> برخی سفر او را به اروپا در راستای همکاری وی با کمپانی [[انگلستان|انگلیسی]] «هند شرقی» دانسته‌اند. او همکاری‌اش را با این کمپانی قطع کرد و در سال ۱۲۱۸ق به هند بازگشت<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ۱۳۸۳ش، ص۱۲.</ref> و دیده‌هایش را از این سفرِ ۵ ساله نگاشت. ابوطالب در سال ۱۲۲۱ق در شهر لکنهو در هند درگذشت.<ref>نامه اهل خراسان، ص۱۱۰.</ref>

میرزا ابوطالب شاعر نیز بود و آثار فراوانی نگاشت؛ از جمله «خلاصة الافکار» که سرگذشت شاعران قدیم و هم‌عصر وی است، «لبّ السیر و جهان‌نما» که گزیده‌ای از تاریخ عمومی جهان است، «اشعار میرزا ابوطالب خان»، «تفضیح الغافلین» که وقایع زمان نواب [[آصف الدوله]] است، رساله‌ای در علم اخلاق، «مباحثی در طب» و «مسیر طالبی».<ref>ادبیات فارسی بر مبنای تالیف استوری، ص۸۷۹؛ نامه اهل خراسان، ص۱۱۰ - ۱۱۲، تفضیح الغافلین، مقدمه مصحح کتاب؛ مسیر طالبی، مقدمه، ۱۳۸۳ش، ص۲۳ و۲۴.</ref>

==محتوا==
مسیر طالبی، با نام کامل مسیر طالبی فی بلاد افرنجی، گزارش سفر دراز میرزا طالب از [[هند]] به اروپا و کشورهای اسلامی تحت قلمرو دولت [[دوره عثمانی|عثمانی]] است.<ref>فهرست کتاب‌های چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> این سفرنامه به احوال کشورهای [[انگستان]]، [[ایرلند]]، [[فرانسه]]، [[ترکیه]] و [[عراق]] پرداخته و از شهرهای آن کشورها مانند [[لندن]]، آکسفرد، ویلز، هنلی، [[پاریس]]، [[استانبول]]، [[بغداد]]، [[سامرا]]، [[نجف]]، [[کربلا]]، و از بحر فارس و دریای عمان سخن گفته است.<ref>مسیر طالبی، تمام کتاب.</ref>

او در سفرنامه خود به ذکر ویژگی‌های شهرهای زیارتی، حاکمان، اماکن زیارتی و زائران در کشور عراق و  جزئیات حرم‌های [[امامان(ع)]] پرداخته است؛ برای نمونه [[گنبد]] [[حرم امام هادی(ع)]] را بسیار افراشته و استوارتر از گنبدهای [[امام حسین(ع)]] و [[امام علی(ع)]] دانسته، ولی از تذهیب و تزیین خالی معرفی کرده است.<ref>مسیر طالبی، ۱۳۸۳ش، ص۳۹۹ - ۴۰۶.</ref>

==اهمیت==
ترجمه‌های گوناگون به زبان‌های مختلف از این کتاب نشانه شهرتی است که در محافل فرهنگی و علمی اروپا و آسیا به دست آورده است.<ref>فهرست کتاب‌های چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> مسیر طالبی، یکی از نخستین سفرنامه‌هایی است که توسط ایرانیان در خصوص کشورهای اروپایی نگارش یافته و نویسنده آن بی‌واسطه اطلاعات دست اول و دیده‌های خود را جزء به جزء در کتاب نوشته است‌.<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ۱۳۸۳ش، ص۲۱.</ref>

==ترجمه==
چارلز استوارت، مسیر طالبی را در سال ۱۲۲۸ق به زبان انگلیسی برگرداند. پس از آن در ۲ جلد به زبان هلندی ترجمه شد و پس از آن، برگردان فرانسوی آن نیز منتشر شد.<ref>فهرست کتاب‌های چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref>

==در نگاه دیگران==
ادیب و پژوهش‌گر معاصر غلامحسین یوسفی، سفرنامه میرزا ابوطالب را یکی از بهترین سفرنامه‌های ایرانیان در سده‌های اخیر شمرده است. وی دقت نظر، حسن استنباط، نکته‌بینی، صداقت، صراحت و انصاف نویسنده را در برخی از امور، در خور توجه دانسته است.<ref>معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان؛ نامه اهل خراسان، ص۱۱۴ و ۱۱۵.</ref> 

نسخه‌شناس، کتاب‌پژوه و فهرست‌نویس معاصر، ایرج افشار این کتاب را از آثار فارسی معروف اواخر سده ۱۲ق دانسته است. وی این کتاب را از حیث اسلوبِ نگارش و جهات ادبی عصری دارای اعتبار و در خور دقت و اعتنا دانسته است.<ref>مسیر طالبی،مقدمه، ۱۳۸۳ش، ص۲۱.</ref>

==چاپ==
میرزا ابوطالب در سال ۱۲۱۹ق یادداشت‌های خود در سفر را به صورت کتاب تألیف کرد. به گفته خود نویسنده در مقدمه کتاب، او نویسندگانی را به کار گرفت و نسخه‌هایی از کتاب را زیر نظر خودش فراهم آورد و این نسخه‌ها را به نزدیک‌ترین دوستانش اهدا کرد. رونوشت برخی از این نسخه‌ها در کتابخانه‌های سرشناس جهان موجود است. در سال ۱۲۲۸ق متنی فارسی به نام نسخه مسیر طالبی، به تصحیح میرزا حسن‌علی، پسر میرزا ابوطالب در کلکته و در ۸۶۵ صفحه به چاپ رسید. گزیده متن فارسی مسیر طالبی نیز توسط دکتر مک فارلین در هندوستان به چاپ رسید.<ref>فهرست کتاب‌های چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref>

مسیر طالبی، به کوشش حسین خدیوجم، توسط کتاب‌های جیبی و با همکاری انتشارات فرانکلین، در ۳ جلد، در سال ۱۳۵۲ش در تهران چاپ شد. دیگر بار توسط سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی‌‫، در سال ۱۳۶۳ تجدید چاپ شد.‬ پس از آن توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی در ۱ جلد، در سال‌های ۱۳۷۳،<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/۵۵۹۸۸۴ اطلاعات نشر مسیر طالبی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران]</ref> ۱۳۸۳، ۱۳۹۴ و ۱۳۹۶ش<ref>مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۸۳ش؛ مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۴ش؛ مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۶ش.</ref> منتشر شد. حسین خدیوجم برای تصحیح، از نسخه خطی موجود در موزه بریتانیا و نسخه چاپ کلکته بهره برد. این چاپ دارای فهرست فرهنگ لغات و ترکیبات و فهرست راهنماست.<ref>[http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1266/1/162 گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۸، ص۱۶۲.]</ref>

==پیوند به بیرون==
[http://sohalibrary.com/item/view/219742 مطالعه نسخه الکترونیکی]
==پانوشت==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}

{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی، 
| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هشتم، ص۱۵۶. 
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/۱۲۶۶/۱/۱۵۶
}}
* '''ادب‌ی‌ات‌ ف‌ارس‌ی‌ ب‌ر م‌ب‌ن‌ای‌ ت‌ال‌ی‌ف‌ اس‌ت‌وری'''، ‌چ‌ارل‌ز آم‌ب‌روز اس‌ت‌وری، ت‌رج‌م‌ه‌ ی‌و. ا. ب‌رگ‌ل‌؛ م‌ت‌رج‌م‌ان‌ ی‌ح‌ی‌ی‌ آری‌ن‌پ‌ور، س‌ی‌روس‌ ای‌زدی‌، ک‌ری‌م‌ ک‌ش‌اورز، ت‌ح‌ری‌ر اح‌م‌د م‌ن‌زوی‌، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی‌‫،‌‫۱۳۶۲ش.
* '''تفضیح الغافلین'''، میرزاابوطا‌لب‌ (لندنی‌) اصفها‌نی‌؛ ترتیب‌ و تصحیح‌ عا‌بدرضا‌ بیدار، دهلی‌، Institut of Oriental Studies Saulat Public Library Rampur انسی‌تیوت‌ آف‌ اورینتل‌ استدیز صولت‌ پبلک‌ لابریری، ۱۹۶۵م.
* '''چند سفرنامه از سفرای ایران'''، عباس اقبال آشتیانی، نشریه وزارت امور خارجه، سال اول، شماره سوم، شهریور ۱۳۲۸ش.
* [http://www.nlai.ir/ '''پایگاه مجازی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران''']
* '''شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان'''، شهریار نقوی، مجله ارمغان، سال ۴۱ش.
* '''فهرست کتابهای چاپی فارسی'''، خان بابا مشار، مولف، تهران، ۱۳۵۰ش.
* '''گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی'''، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هشتم، ص۱۵۶. بخش مورد نظر از مقاله ص۱۶۱.
* '''مسیر طالبی'''، میرزا ابوطالب اصفهانی، به کوشش حسین خدیوجم، با همکاری انتشارات فرانکلین، تهران، ۱۳۵۲ش. 
* '''مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابو طالب خان'''، ابو طالب بن محمد اصفهانی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۸۳ش.
* '''مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابو طالب خان'''، ابو طالب بن محمد اصفهانی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۹۴ش.
* '''مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابو طالب خان'''، ابو طالب بن محمد اصفهانی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۹۶ش.
* '''معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان'''، غلامحسین یوسفی، نشریه فرهنگ خراسان، ضمیمه دوره پنجم، خرداد ۱۳۴۳ش.
* '''مقاله «مسیر طالبی»'''، غلامحسین یوسفی، نشریه فرهنگ خراسان، ضمیمه دوره پنجم، خرداد ۱۳۴۲ش.
* '''نامه اهل خراسان'''، غلامحسین یوسفی، تهران، کتابفروشی زوار، ۱۳۴۷ش.
{{پایان}}

{{کتاب‌شناسی عتبات عالیات}}

[[Category:کتاب‌های میرزا ابوطالب خان]]
[[Category:کتاب‌های قرن سیزدهم قمری]]
[[Category:سفرنامه‌های عتبات]]

[[رده:کتاب‌های میرزا ابوطالب خان]]
[[رده:کتاب‌های قرن سیزدهم قمری]]
[[رده:سفرنامه‌های عتبات]]