در حال ویرایش مناسك الحج آیت‌الله خامنه‌ای (کتاب)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر = مناسك_الحج_آیت‌الله_خامنه‌ای_(کتاب).jpg
| عرض تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نویسنده = سید علی خامنه‌ای
| برگرداننده = 
| به کوشش = 
| به تصحیح = 
| تاریخ نگارش = 
| ویراستار = 
| موضوع = احکام حج و عمره - مسجد الحرام
| سبک = 
| زبان = عربی
| تعداد جلد = 
| صفحه = 
| قطع = 
| ناشر = نشر مشعر
| وبسایت ناشر = 
| محل انتشارات = تهران
| تاریخ_نشر = 1426 قمری / 2005 میلادی
| ترجمه به = فارسی
| شمارگان = 
| شابک = 
| مجموعه = 
| نوع رسانه = 
| تصویرگر = 
| نسخه الکترونیکی = 
| رده‌بندی کنگره = BP۱۸۸/۸/خ۲۵م۸ ۱۳۸۵
| رده‌بندی دیویی = 297/357
| سایر مشخصات = شماره كتابشناسي ملي : م۸۵-۳۴۴۶۴
}}'''مناسک الحج''' تألیف آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رساله‌ای فقهی است که در ابتدا به زبان عربی منتشر شده و به بیان احکام و آداب مربوط به [[حج]] و [[عمره]] می‌پردازد. کتاب در سال 1426ق/2005م، توسط انتشارات مشعر، به چاپ رسیده است. نسخه جدید این کتاب در سال 1393شمسی به زبان فارسی توسط نشرمشعر منتشر شده است.

== ساختار ==
اثر با دیباچه‌ای از مؤلف آغاز می‌شود و محتوای آن در دو بخش اصلی تنظیم شده است. در ابتدای کتاب، مباحثی درباره «[[حجة الاسلام|حجةالاسلام]]» و «[[حج نیابتی]]» مطرح می‌گردد و سپس جزئیات مربوط به [[اعمال حج تمتع|اعمال حج]] و [[عمره]] به‌تفصیل توضیح داده می‌شود.<ref name=":0" />

== ویژگی‌ها ==
در پایان نسخه عربی کتاب، فهرست مطالب درج نشده و پاورقی‌ها به توضیح نکات فقهی یا روایی متن پرداخته‌اند.<ref name=":0" /> ناشر کتاب، نشر مشعر در تهران می‌باشد که کتاب را در سال 1426قمری/2005میلادی، به چاپ رسانده است. نسخه ترجمه شده فارسی کتاب در پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری در 183صفحه با فهرست فارسی، منتشر شده است.<ref>[https://www.leader.ir/fa/book/8/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D8%AD%D8%AC-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C کتاب مناسک حج رهبری در پایگاه رسمی لیدر دات آی آر]</ref> نسخه جدید این کتاب در سال 1393شمسی به زبان فارسی توسط نشرمشعر منتشر شده است.<ref>نسخه فارسی مناسک حج.</ref>

== محتوای کتاب ==
در دیباچه، نویسنده ابتدا به جایگاه و ارزش معنوی حج اشاره کرده<ref name=":0">خامنه‌ای، سید علی، ''مناسک الحج''، ص۵.</ref> و پس از آن، به احکام مربوط به انکار وجوب حج و نیز ترک‌کنندگان آن می‌پردازد.<ref>ر.ک: همان، ص6</ref> همچنین اقسام حج، مانند حج واجب، مستحب، نیابتی، [[حج تمتع|تمتع]]، [[حج افراد|افراد]] و [[حج قران|قران]] بیان شده است.<ref>همان، ص7</ref>

بخش نخست کتاب، در دو فصل، به تعریف «حجةالاسلام» و «حج نیابتی» اختصاص دارد. شرایط وجوب حجةالاسلام شامل عقل، بلوغ و استطاعت است که استطاعت نیز انواع مالی، بدنی، زمانی و امنیت مسیر را در بر می‌گیرد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص12</ref>. در خصوص حج نیابتی، برای شخصی که حج به‌جای او انجام می‌شود (منوب‌عنه)، تنها دو شرط اسلام و یا فوت/عدم توانایی مطرح شده است<ref>همان، ص31</ref>. اما برای نایب، شرایط بیشتری همچون بلوغ، عقل، ایمان، آگاهی به مناسک، توانایی انجام صحیح اعمال، نداشتن حج واجب بر ذمه و نبود عذر در ترک بعضی از اعمال ذکر گردیده است<ref>همان، ص30.</ref>.

بخش دوم، که شامل یک مقدمه و دو قسمت است، اعمال حج و عمره را بررسی می‌کند. در مقدمه این بخش، اقسام حج و عمره توضیح داده می‌شود؛ از جمله حج تمتع (ویژه کسانی که فاصله‌ای بیش از حدود ۹۰ کیلومتر از مکه دارند)، عمره تمتع، حج افراد و قران (برای ساکنان مکه یا کمتر از ۹۰ کیلومتری آن) و نیز عمره مفرده.<ref>همان، ص39-‌45.</ref>

قسمت نخست به اعمال عمره پرداخته و در پنج فصل سامان یافته است:

# مواقیت: شامل مساجد و مکان‌هایی مانند مسجد شجره، وادی عقیق، جحفه، یلملم و قرن المنازل که به‌عنوان میقات حاجیان معرفی شده‌اند.<ref>همان، ص49-‌55.</ref>
# احرام: بیان احکام نیت، تلبیه، لباس احرام و نیز محرماتی همچون بهره‌مندی جنسی، استعمال عطر، نکاح، صید خشکی و….<ref>همان، ص56-‌82.</ref>
# طواف: شامل شرایطی مانند نیت، طهارت، ختنه‌بودن مردان و پوشش مناسب. همچنین نماز طواف در همین بخش توضیح داده شده است.<ref>همان، ص83-‌100.</ref>
# سعی: بیان احکام رفت‌وآمد میان صفا و مروه که در آن طهارت شرط نمی‌باشد.<ref>همان، ص101-‌104.</ref>
# تقصیر: کوتاه‌کردن مو، ریش، سبیل یا ناخن که احکام آن در فصل پایانی این بخش ذکر شده است.<ref>همان، ص105-‌108.</ref>

قسمت دوم به اعمال حج اختصاص یافته و در نه فصل تنظیم شده است. برخی از مهم‌ترین مباحث عبارتند از:<ref>همان، ص111-138.</ref>

* احرام حج و تفاوت آن با احرام عمره که تنها در نیت مشخص می‌شود.
* وقوف در عرفات و مشعرالحرام (مزدلفه).
* رمی جمره عقبه در روز دهم ذی‌الحجه.
* قربانی شتر، گاو یا گوسفند در منا.
* حلق یا تقصیر پس از قربانی.
* اعمال مکه (طواف زیارت، نماز آن، سعی، طواف نساء و نماز آن).
* بیتوته در منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم.
* رمی جمرات سه‌گانه در روزهای پایانی که نماد دوری از شیطان است.

در انتهای کتاب، مسائل متفرقه‌ای درباره اعمال حج مطرح شده<ref>همان، ص142.</ref> و سپس دعاهای امام حسین(ع)<ref>همان، ص181.</ref> و امام سجاد(ع) در روز عرفه نقل گردیده است.<ref>همان، ص212.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==

* '''مناسك الحج،''' سیدعلی خامنه‌ای، تهران، نشرمشعر، 1426ق.