در حال ویرایش مناسك الحج (امام خمینی) (بخش)

== تاریخچه انتشار ==
اولین نسخه از این کتاب در سال ۱۳۴۰ شمسی (مصادف با شوال المکرم ۱۳۸۱ قمری) توسط چاپخانه علمیه قم منتشر شد. این اثر در ابتدای دوران مرجعیت امام خمینی(ره) به چاپ رسید و در طول سه دهه مرجعیت ایشان، به دو زبان فارسی و عربی و در قالب‌های مختلف توسط ناشران متعدد عرضه شد.<ref name=":0">مناسک الحج، ص9</ref> 

=== بازنگری‌ها و اصلاحات پس از انقلاب ===
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کتاب مناسک الحج فارسی امام خمینی(ره) سه بار مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفت:

۱. '''نسخه اول (۱۳۶۱ شمسی):''' توسط انتشارات «الزهرا(س)» منتشر شد و شامل استفتائات جدید و تقریظی از امام خمینی(ره) بود. این نسخه در ۲۰۷ صفحه عرضه شد.

۲. '''نسخه دوم (۱۳۶۲ شمسی):''' برخی مسائل از کتاب الحج «تحریر الوسیله» به این اثر افزوده شد و صد مسئله متفرقه درباره احکام حج نیز در پایان کتاب گنجانده شد. این نسخه توسط انتشارات پاسدار اسلام منتشر گردید.

۳. '''نسخه کامل (۱۳۶۶ شمسی):''' این نسخه شامل اصلاحات نگارشی، تغییرات در ترتیب فصول و افزودن مسائل جدید از کتاب الحج «تحریر الوسیله» بود. همچنین، ۵۵۰ مسئله جدید به آن اضافه شد.

نسخه کامل مناسک الحج امام خمینی(ره) تاکنون بارها توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در قطع‌های مختلف منتشر شده است.<ref name=":1">مناسک الحج، ص10</ref>  

=== مناسک حج با حاشیه دیگر مراجع ===
این کتاب بارها با حواشی مراجع تقلید دیگر منتشر شده است.<ref>کتابشناسی حج و زیارت، ص511 تا 514.</ref> حوزه نمابندگی ولی فقیه از دهه هفتاد در حال چاپ این کتاب اب خواهش مختلف از مراجع تقلید است، از سال 1372 با حواشی اراکی، گلپایگانی، خویی به چاپ رسیده است و در سال 1375 نسخه دیگری از این کتاب با حواشی آیات عظام: بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، صافی، صانعی، غروی، مکارم و نوری همدانی منتشر شده است. [[مناسک حج]] [[امام خمینی]] آخرین بار در 1398 در [[پژوهشکده حج و زیارت]] با حواشی هفت تن از مراجع تقلید (آیات عظام: خامنه‌ای، سبحانی، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی)، تهیه شده و توسط [[نشر مشعر]] در 652صفحه عرضه شده و ضمن اصلاح نواقصِ احتمالی، در قالب‌های گوناگون در دسترس عموم قرار گرفته است.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Aeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=78 آینه آثار، ص81.]</ref>

==== ساختار کتاب ====
در انتهای هر بخش از کتاب (اعم از متن عربی و فارسی)، فهرست مطالب مربوط به همان بخش ارائه شده است که دسترسی به موضوعات را برای خوانندگان آسان‌تر می‌کند. متن اصلی کتاب متعلق به فتاوای امام خمینی است و نظرات دیگر مراجع معاصر تقلید در پاورقی منعکس شده است.<ref name=":2" />