در حال ویرایش میقات (فتاوای مراجع)

{{مقاله فقهی۲
| میقات|میقات}}
{{جعبه اطلاعات اعمال
 | عنوان = میقات (فتوای مراجع)
 | تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | فیلم = فیلم احرام عمره تمتع (میقات و زمان).mp4
 | توضیح فیلم = ببینید: معرفی [[مسجد شجره]] و آموزش [[احرام]]
 | دسته = مکان‌های مناسک عمره و حج
 | مربوط به آیین = [[عمره مفرده]] و [[عمره تمتع]]
 | مکان = 
 | زمان = 
 | عمل قبلی = 
 | عمل بعدی = احرام
 | حکم = 
 | کفاره = 
 | پیامد فقهی = 
 | ثواب = 
 | آداب وابسته = 
 | فلسفه و اسرار = 
 | منشاء و تاریخچه = 
 | مکان‌های وابسته = [[مسجد شجره]]
 | اشیای وابسته = 
 | ذکرهای وابسته = 
 | دعاهای وابسته = 
 | مفاهیم فقهی وابسته = [[احرام]]
 | احکام فقهی وابسته = 
 | صفحه فتواهای مراجع = 
 | جستارهای وابسته = [[میقات]]
}}

== مسجد شجره ==
{{فتاوی حج
| مساله = ۲۰۰ 
|بدان که محل [[احرام]] بستن برای [[عمره تمتع]]، که آن را میقات می‌نامند، مختلف می‌شود به اختلاف راه‌هایی که حجاج از آنها به طرف مکه می‌روند و آن پنج محل است:
اول ـ [[مسجد شجره]] است که آن را «ذُوالحُلَیفه» می‌نامند{{توضیح مساله|۲۰۰|.
 '''خامنه‌ای:''' مسجد شجره در منطقه ذوالحلیفه در نزدیکی مدینه منوره واقع شده است.}} و آن میقات کسانی است که از مدینه منوره به مکه می‌روند.
|{{ارجاع مساله|۲۰۰}}
}}

== جواز تاخیر احرام از مسجد شجره ==
{{فتاوی حج
| مساله =۲۰۱ 
|جایز است در صورت ضرورت، احرام را از مسجد شجره تأخیر بیندازد تا میقات اهل شام.{{توضیح مساله|۲۰۱|. '''بهجت:''' جواز احرام با این فرض از مسجد شجره و انجام دادن کار ضروی و سپس کفاره دادن محل تأمل است؛ پس احتیاط ترک نشود.}}
| {{ارجاع مساله|۲۰۱}}
}}

== احرام در داخل مسجد شجره  ==
{{فتاوی حج
 | مساله = ۲۰۲
|احتیاط واجب{{توضیح مساله|۲۰۲|. 
* '''بهجت:''' جایز نیست در بیرون مسجد به طوری که محاذی و برابر آن از طرف راست یا چپ باشد احرام بسته شود و اختیاراً باید در صورت امکان از درون مسجد احرام بسته شود. 
* ''''تبریزی''': جایز است در بیرون مسجد به طوری که محاذی آن از طرف راست یا چپ باشد احرام بسته شود و احوط این است که در صورت امکان از درون مسجد احرام بسته شود و احتیاط واجب آن است که از پشت مسجد قدیم احرام نبندند.
* '''خامنه‌ای:''' احرام خارج از مسجد شجره کفایت نمی‌کند و واجب است داخل مسجد مُحرم شوند. 
* '''خویی''': احرام از منطقه ذوالحلیفه، مانعی ندارد. 
* '''زنجانی:''' کسی که از مدینه منوره عازم مکه است باید در مسجد شجره ـ هرچند قسمت‌های جدید آن باشد ـ نیت احرام را انشاء کند؛ یعنی از قلب خود بگذارند که «خود را ـ مثلاً ـ به عمره تمتع، محرم قرار می‌دهم» ولی مکان تلبیه واجب، منطقه ذوالحلیفه است، پس اگر داخل مسجد نیت کرد ولی تلبیه واجب را خارج مسجد هم بگوید کفایت می‌کند.
* '''سبحانی، صافی، گلپایگانی و مکارم:''' بلکه همین اندازه که محاذی مسجد از طرف راست یا چپ باشد کفایت می‌کند، هرچند از داخل مسجد مستحب است.}} آن است که در داخل مسجد شجره محرم شود نه خارج آن، هرچند نزدیک به آن باشد.
|{{ارجاع مساله|۲۰۲}}
}}

{{فتاوی حج
| مساله = ۲۰۳
| شخص جنب و حائض می‌توانند در حال عبور از مسجد محرم شوند{{توضیح مساله|۲۰۳|. 
* '''تبریزی''': شخص جنب و حائض در خارج مسجد محرم می‌شود و تجدید تلبیه در جُحفه لزومی ندارد و نیز اگر در حال عبور از مسجد محرم شوند مانعی ندارد.
* '''خویی''': این مسئله و دو مسئله بعد، مبنی بر لزوم احتیاط است و در مسئله قبل گفته شد که احتیاط واجب نیست و احرام در خارج مسجد مانع ندارد.
* '''سبحانی:''' فرد جنب نمیتواند داخل مسجد بشود و باید از بیرون مسجد سمت راست یا چپ آن محرم شود و اگر بخواهد داخل مسجد محرم شود باید حالت عبوری داشته باشد و لبیک را در حال عبور بگوید و اگر درب دوم بسته باشد احتیاط آن است که بیرون مسجد محرم شود.
* '''سیستانی:''' برای حائض و نفساء احرام بستن بیرون مسجد شجره کافی است.
* '''مکارم:''' می‌توانند در خارج مسجد یا در حال عبور از مسجد محرم شوند.}} و نباید در مسجد توقف کنند.
|{{ارجاع مساله|۲۰۳}}
}}
{{سخ}}
{{فتاوی حج
| مساله = ۲۰۴
| اگر جنب به واسطه زیادی جمعیت نتواند در حال عبور از مسجد احرام ببندد و آب برای غسل نباشد و نتواند صبر کند تا آب پیدا شود باید تیمم کند و داخل مسجد شود و احرام ببندد.{{توضیح مساله|۲۰۴| 
* تفصیل نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۰۲ و ۲۰۳ گذشت.
* '''فاضل:''' و همچنین است حائض و نفساء که پاک شده‌اند. 
* '''نوری:''' و چنین است}}
حائض که از حیض پاک شده است.
|{{ارجاع مساله|۲۰۴}}
}}
{{سخ}}
{{فتاوی حج | مساله =۲۰۵|اگر حائض نتواند تا وقت پاک شدن صبر کند احتیاط آن است که نزدیک مسجد محرم شود و در «جحفه» یا محاذی آن احرام را تجدید کند. {{توضیح مساله|۲۰۵|.
 '''بهجت:''' اگر نتواند وارد مسجد شود در خارج مسجد محاذی آن محرم می‌شود و در جحفه یا محاذی آن تجدید احرام می‌کند بنا بر احتیاط. 
 * '''خامنه‌ای:''' زنی که دارای عذر است، می‌تواند در حال عبور از مسجد مُحرم شود، به شرطی که مستلزم توقف در مسجد نباشد. ولی اگر مستلزم توقف در مسجد هرچند بر اثر ازدحام و مانند آن باشد و نتواند احرام را تا برطرف شدن عذر به تأخیر بیندازد، باید از جُحفه یا محاذات آن مُحرم شود. و جایز است با نذر از هر مکان دیگری قبل از میقات مُحرم شود.
* '''زنجانی، '''فاضل:''' اگر حائض نتواند تا وقت پاک شدن صبر کند، باید نزدیک مسجد محرم شود و نیاز به تجدید احرام از جحفه ندارد. و همین طور است حکم زنی که در حال نفاس باشد.
تبریزی، خویی، سبحانی، سیستانی، صافی، گلپایگانی و مکارم: می‌تواند در کنار مسجد محرم شود و تجدید احرام لازم نیست.
نوری: اگر به واسطه زیادی جمعیت، از عبور از مسجد هم عاجز باشد، احتیاط آن است که از نزدیک مسجد محرم شود.}}
دوم ـ وادی عقیق است، که اوایل آن را «مسلخ» و اواسط آن را «غمره» و اواخر آن را «ذات عرق» می‌گویند که محل احرام عامه است و آن میقات کسانی است که از راه عراق و نجد به مکه می‌روند. {{توضیح مساله|۲۰۵|. '''خامنه‌ای:''' و احرام بستن از همه قسمت‌های آن صحیح است. 
'''سبحانی:''' وادی عقیق وسیع‌ترین میقات در میان مواقیت پنج‌گانه است که در ۱۸۰ کیلومتری مکه قرار دارد و احتیاط واجب آن است که از نقطه مسلخ تا نقطه غمره محرم شوند.}}
سوم ـ قرن المنازل است، و آن میقات کسانی است که از راه طائف حج می‌روند. {{توضیح مساله|۲۰۵|. '''خامنه‌ای:''' و مُحرم شدن از قَرن المَنازل خواه از داخل مسجد باشد یا خارج آن در سایر مواضع قَرن المنازل کافی است.}}
چهارم ـ یَلَمْلَمْ است، که اسم کوهی است و آن میقات کسانی است که از راه 
یمن می‌روند. {{توضیح مساله|۲۰۵|''' سبحانی:''' نزدیک‌ترین میقات به مکه همین است که از جاده جدید ۹۴ کیلومتر با مکه فاصله دارد. 
 . '''خامنه‌ای:''' و احرام بستن از همه قسمت‌های آن صحیح است. 
'''سبحانی:''' یلملم ۱۰۰ کیلومتر با مکه فاصله دارد.}}
پنجم ـ جُحْفه است و آن میقات کسانی است که از راه شام می‌روند. {{توضیح مساله|۲۰۵|.
 '''بهجت:''' اهل مدینه می‌توانند از جحفه اختیاراً محرم شوند.
''''''خامنه‌ای:'''''' و احرام بستن از داخل مسجد و یا سایر مواضع جُحفه صحیح است.
'''سبحانی:''' و نیز میقات کسانی است که به هر علتی در مسجد شجره محرم نشدهاند و همین طور کسانی که از طریق دریا عازم حج شده و پس از بستن احرام در آنجا عازم بندر جده می‌شوند.
'''سیستانی:''' و کسانی که از مسجد شجره گذشته و محرم نشده‌اند هرچند بدون عذر.}}
|{{ارجاع مساله|۲۰۵}}
}}

== از کجا بفهمیم جایی میقات است ==
{{فتاوی حج  | مساله =۲۰۶|اگر بیّنه شرعیه قائم شد؛ یعنی دو شاهد عادل{{توضیح مساله|۲۰۶|. ''' سبحانی:''' یک شاهد عادل و اگر شاهد عادلی در کار نباشد باید از اهل محل پرسید و در صورت اطمینان به آن اعتماد کرد ولی امروزه مواقیت پنج‌گانه به وسیله تابلوهایی معین شده و طبعاً مفید 
اطمینان است.
'''سیستانی:''' شهادت دو عادل در صورتی مفید است که مستند به حس یا مانند آن باشد.
'''مکارم:''' رسیدن به میقات با حداقل شهادت یک نفر عادل نیز ثابت می‌شود، ولی در زمان ما میقات‌ها مشخص است و احتیاجی به این امور نیست.}} شهادت دادند{{توضیح مساله|۲۰۶|.
 '''خامنه‌ای:''' یا شهرتی که موجب اطمینان است قائم شد.}} که فلان مکان میقات است، تفتیش و تحصیل علم لازم نیست{{توضیح مساله|۲۰۶|. '''بهجت:''' احوط و اقوی لزوم تحصیل علم است به این اماکن و اگر علم ممکن نباشد بعید نیست اکتفا به ظن حاصل از پرسیدن اهل معرفت به این اماکن. 
'''زنجانی:''' بلکه برای میقات گواهی کسی که خبر او برای شخص حاجی یا نوع مردم اطمینان آور است و همچنین گواهی اهل محل ـ ولو اطمینان بخش نباشد ـ کافی است.}} و اگر علم و بیّنه{{توضیح مساله|۲۰۶|. '''خامنه‌ای:''' یا شهرت موجب اطمینان.}} ممکن نشود می‌تواند اکتفا کند به ظن حاصل{{توضیح مساله|۲۰۶|. '''تبریزی''': بر مکلف واجب است یقین یا اطمینان به رسیدن به میقات پیدا نموده و احرام ببندد و یا حجت شرعیه داشته باشد و افرادی که آنجا زندگی می‌کنند، گفته آنها حجت شرعیه محسوب می‌شود، بلکه شهادت یک نفر ثقه کافی است، اگر بدانیم مستند او سؤال از عرف محل است.
'''خویی''': تحصیل اطمینان لازم است و گمان کافی نیست، بلی اگر ثقه خبره از محل خبر بدهد 
کافی است. 
'''سیستانی:''' تحصیل علم یا اطمینان یا حجت شرعیه لازم است.
'''فاضل:''' تحصیل اطمینان لازم است.}} از پرسیدن از کسانی که اهل اطلاع به آن مکان‌ها می‌باشند.
|{{ارجاع مساله|۲۰۶}}
}}

== محاذات میقات ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۰۷| هرگاه از راهی برود که به هیچ‌یک از میقات‌ها عبورش نیفتد، باید از محاذات میقات احرام ببندد. {{توضیح مساله|۲۰۷|. '''بهجت:''' باید از محاذات اولین میقات نزدیک به خود محرم شود.
'''خویی''': کسی که تقریباً یک ماه یا بیشتر در مدینه منوره اقامت نموده و عازم حج باشد و بخواهد از غیر راه متعارف مدینه تا مکه برود، همین که شش مایل از مدینه دور شود محاذی و برابر مسجد شجره خواهد بود و همان جا میقاتش خواهد بود و از همان جا احرام می‌بندد. و در تجاوز نمودن از محاذات مسجد شجره و احرام بستن از محاذات یکی از مواقیت دیگر، بلکه از خصوص مورد مذکور نیز مشکل است.
'''زنجانی:''' کسی که از مدینه منوره عازم مکه است باید از مسجد شجره محرم شود، البته اگر از غیر راه متعارف، عازم مکه باشد باید پس از آنکه به مقدار فاصله مسجد شجره از مدینه قدیم (حدود ده کیلومتر) دور شد محرم شود و کسانی که از غیر مدینه، عازم مکه هستند چنانچه از یکی از مواقیت یا حوالی نزدیک آن می‌گذرند باید از میقات محرم شوند و محاذات میقات کفایت نمی‌کند و نذر، مجوز احرام بستن در غیر میقات نیست و اگر از مواقیت و حوالی آنها عبور نمی‌کنند، هر کجای خارج حرم محرم شوند صحیح است و در این صورت احرام از محاذات میقات، مطابق احتیاط استحبابی است و در این مسئله فرقی بین عمره مفرده و تمتع و حج افراد نیست.
'''سبحانی:''' هرگاه از راهی برود که هرگز از میقات عبور نمی‌کند مانند کسی که از ایران و غیره وارد جده می‌شود، می‌تواند به دو صورت محرم شود: الف) به مدینه منوره برود و از مسجد شجره محرم شود و یا به جحفه برود و از آنجا محرم شود. ب) به حدیبیه برود چه از راه قدیم و چه از راه جدید و در آنجا محرم شود و اصلاً کسی که از یکی از مواقیت عبور نمی‌کند، رفتن او به میقات واجب نیست و می‌تواند به یکی از دو گونه اخیر محرم شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۰۷}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۰۸| اگر عبور او طوری است که محاذات با دو میقات پیدا می‌کند احتیاط واجب{{توضیح مساله|۲۰۸|. '''بهجت:''' اقوی کفایت احرام اول است؛ به نحوی که در مسئله قبل بیان شد. 
تبریزی، فاضل: باید از جایی که اول محاذات پیدا می‌کند، احرام ببندد و تجدید نیت در محاذات میقات بعد لازم نیست.
'''خویی'''، '''زنجانی:''' با ملاحظه مسئله سابق، این مسئله منتفی است.
'''سبحانی:''' اگر از محاذات میقات اول احرام ببندد و سپس به محاذات میقات دوم برسد، تجدید احرام لازم نیست.
'''سیستانی:''' مخیر است از محاذی هر کدام احرام ببندد، گرچه احتیاط مستحب احرام در محاذی اول است. 
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': واجب است که از جایی که....}} آن است که از جایی که اول، محاذات پیدا می‌کند احرام ببندد و در محاذات میقات بعد، تجدید نیت احرام کند.
|{{ارجاع مساله|۲۰۸}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۰۹| کسانی که از محاذات غیر مسجد شجره عبور می‌کنند، احتیاط مستحب{{توضیح مساله|۲۰۹|. '''خویی''': اگر فاصله زیاد باشد، ظاهراً نذر لازم است و اگر فاصله کم باشد، بنا بر احتیاط واجب باید نذر کند یا اینکه به یکی از مواقیت برود. 
'''زنجانی:''' کسی که از مواقیت و نزدیکی آنها نمی‌گذرد هر کجا خارج حرم، محرم شود، صحیح است هرچند قبل از محاذات مواقیت باشد و نیازی به نذر نیست، البته اگر نذر کند که قبل از حرم از مکان معینی، مثلاً جده، محرم شود باید به نذر خود عمل کند.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': متعرض مسئله استحباب نذر نشده‌اند.}} آن است که قبل از رسیدن به محاذات، به نذر محرم شوند و بهتر آن است که در محاذات، تجدید احرام کنند.
|{{ارجاع مساله|۲۰۹}} }} {{سخ}} 

== اگر احرام از میقات را به تاخیر بیاندازد ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۱۰| شخص مستطیع اگر احرام را از میقات تأخیر بیندازد از روی علم و عمد{{توضیح مساله|۲۱۰|.
 '''زنجانی:''' و اختیار و نتواند به میقات برگردد باید به یکی دیگر از مواقیت پنج‌گانه رفته و از آنجا محرم شود والاّ احرام و عمره و حج او باطل است و نباید وارد حرم یا مکه شود.
'''سیستانی:''' واجب است برگردد به همان میقات، در صورت امکان، هرچند میقات دیگری 
در پیش باشد، به جز کسی که از ذوالحُلَیفه گذشته باشد هرچند عمداً و بدون عذر که می‌تواند از 
جحفه محرم شود.}} و ممکن نشود برگردد به میقات، به واسطه عذری، و میقات دیگری در پیش نداشته باشد حج او باطل است{{توضیح مساله|۲۱۰|.
'''بهجت:''' بنا بر احتیاط واجب باید احرام ببندد از هر مکانی که ممکن باشد، به تفصیلی که در ناسی احرام مذکور است. و عمره را به جا آورد و قضای آن بعد از آن.
'''تبریزی''': احتیاط واجب این است که در صورت امکان در خارج حرم محرم شود و در صورت عدم امکان در حرم محرم شود و اگر حج واجب باشد سال آینده آن را اعاده کند.
'''خویی''': اگر در صورت امکان در خارج حرم محرم شود و در صورت عدم امکان در حرم محرم شود، اگرچه به واسطه تأخیر مرتکب معصیت شده است لیکن صحت آن خالی از وجه نیست. ولی در صورت تمکن احتیاط مستحب این است که حج را اعاده کند.
'''سبحانی:''' هرچند احتیاط مستحب است که از مرز حرم، احرام ببندد و اعمال خود را انجام دهد و سال دیگر نیز باید حج را قضا کند.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': اگرچه احوط آن است که از هر مکانی که ممکن باشد محرم شود و عمره را انجام دهد و بعد هم قضای آن را به جا آورد.}}، و باید سال دیگر حج به جا آورد.
|{{ارجاع مساله|۲۱۰}} }}

== محاذات را چگونه باید یافت ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۱۱| شخصی که می‌خواهد از محاذی میقات محرم شود، اگر محاذات را نداند{{توضیح مساله|۲۱۱|. '''بهجت:''' اگر علم به محاذات ممکن نباشد، ظاهراً کفایت مظنّه است در صورتی که موجب اطمینان یا حاصل از سؤال اهل آن محل باشد علی الأحوط.}} باید از اهل اطلاع مورد وثوق بپرسد{{توضیح مساله|۲۱۱|. 
'''سیستانی:''' اگر دو خطّ متقاطع را فرض کنیم که زاویه قائمه‌ای را تشکیل می‌دهند و یکی از آنها از مکه می‌گذرد و دیگری از میقات، نقطه تقاطع، محل محاذات با میقات است و معیار در این امر صدق عرفی است نه دقت عقلی.}}، و قول مجتهد که اهل اطلاع به آن مکان‌ها نیست اعتبار ندارد، و اگر نتواند محاذات را بفهمد{{توضیح مساله|۲۱۱|.
 '''بهجت:''' اگر در طریق او محاذات علمیه با ظنّیه نباشد احوط رفتن به سوی میقاتی یا محاذات آن است و محتمل است جواز احرام از اول احتمال و تجدید آن در مقدار اقرب مواقیت به مکه. }} قبل از رسیدن به محلی که احتمال می‌دهد از محاذات گذشته است به نذر محرم شود{{توضیح مساله|۲۱۱|. '''مکارم:''' بنا بر احتیاط.}}، بلکه اگر از محل معینی پیش از رسیدن به محاذات، به نذر محرم شود احوط است. {{توضیح مساله|۲۱۱|. '''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۷ و ۲۰۹ مراجعه شود.
'''سبحانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۵ و ۲۰۷ مراجعه شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۱۱}} }}

== احرام کسانی که با هواپیما به حج می‌روند ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۱۲| کسانی که با هواپیما به حج می‌روند و می‌خواهند بعد از حج به مدینه مشرف شوند، احتیاط آن است که بدون احرام بروند «[[جده]]»{{توضیح مساله|۲۱۲|.'''بهجت:''' احوط در مورد کسی که از جده به حج می‌رود این است که از محاذی میقاتی که اقرب به وی است احرام ببندد. کسانی که با هواپیما به جده می‌روند، در صورتی که رفتن به جحفه یا میقات دیگر همراه با مشقت و دشواری باشد می‌توانند با نذر در جده محرم شوند و کفایت می‌کند.
* '''تبریزی''': محاذات جده با یکی از مواقیت ثابت نیست بلکه اطمینان به عدم محاذات آن است، پس احرام از جده مجزی نیست و بر حاجی لازم است از محل خود یا در راه قبل از رسیدن به جده، به مقداری که قابل ملاحظه ـ باشد هرچند در هواپیما باشد ـ نذر احرام نموده و از محل نذر احرام ببندد و یا به یکی از مواقیت رفته، احرام ببندد و یا به رابغ برود و آنجا با نذر احرام، محرم شود.
* '''خامنه‌ای:''' نمی‌توانند در جده برای عمره تمتع اختیاراً محرم شوند، زیرا جده نه میقات است، نه محاذی میقات؛ بلکه برای احرام باید به یکی از میقات‌ها، مثل جُحفه بروند. و در صورتی که نتوانند به یکی از میقات‌ها بروند، احتیاط واجب این است که با نذر از جده احرام ببندند. 
* '''خویی''': احرام از جده، حتی با فرض محاذی بودن آن با میقات، مجزی نیست و بر حاجی لازم است که در صورت امکان به یکی از مواقیت برود یا از وطن خود یا در راه، قبل از رسیدن به جده به مقداری که قابل ملاحظه باشد هرچند در هواپیما باشد، نذر احرام نموده و از محل نذر احرام ببندد و یا اینکه پس از ورود به جده، به محلی که رابغ نام دارد برود و از آنجا با نذر احرام، قبل از میقات احرام ببندد.
* '''زنجانی:''' اگر بدون رفتن به میقات مستقیم به مکه می‌روند می‌توانند از جده محرم شوند؛ بلکه هر کجا خارج حرم ـ مانند حدیبیه ـ محرم شوند صحیح است.
* سبحانی: به ذیل مسئله ۲۰۷ مراجعه شود.
* '''سیستانی:''' با ملاحظه نقشه‌های جغرافیایی، نقطه محاذی جحفه، در جنوب شرقی جده واقع است ولذا با نذر می‌شود در فرودگاه جده احرام بست؛ زیرا قبل از میقات واقع است و اما نذر احرام در هواپیما یا قبل از آن، با علم به اینکه به ناچار زیر سایه خواهد رفت مورد اشکال است.
* '''صافی'''، '''گلپایگانی''': جایز نیست از جده با نذر محرم شوند بلکه باید به جحفه رفته، 
* از آنجا محرم شوند.
* '''فاضل:''' محاذات جده با هیچ‌یک از میقات‌ها ثابت نیست. بنابراین باید یا به میقات یا محاذات میقات برود ولی برای عمره مفرده می‌تواند از ادنی الحل محرم شود.
* '''مکارم:''' محاذات جده با هیچ‌یک از میقات‌ها ثابت نیست. بنابراین باید یا به میقات یا به محاذات میقات برود و یا اگر نمی‌تواند احتیاطاً نذر کند و در ابتدای حرم تجدید احرام کند.
*نوری: اگر از جده مستقیماً عازم مکه شوند میقات آنان «جحفه» است.}} و از اهل اطلاع مورد اعتماد تحقیق کنند{{توضیح مساله|۲۱۲|. بر اساس کارشناسی سازمان جغرافیایی نامه   فرودگاه جده و حتی شهر جده از محاذی میقات جحفه گذشته و محاذی میقات از آن سمت در دریای سرخ واقع می‌شود.}} اگر جده یا «حده» معلوم شد، محاذی با یکی از میقات‌ها است، از آنجا محرم شوند والاّ بروند به میقات دیگر؛ مثل جحفه و از آنجا محرم شوند، و اگر نتوانستند به جحفه یا به میقات دیگر بروند با نذر{{توضیح مساله|۲۱۲|. '''تبریزی''': در صورتی که رفتن به یکی از مواقیت ممکن نباشد و قبل از میقات هم به نذر محرم نشده، لازم است از جده با نذر احرام بسته و بعداً در خارج حرم قبل از دخول آن تجدید احرام کند.}} از جده محرم شوند و بهتر آن است که در «حده» تجدید احرام کنند اگرچه لازم نیست.
|{{ارجاع مساله|۲۱۲}} }}

== تعریف محاذات ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۱۳| مراد از «[[محاذات]]» آن است که کسی که می‌رود به طرف مکه، به جایی برسد که میقات به طرف راست یا چپ او واقع شود به خط راست{{توضیح مساله|۲۱۳|. '''سبحانی:''' و این یک امر عرفی است که هرگاه بگویند این نقطه عبور شما محاذی با فلان میقات است، کافی است.}}؛ به طوری که اگر از آنجا بگذرد میقات متمایل به پشت او شود.
|{{ارجاع مساله|۲۱۳}} }} {{سخ}}

== راه تشخیص محاذات ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۱۴| محاذات ثابت می‌شود به علم و به دو شاهد عادل و اگر اینها ممکن نشود، اگر گمان حاصل شد{{توضیح مساله|۲۱۴|. '''بهجت:''' به ذیل مسئله ۲۱۱ مراجعه شود. 
'''خامنه‌ای:''' یا شهرتی که موجب اطمینان شود. 
'''سبحانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۶ مراجعه شود.
'''فاضل:''' اگر اطمینان حاصل شد.}} از قول کسانی که مطلع به آن مکان‌ها هستند ظاهراً کافی است، بلکه از قول کسانی که اهل خبره هستند و از روی قواعد علمیه محاذات را تعیین می‌کنند، اگر گمان حاصل شد ظاهراً کافی است. {{توضیح مساله|۲۱۴|. '''تبریزی''': محاذات با میقات، به علم و اطمینان ثابت می‌شود و نیز به گفته کسانی که به آن مکان‌ها رفت و آمد می‌کنند، اما گفته کسی که از روی قواعد علمیه محاذات را تعیین می‌کند، اعتباری ندارد. 
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۷ و ۲۰۹ مراجعه شود. 
سبحانی، '''فاضل:''' به ذیل مسئله ۲۰۶ مراجعه شود.
'''سیستانی:''' معیار در تشخیص محاذات، در ذیل مسئله ۲۱۱ گذشت و باید علم یا اطمینان یا حجت شرعی بر آن قائم باشد.}}
|{{ارجاع مساله|۲۱۴}} }} {{سخ}} 

== عبور بدون احرام به دلیل فراموشی یا ندانستن ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۱۵| کسی که به واسطه فراموشی یا ندانستن مسئله و عذر دیگر{{توضیح مساله|۲۱۵|. '''بهجت:''' عذری که مسوّغ ترک باشد ولو ظاهراً؛ از قبیل مرض و جهل به موضوع، بدون تقصیر، و ظاهر لحوق جهل به حکم است با عدم تقصیر در آنچه مذکور شد (و این در مسئله بعدی نافع است).}} بدون احرام از میقات عبور کرد پس اگر امکان داشت برگشتن به میقات و به اعمال عمره می‌توانست با برگشتن برسد واجب است برگردد و از میقات احرام ببندد،{{توضیح مساله|۲۱۵|. '''زنجانی:''' و از همان میقات احرام ببندد و اگر نمی‌تواند به همان میقات برگردد چنانچه میقات دیگری سر راه اوست، از آن میقات محرم می‌شود ـ و در هر دو صورت اگر از یکی دیگر از مواقیت پنج‌گانه احرام ببندد صحیح است ـ والاّ از هر جا که هست محرم می‌گردد مگر داخل حرم شده باشد که در صورت امکان باید برای احرام از حرم خارج شود.
'''سیستانی:''' این حکم در غیر مورد مسجد شجره است و کسی که از آن عبور کند هرچند عمدی باشد می‌تواند از جحفه محرم شود، گرچه گناه کرده است.
'''مکارم:''' می‌تواند از همان جا محرم شود.}} چه داخل حرم شده باشد یا نه و اگر ممکن نیست،{{توضیح مساله|۲۱۵|. '''صافی'''، '''گلپایگانی''': پس اگر از میقات دیگری عبور می‌کند، از میقات بعدی محرم شود و اگر میقات دیگری در مسیر نیست، به مقداری که می‌تواند به طرف میقات برگردد و اگر هیچ‌یک از این طرق ممکن نیست از همان محل محرم شود.}} به نحوی که گفته شد، پس اگر داخل حرم نشده، از همان جا احرام ببندد و احتیاط مستحب{{توضیح مساله|۲۱۵|. '''تبریزی'''، '''سیستانی:''' بنا بر احتیاط واجب، به مقداری که ممکن است به طرف میقات برگردد و محرم شود.
'''خامنه‌ای:''' بنا بر احتیاط واجب.
'''سبحانی:''' احتیاط مستحب آن است که چند قدم به سمت میقات برود و از آنجا احرام ببندد.}} آن است که هر مقداری می‌تواند به طرف میقات برگردد و آنجا محرم شود و اگر داخل حرم شده، واجب است اگر می‌تواند و به اعمال عمره می‌رسد، از حرم خارج شود{{توضیح مساله|۲۱۵|. '''بهجت:''' و احتیاط به دور شدن از حرم، به مقدار عدم فوت حج ترک نشود. 
'''سبحانی:''' واجب است از حرم خارج شود و از مرز حرم محرم شود و اگر به خاطر تنگی وقت یا عدم امکان نتواند از حرم خارج شود، لازم است به مقداری که می‌تواند، عقب برود، هرچند به مرز حرم نرسد و از آنجا احرام ببندد.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': به طرف میقات به مقداری که ممکن است برود و الاّ از ادنی الحل محرم شود و در صورت عدم تمکن از رفتن به ادنی الحل در مکه محرم شود.
'''مکارم:''' هرچند به تنعیم رود.}} و محرم گردد و اگر نمی‌تواند به نحوی که گفته شد همان جا محرم شود و احتیاط مستحب آن است که هر قدر می‌تواند به طرف خارج حرم برگردد و آنجا محرم شود.
|{{ارجاع مساله|۲۱۵}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۱۶| زن حائض اگر مسئله نمی‌دانست و عقیده داشت که نباید در میقات محرم شود و احرام نبست، حکمش همان است که در مسئله قبل گفته شد. {{توضیح مساله|۲۱۶|. '''خویی''': ولی بنا بر احتیاط باید به مقدار ممکن از حرم دور شود و احرام ببندد.
'''سیستانی:''' در صورتی که داخل حرم شده باشد احتیاط واجب این است که در صورتی که نتواند به میقات برگردد به بیرون حرم رفته و از آنجا احرام ببندد، بلکه احوط آن است که در این صورت از حرم، به مقدار ممکن دور شود و اگر ممکن نشد حکم دیگران را دارد که در مسئله ۲۱۵ گذشت. 
'''مکارم:''' این زن اگر می‌تواند باید به میقات برگردد.}}
|{{ارجاع مساله|۲۱۶}} }} {{سخ}} 

احرام بستن پیش از رسیدن به میقات{{فتاوی حج | مساله =۲۱۷| جایز نیست احرام بستن پیش از رسیدن به میقات و اگر احرام ببندد صحیح نیست ولی اگر نذر کند که از محلی که پیش از میقات است احرام ببندد جایز است{{توضیح مساله|۲۱۷|. '''سیستانی:''' اگر بداند مستلزم ارتکاب محرّم می‌شود؛ مانند استظلال، انعقاد نذر مورد اشکال است.
'''فاضل:''' صحت نذر برای کسی که می‌داند ناچار می‌شود در روز با وسیله مسقف حرکت کند محل اشکال است، بلی اگر بداند که برای احرام عمره تمتع نمی‌تواند به یکی از مواقیت معروفه برود نذر اشکال ندارد و معصیت هم نکرده است. ولی احتیاط آن است که در ادنی الحل تجدید احرام کند و در هر دو صورت کفاره استظلال را باید بدهد.}} و باید از همان جا محرم شود؛ مثلاً اگر نذر کرد که از «قم» محرم شود واجب است عمل کند، و بهتر آن است که به میقات یا محاذات میقات که رسید احرام را تجدید کند. {{توضیح مساله|۲۱۷|. 
'''بهجت:''' نیازی به تجدید احرام در میقات نیست بلکه می‌تواند از راهی به مکه برود که بر میقات نگذرد.	
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۷ و ۲۰۹ مراجعه شود.
'''سبحانی:''' و دیگر تجدید احرام در میقات لازم نیست.
'''صافی و گلپایگانی''': و در این صورت احتیاط مستحب است که در هنگام عبور از میقات تلبیه را تجدید کند.
'''فاضل:''' تجدید احرام لازم نیست.}}
|{{ارجاع مساله|۲۱۷}} }} {{سخ}} 

== تاخیر انداختن احرام از میقات جایز نیست ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۱۸| جایز نیست احرام را از میقات تأخیر بیندازد اختیاراً{{توضیح مساله|۲۱۸|. 
'''زنجانی:''' بر کسی که عازم مکه یا حرم است گذشتن از مواقیت پنج‌گانه و نزدیک آنها بدون احرام، اختیاراً جایز نیست و گذشتن از محاذات دور مانعی ندارد؛ ولی برای ورود مکه یا حرم باید قبل از حرم، احرام ببندد.}}، بلکه احتیاط واجب آن است که از محاذات میقات، بدون احرام عبور نکند{{توضیح مساله|۲۱۸|. 
'''بهجت:''' اقرب جواز عدول اهل مدینه است از مرور به ذوالحلیفه برای احرام از جحفه اختیاراً. 
'''خویی''': به ذیل مسئله ۲۰۹ مراجعه شود.
'''خامنه‌ای:''' هرگاه فردی از راهی برود که به هیچ‌یک از میقات‌ها عبورش نیفتد و به مکانی برسد که محاذی یکی از میقات‌ها است، باید از محاذات میقات محرم شود.
'''سبحانی:''' چنان‌که عبور از محاذات میقات هم بدون احرام حرام میباشد ولی اگر این حرام را مرتکب شد و از میقات دوم احرام بست، حج او صحیح است. 
'''سیستانی:''' و احوط این است که مکلف از محاذی میقات نگذرد، مگر با احرام، اگرچه بعید نیست که گذشتن جایز باشد، در صورتی که در پیش روی مکلف میقاتی یا محاذی میقاتی باشد. 
'''صافی و گلپایگانی''': بلکه واجب است.
'''فاضل:''' این احتیاط مستحب است.}}، اگرچه میقات دیگری بعد از آن باشد.
|{{ارجاع مساله|۲۱۸}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۱۹| اگر از میقات بدون احرام{{توضیح مساله|۲۱۹|. 
'''بهجت:''' در حال اختیار.
'''سبحانی و فاضل:''' و بدون عذر.}} عبور کرد واجب است در صورت امکان برگردد و از آن میقات محرم شود{{توضیح مساله|۲۱۹|. 
'''زنجانی:''' چنانچه بدون عذر از میقات گذشته به مسئله ۲۱۰ و ذیل آن و چنانچه با عذر عبور کرده به مسئله ۲۱۵ و ذیل آن مراجعه شود.}}، بلکه اگر میقات دیگری بعد از آن میقات باشد باید به احتیاط واجب{{توضیح مساله|۲۱۹|. بهجت، تبریزی، خویی، سبحانی، صافی، گلپایگانی: در صورت امکان باید برگردد.
'''خامنه‌ای:''' واجب است.
'''سیستانی:''' و هرگاه بدون احرام، از میقات گذشته، در صورت امکان باید به میقات برگردد، مگر کسی که بدون عذر از ذوالحلیفه گذشته و به جحفه رسیده باشد، که چنین شخصی بنا بر اظهر، برایش کافی است که از جحفه احرام ببندد، اگرچه گناهکار است. 
'''مکارم:''' این احتیاط واجب نیست.}} برگردد به میقاتی که از آن گذشته و محرم شود.
مسائل متفرقه میقات
مسائل متفرقه میقات
|{{ارجاع مساله|۲۱۹}} }}

== احرام از اطراف مسجد شجره ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۰| احتیاط واجب{{توضیح مساله|۲۲۰|. 
'''بهجت:''' واجب است در صورت امکان از داخل مسجد محرم شود. 
تبریزی، خویی، سبحانی، صافی، گلپایگانی و مکارم: این احتیاط مستحبی است.
'''خامنه‌ای و زنجانی:''' تفصیل آن در مسئله ۲۰۲ گذشت.}} آن است که از خود مسجد شجره احرام بسته شود نه اطراف آن و احتیاط مستحب آن است که در محلّ اصلی مسجد محرم شود،{{توضیح مساله|۲۲۰|. '''سبحانی:''' فرق بین مسجد قدیم و جدید نیست.}} اگرچه از مسجد مطلقاً جایز است، حتی در قسمتی که مسجد توسعه پیدا کرده است. {{توضیح مساله|۲۲۰|.
 '''بهجت:''' احتیاطاً احرام از مسجد قدیمی شجره باشد و با فحص از اهل اطّلاع، توسعه از یمین و یسار و خلف است و قسمت محراب از مسجد قدیمی محسوب می‌شود و در صورت عدم امکانِ دخول به قسمت قدیمی، از محاذی آنجا محرم شوند. 
'''تبریزی''': احتیاط واجب این است که از پشت مسجد قدیم احرام نبندد.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۰}} }} {{سخ}} 

== تبدیل حج به حج افراد در صورتی که در میقات نمی‌توان محرم شد ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۱| اگر زن در میقات حائض باشد و یقین کند که نمی‌تواند عمره تمتع را در وقت خود انجام دهد، باید نیت حج افراد کند{{توضیح مساله|۲۲۱|. '''تبریزی''': می‌تواند به قصد ما فی الذمه احرام ببندد و چنانچه قبل از گذشتن وقت عمره تمتع پاک شد، عمره تمتع به جا آورد و بعد حج آن را انجام دهد. و اگر پاک نشد به همان احرام حج افراد به جا آورد و سپس عمره مفرده انجام دهد بلکه اگر به قصد حج افراد احرام بست، و قبل از گذشتن وقت عمره پاک شد، با همان احرام اعمال عمره تمتع را انجام داده و سپس حج تمتع را انجام دهد، گرچه احتیاط مستحب در این صورت تجدید احرام برای عمره تمتع می‌باشد.
'''خامنه‌ای:''' می‌تواند به نیت حج افراد محرم شود و نیز می‌تواند به قصد ما فی الذّمه داخل احرام شود ولی در صورت اول اگر زودتر از موعد مقررّ پاک شود، لازم است برای عمره تمتع بار دیگر محرم شود و اما در صورت دوم اگر پیش از موعد پاک نشد، احرام او برای حج خواهد بود و اگر پیش از موعد پاک شد با همان احرام می‌تواند عمره تمتع به جا آورد. 
'''خویی''': اگر به نیت ما فی الذمه محرم شود اشکالی نیست ولی اگر به نیت حج افراد محرم شود و بعد پاک شود احرامش باطل است.
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۱۷۴ مراجعه شود.
'''سبحانی:''' همچنین اگر بعد از احرام و قبل از طواف و نماز عمره تمتع حائض و نفساء نشد مثلاً جنین او سقط شد و خونریزی کرد، این شخص باید صبر کند اگر تا قبل از رسیدن به مسمّای وقوف در عرفات پاک گردید و توانست اعمال خود را انجام دهد، به وظیفه خود عمل نموده است ولی اگر صبر کرد و در ساعات آخر متوجه شدکه اگر بخواهد صبر کند به وقوف اختیاری عرفه ولو مسمّای آن نمی‌رسد در این صورت نیت حج افراد کرده و به عرفات می‌رود و اعمال را تا آخر انجام می‌دهد.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': جمعی فرموده‌اند: «واجب است از میقات محرم به حج افراد شود»، لیکن چون این یقین بر حسب عادت است و امکان دارد بر خلاف عادت پاک شود، احتیاط آن است که در وقت احرام قصد کند محرم می‌شوم به احرامی که بر من واجب است از عمره تمتع یا حج افراد، پس اگر قبل از گذشتن وقت عمره پاک شد اعمال عمره را تمام کند و مُحِلّ شود و بعد اعمال حج را به جا آورد، و حج تمتع او صحیح است، و اگر پاک نشد به همان احرام اعمال حج افراد را به جا آورد و بعد عمره مفرده به جا آورده و حج افراد صحیح است.
'''مکارم:''' بهتر است در موقع احرام قصد کند احرامی را که بر او واجب است انجام می‌دهد، تا مشکلی برای او پیش نیاید.}} و برای حج افراد محرم شود، ولی اگر بعد از آن کشف خلاف شد{{توضیح مساله|۲۲۱|. '''سبحانی:''' اگر گمان او به حیض از روی موازین شرعی بوده و در ضیق وقت کشف خلاف شد و اگر بخواهد اعمال عمره تمتع را به پایان برساند به وقوف اختیاری عرفات نمی‌رسد، به نیت تکلیف فعلی اعمال حج را انجام دهد لکن به احتیاط واجب در منا قربانی نموده و بعد از اتمام اعمال مکه، یک عمره مفرده به جا آورد. 
 '''سیستانی:''' عدول کند به عمره تمتع و اعمال آن را انجام دهد و باید رعایت کند که پس از انجام سعی تلبیه نگوید.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': لازم است این حج افراد را عدول به عمره تمتع کند؛ یعنی طواف و نماز آن و سعی را به جا آورد و تقصیر کند و بعد برای حج محرم شود و اعمال حج را به جا آورد. و این مخصوص کسی است که مکلف به حج تمتع باشد و اما کسی که حج افراد هم از او صحیح است، مختار است که عدول نماید به تمتع یا حج افراد را تمام نماید.
سایر آیات عظام متذکر مسئله کشف خلاف نشده‌اند و در نیت اِفراد، با حضرت امام= موافق هستند.}} در صورتی که برای حَجة الاسلام محرم شده، احرام او باطل است و باید برای عمره تمتع مجدداً محرم شود.
|{{ارجاع مساله|۲۲۱}} }} {{سخ}} 

== احرام کسانی که با هواپیما به جده می‌روند ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۲| کسانی که با هواپیما به جده می‌روند نمی‌توانند از جده یا حدیبیه محرم شوند{{توضیح مساله|۲۲۲|. 
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۷ و ۲۱۲ مراجعه شود.}} بلکه باید به یکی از مواقیت، مثل جحفه{{توضیح مساله|۲۲۲|. 
'''بهجت:''' مثل جحفه یا محاذات آن. به ذیل مسئله ۲۱۲ مراجعه شود.	
'''سیستانی:''' می‌تواند از جده با نذر محرم شود؛ زیرا جنوب شرقی آن محاذی با جحفه است.}} بروند و از آنجا محرم شوند و اگر از مدینه بروند باید از مسجد شجره محرم شوند و در این حکم فرقی بین اینکه قصد عمره تمتع یا مفرده داشته باشند نیست و حدیبیه میقات عمره مفرده است{{توضیح مساله|۲۲۲|.
 '''سبحانی:''' و همچنین میقات عمره تمتع است برای کسی که به هیچ‌یک از مواقیت 
عبور نمی‌کند.}} برای کسانی که در مکه هستند. {{توضیح مساله|۲۲۲|. 
'''تبریزی'''، '''خویی''': و نیز کسی که بدون قصد دخول مکه، از میقات عبور کرده و به نزدیک حرم رسیده است، می‌تواند از ادنی الحل برای عمره مفرده محرم شود.
'''زنجانی:''' کسانی که در مکه هستند برای احرام لازم نیست به مواقیت بروند، بلکه از هر نقطه خارج حرم محرم شوند صحیح است.
'''سبحانی:''' کسانی که برای عمره مفرده به مکه مشرف می‌شوند اگر در مسیرشان میقات و یا محاذات آن نیست، می‌توانند از مرز حرم که در اصطلاح فقها ادنی الحل نام دارد احرام ببندند. مرزهای حرم به وسیله تابلوهایی مشخص شده و نزدیک‌ترین و آسان‌ترین نقطه برای زائران تنعیم و حدیبیه است.
'''سیستانی:''' میقات عمره مفرده برای کسی که می‌خواهد وارد حرم شود همان میقات‌های معروف است، ولی اگر کسی برای کار دیگری غیر از عمره در آن محل بوده و قصد دخول حرم هم نداشته و از میقات گذشته و سپس تصمیم بر انجام عمره گرفته است می‌تواند از ادنی الحل محرم شود.
 صافی، فاضل و گلپایگانی: در عمره مفرده احرام از ادنی الحل کفایت می‌کند، اگرچه با عبور از میقات بدون احرام گناه کرده است.
'''مکارم:''' برای عمره مفرده می‌توانند از حدیبیه یا محاذی آن در جاده جدید محرم شوند.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۲}} }} {{سخ}} 

== برای تشخیص میقات باید به عرف محل مراجعه کرد ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۳| کسانی که میقات{{توضیح مساله|۲۲۲|.
 '''خامنه‌ای:''' یا محاذات آن.}} برای آنها مشخص نیست نمی‌توانند به گفته راهنما (بلد) یا حمله‌دار که می‌گوید فلان محل میقات است محرم شوند، مگر از گفته او اطمینان پیدا کنند والاّ باید به عرف محل مراجعه نمایند. {{توضیح مساله|۲۲۳|.
 '''تبریزی'''، '''خویی''': و یا اینکه آنها ثقه باشند و مستندشان اخبار عرف محل باشد.
خامنه‌ای، '''مکارم:''' ظن حاصل از گفته اهل اطلاع کافی است.
'''زنجانی:''' مگر آنکه گفته او برای شخص حاجی یا نوع حجاج، اطمینان آور باشد؛ و در هر حال، گفته اهل محل، معتبر است.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': اگر ظن از این طریق هم ممکن نشود در اولین نقطه‌ای که احتمال محاذات با یکی از مواقیت را می‌دهد رجائاً محرم شود و تلبیه بگوید و بعد در هر جا که احتمال محاذات می‌دهد تجدید نیت کند و تلبیه را تکرار نماید تا یقین کند که در محاذات به میقات احرام بسته است.
نظر سایر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۰۶ گذشت.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۳}} }} {{سخ}} 

== احرام از رابغ ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۴| در صورتی که ثابت نیست که رابغ محاذی جحفه است احرام از 
آن جایز نیست. {{توضیح مساله|۲۲۴|.
 تبریزی، خویی و سیستانی: احرام از رابغ با نذر صحیح است به اعتبار اینکه رابغ قبل از جحفه است.
'''زنجانی:''' مگر برای کسی که از مواقیت پنج‌گانه و نزدیکی آنها عبور نمی‌کند.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۴}} }} {{سخ}} 

== کسی که غیر ماه‌های حج به مکه رفته ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۵| کسی که در غیر ماه‌های حج به مکه رفته و عمره مفرده به جا آورده و در مکه مانده تا ماه‌های حج برای احرام عمره تمتع، باید به یکی از مواقیت پنج‌گانه معروفه برود و نمی‌تواند از تنعیم محرم شود. {{توضیح مساله|۲۲۵|.
 '''زنجانی:''' لازم نیست به مواقیت برود بلکه می‌تواند از حرم بیرون رفته، از آنجا محرم شد.
'''سبحانی:''' و اگر در مکه اقامت دارند باید از مرز حرم (ادنی الحل) برای عمره تمتع احرام ببندد همچنین است کسی که در ماه‌های حج به مکه رفته و عمره مفرده انجام داده ولی اگر بخواهد به میقات برود نمی‌گذارند به میقات برگردد و یا خوف دستگیری دارد می‌تواند از حدیبیه محرم شود.
'''سیستانی:''' به احتیاط واجب حتی اگر حج تمتع استحبابی باشد.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۵}} }} {{سخ}} 

== حکم کسانی که قبلا به مکه رفته‌اند ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۶| کسانی که برای عمره مفرده به مکه مشرف می‌شوند و باید به یکی از مواقیت معروفه بروند، نمی‌توانند بدون احرام از میقات تجاوز کنند و در صورت تجاوز، واجب است به میقات برگردند{{توضیح مساله|۲۲۶|.
 '''بهجت:''' عبور از میقات بدون احرام جایز نیست و در صورت تجاوز، احرام از ادنی الحل برای قاصد عمره مفرده کافی است. 
'''خامنه‌ای:''' واجب است برگردد و از همان میقاتی که از آن عبور کرده است محرم شود، چه میقات دیگری در جلو باشد یا نه. 
'''زنجانی:''' اگر در تأخیر احرام معذور بوده‌اند مطابق ذیل مسئله ۲۱۵ و اگر معذور نبوده‌اند مطابق ذیل مسئله ۲۱۰ عمل کنند.
'''سبحانی:''' باید به یکی از مواقیت خمسه برود و احرام ببندد و در صورت عدم توانائی برای عمره تمتع یا مفرده از ادنی الحل محرم شود و اعمال عمره را انجام دهد.}} و از آنجا محرم شوند و اگر کسی نتوانست برگردد هر جا که هست مُحرم شود. {{توضیح مساله|۲۲۶|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۱۰ و ۲۱۵ و ۲۲۲ گذشت.
'''خامنه‌ای:''' مگر اینکه داخل مکه شده باشد که در این صورت وظیفه‌ای ندارد ولی اگر از روی عمد بدون احرام وارد مکه شده عمل حرام انجام داده و باید توبه کند. 
'''سبحانی:''' می‌توانند از ادنی الحل محرم شوند.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۶}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۲۷| اگر شخص در مکه باشد و بخواهد عمره تمتع به جا آورد و به عللی از رفتن به میقات عمره تمتع معذور باشد لازم است به خارج حرم برود{{توضیح مساله|۲۲۷|.
بهجت، '''تبریزی''': احوط این است که هر مقدار ممکن است به طرف میقات برود 
و محرم شود.
'''سبحانی:''' به ذیل مسئله ۲۲۵ مراجعه شود.
'''سیستانی:''' اولی این است که تا حد ممکن به طرف میقات رفته و محرم شود.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': واجب است به خارج حرم رفته و هر مقدار ممکن است به طرف میقات برود و محرم شود.}} و از آنجا محرم شود و از ادنی الحل کافی است. {{توضیح مساله|۲۲۷|.
 '''خامنه‌ای:''' مگر نایب باشد که باید به میقات برود، والاّ نمی‌تواند نایب شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۷}} }} {{سخ}} 

== میقات برای شاغلان در جده ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۸| میقات برای شاغلین در جده؛ از ایرانیان و غیر آنها، در عمره تمتع و عمره مفرده{{توضیح مساله|۲۲۸|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۲۲ گذشت.
'''خویی''': اگر حدود سه سال در جده می‌ماند که صدق مقرّ و منزل بر آن بکند، می‌تواند از 
جده محرم شود. 
'''زنجانی:''' اگر بدون رفتن به مواقیت به مکه می‌روند می‌توانند در جده یا هر نقطه از خارج حرم ـ مانند حدیبیه ـ محرم شوند و فرقی بین عمره مفرده و تمتع نیست.
'''سبحانی:''' کسانی که در جده شاغل هستند چه در عمره تمتع و چه در عمره مفرده می‌توانند از 
ادنی الحل (مرزهای حرم) احرام ببندند و چه بهتر که از حدیبیه که محل بیعت رضوان است محرم شوند.
'''سیستانی:''' می‌توانند از جده با نذر محرم شوند و کسی که منزلش از میقات به مکه نزدیک‌تر باشد می‌تواند از منزل احرام ببندد.
'''فاضل:''' در عمره مفرده چون میقات ادنی الحل است می‌تواند از جده با نذر محرم شود.
'''مکارم:''' برای عمره مفرده، می‌توانند مانند سایرین از حدیبیه که در ۵۰ کیلومتری مکه است محرم شوند.}} همان مواقیت معروفه است و نمی‌توانند از جده یا ادنی الحل مُحرم شوند و اگر از روی جهل{{توضیح مساله|۲۲۸|.
 '''بهجت:''' از روی جهل یا عدم تقصیر.}} به مسئله در جای دیگر محرم شوند، احرام آنها صحیح نیست و محرمات احرام بر آنها حرام نمی‌شود، چنانچه در صورت علم و عمد هم حُکم همین است هرچند در صورت جهل، اگر بعد از اعمال، مسئله را فهمیدند عمل آنان صحیح است. {{توضیح مساله|۲۲۸|.
بهجت، '''سیستانی:''' عمل آنان خالی از اشکال نیست و احتیاطاً در صورت امکان عمره را اعاده نمایند و این احتیاط نباید ترک شود.
'''تبریزی'''، '''خویی''': صحت عمره محل اشکال است.
'''فاضل:''' در صورت جهل و نسیان، اگر بعد از اعمال حج متوجه شوند حج صحیح است و اگر بعد از عمره تمتع یا عمره مفرده متوجه شوند عمره باطل است و در عمره تمتع اگر وقت دارد و ممکن باشد، جبران کند و اگر وقت ندارد حج تمتع بدل به حج افراد می‌شود و در این صورت نیز کفایت از حجة الاسلام می‌کند.}}
|{{ارجاع مساله|۲۲۸}} }} {{سخ}} 

== خدمه کاروان‌ها ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۲۹| خدمه کاروان‌ها که می‌خواهند به مکه بروند و بعد از آن باید از مکه خارج شوند بنا بر احتیاط نباید عمره تمتع انجام دهند،{{توضیح مساله|۲۲۹|. 
'''بهجت:''' خروج از مکه بعد از عمره تمتع جایز نیست برای کسی که اگر خارج شود فوت می‌شود حج از او در آن سال، و اظهر عدم اعتبار فاصله بین دو عمره است، اگرچه احوط و افضل است، و اگر بعد از عمره خارج از مکه و حرم و میقات شد و برگشت در غیر ماه احرام اولی، پس محتاج به احرام عمره است که آن را عمره تمتع قرار می‌دهد و برای عمره سابق انجام طواف نساء موافق احتیاط است. 
 '''تبریزی'''، '''خویی''': متعرض این احتیاط نشده‌اند.
'''خامنه‌ای:''' این احتیاط واجب نیست.
'''زنجانی:''' بهتر است با احرام عمره مفرده وارد مکه شوند و پس از انجام عمره مفرده می‌توانند از مکه بیرون بروند و تا سی روز از احرام عمره مفرده نگذشته می‌توانند بدون احرام وارد مکه شوند؛ و فرقی بین جده و مدینه نیست و در زمانی که دیگر لازم نیست از مکه خارج شوند از خارج حرم ـ مانند تنعیم ـ احرام 
عمره تمتع می‌بندند.
'''سیستانی:''' اگر بین این عمره و حج، عمره دیگری فاصله نشود می‌توانند عمره تمتع انجام دهند و پس از آن اگر خوف فوت اعمال حج نداشته باشند می‌توانند برای کاری هرچند غیر ضروری خارج شوند. پس اگر در همان ماه قمری برگردند احرام مجدّد لازم نیست و اگر ماه بعد باشد و نخواهند دوباره خارج شوند و در ماه بعد وارد شوند باید با احرام عمره تمتع وارد شوند و اگر باز هم بخواهند در ماه بعد وارد شوند باید اکنون با احرام عمره مفرده وارد شوند.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': اگر حج تمتع بر آنها واجب باشد باید به قصد عمره تمتع محرم شوند و انجام عمره مفرده قبل از حج برای کسی که حج بر او واجب است یا نایب در حج بلدی است اشکال دارد.
'''فاضل:''' اگر بخواهند در ماهی که عمره انجام داده خارج شوند و در همان ماه برگردند، می‌توانند عمره تمتع انجام دهند، در این صورت فرقی نمی‌کند که بخواهند به مدینه بروند یا جده. و در این فرض باید بدون احرام مجدّد به مکه وارد شوند. اما اگر بخواهند در ماه بعد برگردند نباید عمره تمتع انجام دهند، بلکه عمره مفرده انجام دهند و برای آخرین بار که به مکه رجوع می‌کنند عمره تمتع انجام دهند.
مکارم، نوری: خدمه کاروان‌ها می‌توانند عمره تمتع را به جا آورند و از احرام خارج شوند و بعد برای انجام کارهای ضروری به جده یا مدینه و مانند آن بروند به شرطی که مطمئن باشند که به موقع به حج برسند.}} بلکه برای دخول مکه باید به یکی از مواقیت معروفه بروند و از آنجا برای عمره مفرده مُحرم شوند. و ادنی الحل، میقات این اشخاص نیست{{توضیح مساله|۲۲۹|.
 '''سبحانی:''' در صورت عدم مرور از میقات یا محاذی آن، می‌توانند از ادنی الحل محرم شوند.
صافی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: همان طور که گذشت، برای عمره مفرده اگر از ادنی الحل محرم شود عمره‌اش صحیح است.}}، و پس از انجام اعمال عمره مفرده می‌توانند از مکه خارج شوند، و در صورت خارج شدن از مکه، اگر فقط به جده بیایند برای ورود به مکه در مرتبه دوم و سوم و بعد از آن، احرام واجب نیست{{توضیح مساله|۲۲۹|. 
خویی، سبحانی و صافی: حکم جده و مدینه یکی است و تا ماه هلالی که عمره مفرده را در آن انجام داده تمام نشود، می‌تواند بی‌احرام وارد مکه شود. ( سیستانی: اگر عمره مفرده را به نیابت از دیگران به جا آورده اند، بنا بر احتیاط برای دخول در مکه یا حرم، دو مرتبه محرم شوند). 
 '''تبریزی'''، '''نوری''': در ماهی که محرم شده‌اند تجدید احرام لازم نیست ولو به مدینه بروند و از آنجا بخواهند به مکه بروند.
'''خامنه‌ای:''' چنانچه بخواهد در همان ماه که عمره را انجام داده به مکه مراجعه نماید، نیاز به احرام مجدّد ندارد.
گلپایگانی: اگر سی روز از احرام قبل نگذشته، احرام لازم نیست و اگر فاصله کمتر از سی روز بوده و در غیر آن ماهی است که احرام بسته، احتیاط واجب آن است که محرم شود.
'''مکارم:''' اگر در همان ماه قمری که محرم شده وارد شود تجدید احرام لازم نیست. }}، ولی اگر به مدینه بروند و از آنجا بخواهند به مکه بروند باید در مسجد شجره مُحرم شوند برای عمره مفرده دیگر و چون بین این عمره مفرده و عمره مفرده اول یک ماه فاصله نشده عمره دوم را رجائاً 
به جا آورند{{توضیح مساله|۲۲۹|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۱۷۳و سوال ۱۸۶ گذشت.}} و در هر صورت این اشخاص آخرین مرتبه‌ای که به مکه می‌روند 
باید به یکی از مواقیت معروفه، مثل مسجد شجره یا جُحفه بروند و از آنجا برای 
عمره تمتع مُحرم شوند.
استفتائات میقات
استفتائات میقات
|{{ارجاع مساله|۲۲۹}} }} {{سخ}} 

== استفتائات ==
{{فتاوی حج | مساله =۲۳۰
|
'''سوال''': کسانی که به علت عادت ماهانه نمی‌توانند داخل مسجد شجره مُحرم شوند باید در خارج آن مُحرم شوند{{توضیح مساله|۲۳۰|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۰۵ گذشت.}} و در مُحاذی جُحْفه تجدید احرام نمایند، با توجه به اینکه مُحاذی جُحْفه نقطه مشخصی نیست، وظیفه چیست؟

'''جواب''': می‌توانند به جُحفه بروند و در آنجا تجدید احرام کنند، و چنانچه 
حدود محاذات را تشخیص دهند و در تمام آن حد، با بقای نیت، تلبیه را تکرار 
کنند کفایت می‌کند.
|{{ارجاع مساله|۲۳۰}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۱
|
'''سوال''': جماعتی از راه طائف عازم مکه بودند، قبل از رسیدن به قَرن المَنازل، آنان را از راه وادی عقیق فرستادند و از راه قرن المنازل منع کردند و لذا در وادی عقیق مُحرم شدند، آیا احرام آنان چه صورت دارد؟

'''جواب''': صحیح است.
|{{ارجاع مساله|۲۳۱}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۲
|
'''سوال''': در مناسک مرقوم است که زن‌های حائض باید{{توضیح مساله|۲۳۲|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۰۵ گذشت.}} عبوراً از مسجد شجره مُحرم شوند و اگر نمی‌توانند، در خارج مُحرم شوند و در مُحاذی جُحفه تجدید احرام کنند، چون این کار مشکل است و محاذی جحفه معلوم نیست، آیا حضرت امام اجازه می‌فرمایند که این‌گونه اشخاص در مدینه با نذر مُحرم شوند؟
'''جواب''': چون احرام قبل از میقات با نذر صحیح است، زن‌های حائض که عذر شرعی از دخول مسجد دارند، می‌توانند در مدینه با نذر برای عمره محرم شوند. و در این صورت لازم نیست به مسجد شجره بروند، ولی نذر زن باید با اِذن شوهر باشد. {{توضیح مساله|۲۳۲|.
 بهجت، تبریزی، خویی، سبحانی، سیستانی و مکارم: اگر نذر زن مزاحم حق شوهر نباشد، اجازه لازم نیست.
'''خامنه‌ای:''' در صحت نذر زوجه برای احرام پیش از میقات در صورتی که شوهر او غایب باشد، اذن شوهر شرط نیست. ولی اگر حضور داشته باشد، احتیاط واجب آن است که از او اذن بگیرد. و اگر بدون اذن شوهر نذر کند، نذر او منعقد نمی‌شود. 
'''زنجانی:''' احرام در خارج مسجد کافی است و نذر مجوز احرام در غیر میقات نیست.}}
|{{ارجاع مساله|۲۳۲}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۳
|
'''سوال''': زن حائضی که از مدینه عازم مکه بود، گمان می‌کرد که در حال عبور در مسجد شجره می‌تواند محرم شود و وظیفه‌اش را انجام دهد، ولی وقتی که به محوطه حیاط مسجد رسید، دید به جهت ازدحام نمی‌تواند با عبور محرم شود، لذا از شوهرش که حاضر بود اجازه نذر گرفت و چند قدمی از مسجد فاصله گرفت و با نذر محرم شد، آیا کفایت می‌کند یا خیر؟

'''جواب''': اگر احراز کند که قبل از میقات، با نذر محرم شده است مانع ندارد. {{توضیح مساله|۲۳۳|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۰۵ گذشت.
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۳۳}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۴| 
'''سوال:'''زن در حال حیض، به خیال اینکه می‌تواند در حال عبور، در مسجد شجره احرام ببندد وارد مسجد شد و بلافاصله احرام بست و تلبیه را هم گفت و چند قدمی هم به طرف دری که می‌خواست خارج شود رفت، ولی چون دید نمی‌شود عبور کرد برگشت و از همان دری که وارد شده بود خارج شد، آیا احرامش چگونه است؟
'''جواب''': صحیح است. {{توضیح مساله|۲۳۴|. '''تبریزی''': صحت احرامش محل اشکال است.
'''سبحانی:''' احتیاط این است که بیرون مسجد محرم شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۳۴}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۵| 
'''سوال''': یک نفر از حجاج به کلی شنوایی خود را از دست داده و زبان او هم لکنت دارد که قادر بر تکلم صحیح نیست، مسئولین و سایر حجاج همراه، به این موضوع توجه نداشته‌اند و این آقا بدون نیت و تلبیه وارد مکه شده است، تکلیف او و همراهانش چیست؟

'''جواب''': باید به میقات برگردد و با نیت و تلبیه محرم شود، هرچند با بردن همراه باشد و اگر نمی‌تواند به میقات برود باید در خارج حرم محرم شود{{توضیح مساله|۲۳۵|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۱۵ گذشت.}} و اگر نمی‌تواند تلبیه را صحیح بگوید، ولو با تلقین، احوط آن است که به هر نحو می‌تواند بگوید و ترجمه‌اش را نیز بگوید. {{توضیح مساله|۲۳۵|. 
'''بهجت:''' می‌تواند احتیاط کند به جمع بین این و استنابه اگرچه جواز اکتفا به همان مقداری که می‌تواند با ضمّ ترجمه عبارت صحیحه خالی از وجه نیست مثل اکتفا به ترجمه در صورت عدم توانایی به هیچ مقدار و نیز اکتفا به استنابه با عدم قدرت بر ترجمه هم، کما اینکه لال اکتفا به تحریک لسان و اشاره به انگشت با عقد قلب می‌نماید و اگر ممکن نباشد استنابه می‌کند. 
'''تبریزی''': بنا بر احتیاط مستحب نایب هم بگیرد.
'''خامنه‌ای:''' به هر نحو که می‌تواند بگوید و احتیاط آن است که علاوه بر گفتن خودش 
نایب هم بگیرد.
'''خویی''': اگر کسی قدرت بر تصحیح تلبیه ولو با تلقین نداشته باشد می‌تواند به ملحون اکتفا کند، گرچه احوط جمع بین ترجمه و استنابه نیز هست و نیز اخرس (گنگ و لال) کافی است با اشاره تلبیه بگوید، گرچه احوط استنابه نیز هست.
'''زنجانی:''' باید برای گفتن تلبیه، نایب بگیرد و بنا بر احتیاط مستحب، خود نیز به کامل‌ترین شکلی که می‌تواند ـ ولو با تلقین ـ تلبیه بگوید.
'''سیستانی:''' اگر تلقین میسور نبود کافی است به نحوی که می‌تواند بگوید، اگر عرفاً تلبیه صدق کند و اگر صدق نکند به احتیاط واجب هم مرادف عربی آن را و هم ترجمه آن را بگوید و هم نایب بگیرد. 
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': ترجمه‌اش را بگوید و نایب هم بگیرد رجائاً که از طرف او به طور صحیح تلبیه را بگوید و نایب هم بگیرد رجائاً. 
 '''فاضل:''' و بهتر آن است که علاوه بر آن نایب هم بگیرد.
'''مکارم:''' احوط این است که در این صورت نایب هم بگیرد.
'''نوری''': به هر نحو که می‌تواند بگوید و ترجمه‌اش را هم بگوید.}}
|{{ارجاع مساله|۲۳۵}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۶| 
'''سوال''': نظر به اینکه مسجد جحفه و مسجد تنعیم اخیراً تخریب و بازسازی شده و وسعت یافته است، آیا حجاج یا مُعْتَمِرین باید حتماً در حدود مسجد قبلی محرم شوند و یا محرم شدن در تمام مسجد فعلی معتبر است؟

'''جواب''': میقات در جحفه، خصوص مسجد نیست و از هر جای جحفه می‌توانند محرم شوند و همچنین مسجد تنعیم خصوصیت ندارد و احرام از ادنی الحل صحیح است{{توضیح مساله|۲۳۶|. 
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۷ و ۲۱۲ مراجعه شود.}} هرچند در مسجد نباشد. بنابراین در صورت توسعه مسجد با صدق جحفه در اول، و ادنی الحل در دوم، احرام اشکال ندارد.
|{{ارجاع مساله|۲۳۶}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۷| 
'''سوال''': در مناسک فرموده‌اید خدمه‌ای که می‌خواهند به مکه بروند و از مکه خارج شوند، در صورت خارج شدن از مکه، اگر فقط به جده می‌روند، برای ورود به مکه در مرتبه دوم و سوم و بعد از آن احرام واجب نیست، ولی اگر به مدینه بروند و از آنجا بخواهند به مکه بروند باید در مسجد شجره محرم شوند برای عمره مفرده دیگر چنانچه میسر است، نکته علمی فرق میان جده و مدینه را بیان فرمایید؟
'''جواب''': فارق، عبور از میقات و عدم عبور است. {{توضیح مساله|۲۳۷|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۲۹ گذشت.}}
|{{ارجاع مساله|۲۳۷}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۸| 
'''سوال''': کسی که وسایلش در جحفه مانده است، آیا می‌تواند برای آوردن وسایل خود، از احرام خارج گردد، درحالی‌که برای عمره تمتع محرم شده و وارد حرم گردیده است؟

'''جواب''': می‌تواند قبل از خروج{{توضیح مساله|۲۳۲ |.
'''بهجت:''' به ذیل مسئله ۲۲۹ مراجعه شود.
'''تبریزی''': در اثنای عمره، بنا بر احتیاط نمی‌تواند خارج شود، مگر حاجتی داشته باشد.
'''خویی''': در اثنای عمره نمی‌تواند خارج شود مگر از روی حاجت. 
 '''سبحانی:''' به احتیاط واجب در اثنای عمره خارج نشود بلی مثلاً بعد از احرام عمره در مسجد شجره می‌تواند به مدینه برگردد و با حالت احرام حوائج خود را برآورده کند لیکن اگر به مکه وارد شد و یا در اثنای عمره بدون ضرورت جدی خارج نشود مگر اینکه یقین به قدرت بر برگشتن و فاصله نشدن بیش از یک روز بین طواف و سعی داشته باشد.
'''سیستانی:''' می‌تواند قبل از اتمام عمل، از مکه بیرون برود در صورتی که قدرت برگشتن به مکه را داشته باشد.
'''فاضل:''' بنا بر احتیاط واجب در اثنای عمل نیز نباید خارج شود. بلی اگر یقین یا اطمینان داشته باشد که خروج از مکه به حج او لطمه نمی‌زند مانعی ندارد که حتی بدون احرام نیز خارج شود، اگرچه احتیاط مستحب عدم خروج بدون احرام است. و در هر صورت چنانچه بدون احرام خارج شد و در همان ماه برگشت حج تمتع او صحیح است، اما اگر ماه بعد برگشت عمره اولش فاسد شده و باید مجدداً عمره تمتع انجام دهد والاّ حج تمتع او صحیح نیست.
نوری: اگر اعمال عمره تمتع را انجام داده و مطمئن است که به حج در موقع خود می‌رسد، می‌تواند از مکه خارج شود و برگردد.}} از احرام عمره، برود و وسایل خود را بیاورد و اگر اعمال عمره تمتع را انجام داده و مُحِلّ شده است، نمی‌تواند از مکه خارج شود مگر در حال ضرورت، مُحرماً به احرام حج علی الأحوط. {{توضیح مساله|۲۳۸|. 
بهجت،'''مکارم:''' با اطمینان از عدم فوت اعمال حج، جایز است.
'''تبریزی، خویی و زنجانی:''' مگر در فرض حاجت که باید محرم به احرام حج شده آن‌گاه خارج شود.
'''خامنه‌ای:''' جایز است برای کسی که اطمینان دارد با خارج شدن از مکه حج او فوت نمی‌شود، بعد از انجام عمره تمتع و قبل از احرام حج از مکه بیرون رود اگرچه احتیاط مستحب آن است که فقط در مورد ضرورت و نیاز خارج شود. و برای ورود به شهر مکه نیاز به تجدید احرام عمره تمتع ندارد مگر اینکه در غیر ماهی که عمره تمتع را انجام داده است برگردد که در این صورت باید از میقات مجدداً برای عمره تمتع محرم شود، و عمره تمتع وی که متصل به حج می‌شود همین عمره تمتع دوم خواهد بود و اگر عمره تمتع دوم را انجام ندهد حج تمتع  وی صحیح نیست. 
'''سیستانی:''' اگر بداند که می‌تواند به مکه برگردد و از آنجا احرام برای حج ببندد، اظهر جواز بیرون رفتنش از مکه بدون احرام است، و اگر نداند با احرام حج از مکه بیرون رود.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': بلی اگر رفتن به آنجا با احرام، برای او حرج باشد جایز است بدون احرام خارج شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۳۸}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۳۹| 
'''سوال''': کسی از جده محرم شده و اعمال عمره تمتع را انجام داده است، تکلیف او چیست؟

'''جواب''':{{توضیح مساله|۲۳۹|. نسبت به متن و نظر آیات عظام به مسئله ۲۲۸ مراجعه شود.
'''زنجانی:''' اگر از میقات و حوالی آن عبور نکرده احرامش صحیح است.}} ـ اگر از رفتن به میقات معذور نبوده{{توضیح مساله|۲۳۹|.
 '''خامنه‌ای:''' و یا در صورت عذر، بنا بر احتیاط واجب بدون نذر از جده محرم شده. }} و وقت برای انجام عمره تمتع هست باید به میقات برود و محرم شود و عمره تمتع را اعاده کند، و اگر رفتن به میقات ممکن نیست به خارج حرم برود و از آنجا محرم شود. {{توضیح مساله|۲۳۹|.
 '''بهجت:''' با رعایت احتیاطی که گذشت در فاصله گرفتن از حرم به مقدار ممکن در جاهل غیر مقصر و یا سائر اعذار.
'''سبحانی:''' باید به حدیبیه یا تنعیم برود و دوباره احرام ببندد و اعمال عمره را مجدداً به جا آورد.
صافی، '''گلپایگانی''': به طرف میقات به مقداری که ممکن است برود والاّ از ادنی الحل محرم شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۳۹}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۰| 
'''سوال''': آیا جایز است کسی که به احرام عمره تمتع در یکی از میقات‌ها محرم شده است به طرف خلاف مکه برود و بعد از چند روز بیاید مکه؛ مثلاً از مسجد شجره به مدینه و بعد، از همان راه یا راه دیگر به مکه برود؟

'''جواب''': مانع ندارد.
|{{ارجاع مساله|۲۴۰}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۱| 
'''سوال''': بعد از اتمام حج تمتع؛ اگر شخص از مکه خارج شود و بخواهد مراجعت کند آیا لازم است محرم شود یا خیر؟

'''جواب''': در صورتی که از وقت احرام عمره تمتع یک ماه نگذشته{{توضیح مساله|۲۴۱|.
 '''بهجت:''' در این صورت عدم فاصله اگر ماه خروج با ماه مراجعت تغایر دارد احوط این است که با احرام برای عمره وارد مکه شود، اگرچه خروج در آخر ماهی و ورود در اول ماه دیگر باشد و همچنین است گذشتن سی روز با عدم تغایر ماه. 
'''تبریزی، سبحانی، صافی، فاضل، گلپایگانی و مکارم''': در همان ماهی که محرم شده مراجعت کند لازم نیست محرم شود.
'''خامنه‌ای:''' اگر در همان ماهی که اعمال حج را انجام داده است وارد شود احرام مجدد لازم نیست.
'''خویی''': در همان ماهی که عمره تمتع انجام داده، اگر برگردد لازم نیست محرم شود.
'''زنجانی:''' اگر از احرام حج تمتع سی روز نگذشته لازم نیست محرم شود.
'''سیستانی:''' اگر در همان ماه قمری باشد که عمره تمتع را انجام داده است، لازم نیست محرم شود.}} است لازم نیست محرم شود و می‌تواند بدون احرام وارد مکه شود.
|{{ارجاع مساله|۲۴۱}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۲| 
'''سوال''': کسی که عمره مفرده انجام داده است، آیا می‌تواند در فاصله کمتر از یک ماه، بدون احرام از میقات تجاوز کند؟

'''جواب''':{{توضیح مساله|۲۴۲|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۱۷۳ و ۲۲۹ گذشت.
'''سیستانی:''' مانند مسئله قبل است. بلی اگر عمره مفرده او به نیابت از دیگران بود، احتیاط واجب احرام بستن برای دخول به مکه یا حرم است.}}ـ احتیاط آن است که به قصد رجا برای عمره مفرده دیگر محرم شود و بدون احرام تجاوز نکند. {{توضیح مساله|۲۴۲|. 
'''خامنه‌ای:''' اگر در همان ماهی که احرام و اعمال عمره را انجام داده است وارد مکه شود عبور از میقات بلامانع است اما اگر احرام در ماهی و اعمال در ماه دیگر باشد پس اگر احرام وی در ماه رجب بوده و اعمال را در ماه شعبان انجام داده بنا بر احتیاط واجب اگر در ماه شعبان مجدداً وارد مکه شود باید احرام ببندد. و رعایت این احتیاط در ماه‌های دیگر هم خوب است. }}
|{{ارجاع مساله|۲۴۲}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۳|
'''سوال''': کسی که در جده و یا مدینه حالت روانی پیدا می‌کند، آیا لازم است مُحرِماً وارد مکه شود یا بدون احرام نیز جایز است؟

'''جواب''': مجنون تکلیف ندارد و احرام بر او واجب نیست و اگر بدون احرام وارد مکه شود اشکالی ندارد.
|{{ارجاع مساله|۲۴۳}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۴| 
'''سوال''': زن حائضی که نمی‌توانست صبر کند تا پاک شود، نزدیک مسجد شجره محرم شد و بنا داشت محاذی جحفه احرام را تجدید کند، در ماشین خوابش برد و وارد مکه شد، آیا احرام او درست است؟

'''جواب''': در صورت امکان باید برگردد و از جحفه یا محاذی آن محرم شود علی الأحوط، و اگر ممکن نیست از حرم خارج شود و از آنجا احرام ببندد. {{توضیح مساله|۲۴۴|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۰۵ گذشت.
'''بهجت:''' در صورتی که نتواند به میقات برگردد، همان احرام کفایت می‌کند.}}
|{{ارجاع مساله|۲۴۴}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۵| 
'''سوال''': اگر بعد از خروج از میقات، در بین راه متوجه شود که تلبیه را نگفته یا نیت نکرده و یا به جهت دیگر احرامش درست نیست، و چنانچه بخواهد از همان جا به میقات برگردد میسر نیست ولی اگر بیاید مکه امکان دارد برگردد، آیا می‌تواند بیاید مکه و به میقات برگردد یا باید از همان جا محرم شود؟

'''جواب''':{{توضیح مساله|۲۴۵|.
 '''زنجانی:''' هر کجا که متوجه شد محرم می‌شود.}} ـ اگر می‌تواند به میقات برگردد ولو از مکه، نمی‌تواند برای عمل واجب از غیر میقات محرم شود، ولی برای دخول مکه از ادنی الحل به نیت عمره مفرده محرم شود و بعد از اعمال آن، به یکی از مواقیت معروف برود و برای عمره تمتع احرام ببندد. {{توضیح مساله|۲۴۵|. '''تبریزی''': بنا بر احتیاط اگر هر دو عمره در یک ماه انجام می‌شود به نیت یک شخص به جا نیاورد.
'''سبحانی:''' اگر بازگشت ممکن نیست اگر داخل حرم نشده در همان جا لبیک بگوید و محرم شود و اگر داخل حرم شده به مرز حرم (ادنی الحل) برگردد و در آنجا لبیک بگوید و محرم شود و اگر آن هم ممکن نیست از همان جا که مسئله را یاد گرفته یا به یادش آمده لبیک بگوید و محرم شود.
''''''سیستانی:'''''' در این صورت لزوم رفتن به میقات برای احرام عمره تمتع و عدم کفایت احرام از 
ادنی الحل مبنی بر احتیاط است.}}
|{{ارجاع مساله|۲۴۵}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۶|
'''سوال''': زن بدون اذن شوهرش نذر می‌کند و با نذر محرم می‌شود، آیا احرامش درست است و چنانچه با همان احرام اعمالش را به جا آورده باشد چگونه است؟

'''جواب''': اگر قبل از میقات محرم شده، احرام او صحیح نیست{{توضیح مساله|۲۴۶|.
 بهجت، '''سبحانی:''' در صورتی که نذر او منافاتی با حق شوهر نداشته باشد مانعی ندارد. 
'''تبریزی'''، '''سیستانی:''' اگر قبل از میقات محرم شده، چنانچه صحت حج توقف بر آن داشته یا آنکه منافی حق شوهر نبوده، احرامش صحیح است.
'''خامنه‌ای:''' نذر زن برای احرام بستن قبل از میقات در غیاب شوهرش، موقوف بر اذن او نیست ولی در صورت حضور شوهر احتیاط واجب آن است که از او اذن بگیرد و اگر بدون اذن  شوهر نذر کند نذر او منعقد نمی‌شود.
'''خویی'''، '''مکارم:''' اگر نذر زن منافی حق شوهر باشد اذن معتبر است والاّ معتبر نیست.}}، اگرچه در صورتی که بعد از تمام شدن حج فهمید عملش صحیح است، ولی اگر بعد از عمره متوجه شد، در صورتی صحیح است که قابل جبران{{توضیح مساله|۲۴۶|.
 '''زنجانی:''' اگر قابل جبران نباشد باید احتیاطاً حج تمتع نیز به جا آورد ولی به این عمره و حج در حج واجب اکتفا نکند.
'''فاضل:''' در صورتی که قابل جبران نباشد عمره تمتع صحیح نیست و باید حج افراد انجام دهد.
''''''مکارم:'''''' اگر بعد از اتمام حج و یا عمره بفهمد، عمل او صحیح است.}} نباشد و در صورتی که می‌تواند، باید به میقات برود و از آنجا محرم شود و اگر نمی‌تواند به میقات برود، از خارج حرم احرام ببندد. {{توضیح مساله|۲۴۶|. 
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۷ مراجعه شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۴۶}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۷| 
'''سوال''':آیا نذر احرام قبل از میقات برای نایب هم جایز است یا نه؟

جواب: اشکال ندارد. {{توضیح مساله|۲۴۷|. 
'''زنجانی:''' به ذیل مسئله ۲۰۷ مراجعه شود.}}
|{{ارجاع مساله|۲۴۷}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۸| 
'''سوال''': هرگاه حائض یا جنب عصیاناً وارد مسجد شجره شود و مانند دیگران توقف نماید و محرم شود، آیا احرام او صحیح است یا نه؟ 

'''جواب''': احرام صحیح است. {{توضیح مساله|۲۴۸|. '''تبریزی''': صحت احرام او محل اشکال است و باید تلبیه را به قصد احرام تجدید کند.
'''سبحانی:''' اگر درب دیگر برای خروج بسته بود و نتوانست در حال عبور محرم شود احتیاطاً بیرون مسجد محرم شود.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': چنانچه قصد قربت از او متمشّی شود احرام صحیح است.
'''مکارم:''' اگر عمداً باشد خالی از اشکال نیست.}}
|{{ارجاع مساله|۲۴۸}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۴۹| 
'''سوال''': کسانی که در مکه اقامت پذیرفته‌اند، موقتاً نه دائماً، آیا میقاتشان همان مواقیت خمسه معروفه است یا ادنی الحل؟ 
'''جواب''':{{توضیح مساله|۲۴۹|. '''آیة الله سبحانی:''' اگر نائی در مکه مقیم شد (مقیم آن کسی است که بخواهد بعد از مدتی اقامت به وطن بازگردد بر خلاف متوطن) و قبل از اینکه دو سال از اقامتش بگذرد، مستطیع شد وظیفه او حج تمتع است و او می‌تواند از هر کدام از مواقیت محرم شود گرچه سزاوارتر آن است که از میقات اهل بلد خود محرم شود و در صورت عدم تمکن از ادنی الحل محرم می‌شود و در غیر این صورت از مکه محرم به احرام عمره تمتع می‌شود.}} ـ اگر فریضه آنها تبدیل نشده، باید از مواقیت معروفه محرم شوند و اگر تبدیل شده میقات آنها مکه است.
|{{ارجاع مساله|۲۴۹}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج | مساله =۲۵۰| 
'''سوال''': شخصی بدون احرام، عمداً یا جهلاً یا سهواً، وارد مکه شده و بعداً از جهت گرانی بیش از حد کرایه یا ممنوعیت از طرف دولت، نتوانست به میقات برگردد، وظیفه‌اش چیست؟

'''جواب''': اگر ممکن نیست به میقات برود، از ادنی الحل باید محرم شود{{توضیح مساله|۲۵۰|.
 '''بهجت:''' لازم است از حرم بیرون رفته و از خارج حرم محرم شود، و احتیاط واجب در این صورت، این است که هرچه بتواند از حرم دور شود و احرام ببندد.
'''تبریزی''': در این صورت لازم است از حرم بیرون رفته و از خارج حرم مُحرم شود و احوط در این صورت این است که هرچه بتواند از حرم دور شود و احرام ببندد و اگر نتواند از حرم بیرون برود در همان مکانی که هست محرم شود.
'''زنجانی:''' چنانچه در ترک احرام معذور بوده خارج حرم محرم می‌شود و اگر معذور نبوده نمی‌تواند عمره و حج به جا آورد.
'''سبحانی:''' در مورد عمد به ذیل مسئله ۲۱۰ و در مورد جهل و سهو به ذیل مسئله ۲۱۵ 
مراجعه شود.
'''سیستانی:''' در این صورت لازم است از حرم بیرون رفته و از خارج حرم محرم شود و اولی در این صورت این است که هرچه بتواند از حرم دور شود و احرام ببندد و اگر نتواند از حرم خارج شود هر جا هست محرم شود.
'''صافی'''، '''گلپایگانی''': واجب است تا حد امکان به سمت میقات برود.
'''فاضل:''' پس از زوال عذر و یادآوری، اگر برگشتن به میقات ممکن باشد برمی‌گردد والاّ احرام از همان جا ببندد، اگرچه احوط آن است به هر مقدار که می‌تواند به میقات برگردد.}} مگر اینکه ترک احرام از میقات بدون عذر باشد، که در این صورت نمی‌تواند حج به جا آورد{{توضیح مساله|۲۵۰|. نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۲۱۰ گذشت.}} و اگر مستطیع است، سال بعد باید حج انجام دهد و گرانی بیش از حد عذر نیست مگر موجب حَرَج باشد.
|{{ارجاع مساله|۲۵۰}} }} {{سخ}}

[[رده:فتواها درباره اعمال حج]]
{{ناوبری فتواها}}