در حال ویرایش وقوف به عرفات (فتاوای مراجع)

{{مقاله فقهی۲
| وقوف در عرفات|وقوف در عرفات}}
{{جعبه اطلاعات اعمال
 | عنوان = وقوف در عرفات (فتاوای مراجع)
 | تصویر = وقوف در عرفات.jpg
 | توضیح تصویر = نمای هوایی از وقوفِ حج‌گزاران در [[عرفات]]
 | فیلم = فیلم احکام وقوف در عرفات.mp4
 | توضیح فیلم = ببینید: آموزش وقوف در عرفات
 | دسته = مناسک [[حج]]
 | مربوط به آیین = 
 | مکان = [[عرفات]]
 | زمان = ظهر تا مغرب روز نهم ذی الحجه
 | عمل قبلی = [[احرام|احرام در مکه]]
 | عمل بعدی = [[وقوف در مشعر]]
 | حکم = 
 | کفاره = 
 | پیامد فقهی = 
 | ثواب = 
 | آداب وابسته = 
 | فلسفه و اسرار = 
 | منشاء و تاریخچه = 
 | مکان‌های وابسته =  [[عرفات]]
 | اشیای وابسته = 
 | ذکرهای وابسته = 
 | دعاهای وابسته = [[دعاهای شب عرفه]]؛[[دعاهای روز عرفه]]
 | مفاهیم فقهی وابسته = 
 | احکام فقهی وابسته = 
 | صفحه فتواهای مراجع = 
 | جستارهای وابسته = [[وقوف در عرفات]]؛[[اعمال حج تمتع]]
}}

== واجب بودن وقوف به عرفات ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۶ | واجب است وقوف به عرفات ـ که محلی است معروف و محدود است به حدود معروفه{{توضیح مساله|۹۵۶| '''آیة الله خامنه‌ای:''' و محدوده آن از درّه عُرنه و ثویّه و نمره تا ذی‌مجاز؛ و از دو «مأزم» تا آخرین حد موقف است و این محدوده‌ها خارج از عرفات قرار دارند.}} ـ به قصد قربت و خالص مثل سایر عبادات.
| {{ارجاع مساله|۹۵۶}} }}

== منظور از وقوف چیست؟ ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۷ | مراد از وقوف، بودن در آن مکان است؛ چه سواره و چه پیاده یا نشسته یا خوابیده یا در حال راه رفتن، به هر حال که باشد کافی است.
|نظر دیگر = ندارد
}}

== بی‌هوشی یا خواب در تمام مدت وقوف ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۸ | اگر در تمام وقت بی‌هوش باشد یا خواب وقوف او باطل است. {{توضیح مساله|۹۵۸| '''آیة الله تبریزی:''' اگر قبل از خواب قصد وقوف کرده، ولو در هنگام وقوف خواب باشد، مانعی ندارد.
'''آیة الله زنجانی:''' مگر آنکه قبل از زمان وقوف، نیت وقوف کرده باشد درحالی‌که احتمال می‌داده، تمام مدت وقوف به خواب برود یا بی‌هوش باشد.
'''آیة الله سبحانی:''' باید دقایقی پیش از نیت وقوف بیدار باشد، بنابراین تمام وقت بدون نیت و یا بدون دقایقی بیداری، بی‌هوش یا خواب باشد وقوف باطل است.
'''آیة الله سیستانی:''' اگر در اول وقت وقوف مثلاً آن را قصد کند و بعد از آن بخوابد یا بی‌هوش شود، تا آخر وقت کفایت می‌کند و اگر بدون اینکه قصد وقوف کرده باشد در تمام وقت در حال خواب یا بی‌هوش باشد وقوف از او حاصل نشده است و اما اگر قبل از وقت قصد وقوف کرده ولی در تمام وقت خواب یا بی‌هوش باشد، کفایت این وقوف محل اشکال است. 
'''آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی:''' ولی اگر پیش از وقت در عرفات باشد و قصد وقوف کند و به همین قصد بخوابد و اتفاقاً در تمام وقت بیدار نشود صحت وقوف او بعید نیست و اگر بعد از قصد وقوف و دخول وقت بخوابد ضرر ندارد و وقوف او صحیح است.
	آیة الله مکارم: هرگاه قبلاً به عرفات آمده و نیت کرده باشد صحیح است.
'''آیة الله نوری:''' بدون آنکه قبلاً قصد وقوف کرده باشد خواب باشد، وقوف او باطل است.}}
| {{ارجاع مساله|۹۵۸}} }}

== زمان وقوف ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۵۹ | به احتیاط واجب لازم است در عرفات باشد از بعد از زوال{{توضیح مساله|۹۵۹| آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: وقوف در عرفات برای شخص مختار بنا بر احتیاط از اول ظهر روز نهم ذی‌حجه تا غروب است، و اظهر این است که می‌تواند تا یک ساعت بعدازظهر وقوف را تأخیر نماید.
'''آیة الله خامنه‌ای:''': جواز تأخیر از اول وقت، به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر (به صورت جمع) و مقدمات آن، بعید نیست
	آیة الله زنجانی: تأخیر وقوف، از اول زوال به مقدار ادای نماز ظهر و عصر، بدون تردید جایز است، بلکه تأخیر آن تا قبل از غروب، به مقدار مسمّای عرفی وقوف، جایز می‌باشد، هرچند خلاف احتیاط استحبابی است و منظور از غروب در این مسئله، زوال حمره مشرقیه است.
'''آیة الله سبحانی:''' فقط می‌تواند به مقدار ادای نماز ظهر و عصر و انجام مقدمات آن در منطقه نمره که فعلاً مسجد نمره در آنجاست و خارج از عرفات می‌باشد بماند و به این مقدار وقوف را به تأخیر بیندازد.
'''آیة الله سیستانی:''' واجب بودن وقوف از اول ظهر مبنی بر احتیاط است و اظهر این است که جایز است آن را از اول ظهر به مقدار انجام یک غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم به تأخیر اندازد.}} روز نهم تا غروب شرعی{{توضیح مساله|۹۵۹| آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی، مکارم: تا غروب آفتاب. 
'''آیة الله سیستانی:''' با شک در سقوط قرص، غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) و در صورت اطمینان به سقوط قرص خورشید بنا بر احتیاط واجب غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) است.}} که وقت نماز مغرب است، پس جایز نیست تأخیر بیندازد و در وقت عصر بیاید و توقف کند.
| {{ارجاع مساله|۹۵۹}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۰ | تأخیر انداختن از اول ظهر اگر کم باشد مثلاً به مقدار نماز ظهر و عصر که جمع بین آنها کند، معلوم نیست حرام باشد{{توضیح مساله|۹۶۰| به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.}}، ولی احتیاط آن است که تأخیر نیندازد{{توضیح مساله|۹۶۰|آیة الله بهجت: این احتیاط لزومی است.
آیات عظام صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، نوری: این احتیاط ترک نشود.}}
| {{ارجاع مساله|۹۶۰}} }}{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۱ | بودن در مجموع بعدازظهر تا مغرب{{توضیح مساله|۹۶۱| '''آیة الله زنجانی:''' گذشت که بیش از مسمای وقوف، واجب نیست، لکن بعد از حضور در عرفات نمی‌تواند قبل از غروب، از عرفات کوچ کند، و اگر کوچ کند به تفصیلی که در مسائل بعد می‌آید کفاره دارد؛ ولی حجش باطل نمی‌شود.}} گرچه واجب است چنانچه گذشت لکن تمام آن رکن نیست که حج به ترک آن باطل شود، پس اگر مقدار کمی توقف کند و برود یا طرف عصر بیاید و توقف کند حج او صحیح است اگرچه توقف نکردن از روی عمد و علم باشد.
| {{ارجاع مساله|۹۶۱}} }}

== مقدار وقوف ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۲ | آنچه در وقوف رکن است مسمای وقوف است به این معنی که گفته شود قدری در عرفات بوده، هرچند خیلی کم باشد مثل یک دقیقه یا دو دقیقه{{توضیح مساله|۹۶۲| آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: به قدری که عرفاً بگویند در عرفات توقّف کرده است.
	آیة الله مکارم: بهتر است به این مقدار قناعت نکند.}} پس اگر هیچ به عرفات نرود رکن را ترک کرده.
| {{ارجاع مساله|۹۶۲}} }}

== باطل شدن حج در صورت ترک عمدی وقوف ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۳ | اگر از روی عمد و علم{{توضیح مساله|۹۶۳| '''آیة الله زنجانی:''' اگر بدون عذری مانند فراموشی و ضیق وقت وقوف رکنی را ترک کند ...
	'''آیة الله سبحانی:''' و با این فرض اگر تمام وقوفهای اضطراری لیلی عرفات و اختیاری مشعر و یا اضطراری لیلی آن را درک کند حج او باطل است و احرام او به عمره مفرده بدل میشود و اگر حج بر او مستقر بوده و یا سال اول استطاعت او بوده فرقی نمیکند باید در سال بعد حج را انجام دهد.
	'''آیة الله سیستانی:''' یا جهل تقصیری.}}، وقوف رکنی را ترک کند یعنی در هیچ جزء از بعدازظهر تا مغرب در عرفات نباشد حجش باطل است، و کفایت نمی‌کند برای او وقوف در شب عید که وقوف اضطراری است.
| {{ارجاع مساله|۹۶۳}} }}

== ترک عرفات پیش از غروب و کفاره آن ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۴ | اگرکسی عمداً پیش از غروب شرعی از عرفات کوچ کند و از حدود عرفات بیرون رود و پس از آن نادم شود و برگردد و تا غروب توقف کند چیزی بر او نیست بنا بر اقوی{{توضیح مساله|۹۶۴| آیة الله بهجت: احوط ثبوت کفاره است در صورت برگشتن نیز.
	'''آیة الله نوری:''' احوط کفاره یک شتر است.}}، لکن احتیاط در کفاره است به یک شتر، و همچنین اگر بدون آنکه پشیمان شود از کار خود، برای حاجتی برگردد لکن بعد از رسیدن با قصد قربت توقف کند چیزی بر او نیست. {{توضیح مساله|۹۶۴| آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، گلپایگانی: در صورتی که پشیمان شده و برگردد چیزی بر 
او نیست.
آیات عظام خامنه‌ای، سیستانی، مکارم: بیرون رفتن از عرفات قبل از غروب از روی عمد حرام است، ولی حج را باطل نمی‌کند و در صورت مراجعت کفاره ندارد. 
'''آیة الله زنجانی:''' بر کسی که از عرفات بیرون رفته واجب است برگردد؛ ولی اگر برنگشت حج او باطل نمی‌شود و اگر برگشت (برای پشیمانی یا به جهت دیگر) کفاره ندارد، هرچند بعد از مراجعت در وقوفش تا غروب قصد وقوف یا قصد قربت نکند.}}
| {{ارجاع مساله|۹۶۴}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۵ | اگر در فرض سابق مراجعت نکرد کفاره آن یک شتر است که باید در راه خدا قربانی کند هر جا بخواهد{{توضیح مساله|۹۶۵| آیة الله بهجت: ظاهر این است که در منا باید نحر کند در روز عید.
آیات عظام تبریزی، خویی، سبحانی، صافی، گلپایگانی: باید در منا شتر را قربانی کند.
	'''آیة الله خامنه‌ای:''': بعید نیست عدم تعین ذبح در منا، اگرچه احتیاط ذبح در منا است و بنا بر احتیاط واجب ذبح باید روز عید باشد.
	'''آیة الله سیستانی:''' باید در روز عید قربان و احوط آن است که در منا بکشد نه در مکه.
	آیة الله فاضل: طبق ذیل مسئله ۵۱۴ عمل شود.
	آیة الله مکارم: در منا و احتیاطاً در روز عید باشد.
'''آیة الله نوری:''' در راه خدا در روز عید قربانی کند.}}، و احتیاط مستحب آن است که در مکه قربانی کند، و اگر متمکن از قربانی نباشد هیجده روز روزه بگیرد{{توضیح مساله|۹۶۵| '''آیة الله سبحانی:''' و این روزه را میتواند در مکه یا پس از بازگشت از مکه بگیرد.
	'''آیة الله سیستانی:''' و می‌تواند روزه را در مکه یا در راه یا پس از بازگشت به وطن بگیرد.}}، و احتیاط مستحب{{توضیح مساله|۹۶۵| آیة الله بهجت، اظهر عدم وجوب توالی است.
	آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: بنا بر احتیاط... .
	آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: واجب است.
	آیة الله مکارم: این احتیاط ترک نشود.
'''آیة الله نوری:''' احتیاط واجب.}} آن است که پشت سر هم روزه بگیرد.
| {{ارجاع مساله|۹۶۵}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۶ | اگر سهواً کوچ کرد و بیرون رفت، پس اگر یادش آمد باید مراجعت کند و اگر مراجعت نکرد گناهکار است، لکن کفاره ندارد بنا بر اقوی،{{توضیح مساله|۹۶۶| آیة الله بهجت: اگر مراجعت نکرد در حکم عامد است علی الأحوط.
	آیة الله تبریزی، آیة الله خویی: کسی که از روی فراموشی و یا ندانستن حکم کوچ کند حکم آن حکم عامد است؛ یعنی اگر پس از به یاد آمدن و یا دانستن حکم برنگشت، بنا بر احتیاط باید یک شتر کفاره دهد.
	'''آیة الله سبحانی:''' بنا بر احتیاط باید یک شتر قربانی کند.
	'''آیة الله سیستانی:''' بنا بر احتیاط باید کفاره بدهد.
	آیة الله صافی، آیة الله گلپایگانی: بنا بر احتیاط کفاره بدهد.
	آیة الله مکارم: بنا بر احتیاط کفاره دارد.
'''آیة الله نوری:''' لکن کفاره دارد بنا بر اقوی.}} گرچه احوط است و اگر یادش نیامد چیزی بر او نیست.
| {{ارجاع مساله|۹۶۶}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۷ | اگر کسی از روی ندانستن مسئله، آنچه ذکر شد بکند، حکم او حکم کسی است که سهواً کرده است. {{توضیح مساله|۹۶۷| نظر آیات عظام در مسئله قبل گذشت.}}
| {{ارجاع مساله|۹۶۷}} }}

== وقوف نکردن به دلیل عذر یا فراموشی ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۸ | اگر کسی به واسطه عذری، مثل فراموشی و تنگی وقت و مثل آن{{توضیح مساله|۹۶۸| '''آیة الله سیستانی:''' و همچنین جاهل قاصر. 
آیة الله فاضل: مثل جهل به موضوع یا حکم یا مریضی یا شدّت گرما و سرما.}}، از ظهر نهم تا غروب شرعی در عرفات نباشد و هیچ جزئی از زمان را درک نکند، کافی است که مقداری از شب{{توضیح مساله|۹۶۸| '''آیة الله زنجانی:''' و شب در این مسئله، از زوال حمره مشرقیه تا طلوع فجر است.}} عید را هرچند اندک باشد در عرفات باشد{{توضیح مساله|۹۶۸| آیة الله زنجانی، '''آیة الله سیستانی:''' و اگر خوف این باشد که با درک وقوف اضطراری عرفه، وقوف مشعر قبل از طلوع آفتاب از او فوت بشود واجب است اکتفا کند به وقوف مشعر و حجش صحیح است.}} و این زمان را وقت اضطراری عرفه می‌گویند.
| {{ارجاع مساله|۹۶۸}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۶۹ | اگر کسی که به واسطه عذر، روز نهم را وقوف نکرده و شب دهم را عمداً و بی‌عذر در عرفات وقوف نکند، ظاهراً حج او باطل می‌شود{{توضیح مساله|۹۶۹| آیة الله بهجت: موجب بطلان حج است تعمّد ترک وقوف اضطراری عرفه، که از شب عید تا طلوع فجر است، علی الأحوط.}}، اگرچه درک کند وقوف به مشعر را.
| {{ارجاع مساله|۹۶۹}} }}
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۰ | اگر کسی به واسطه فراموشی یا غفلت یا عذر دیگر ترک کند وقوف به عرفات را در روز نهم، که وقت اختیاری است و در شب دهم که وقت اضطراری است، کفایت می‌کند در صحیح بودن حج او که وقوف اختیاری مشعر را درک کند چنانچه خواهد آمد. {{توضیح مساله|۹۷۰| آیات عظام تبریزی، خویی، زنجانی: حکم آن بعداً خواهد آمد.}}
استفتائات وقوف به عرفات
| {{ارجاع مساله|۹۷۰}} }}

== استفتائات درباره وقوف در عرفات ==
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۱ |

سوال: حدودی که برای عرفات و مُزدَلَفه و منا مشخص شده است جهت انجام مناسک، اعتبار دارد یا نه؟
جواب چنانچه مورد اطمینان یا تصدیق اهل محل باشد معتبر است. {{توضیح مساله|۹۷۱| '''آیة الله سیستانی:''' اگر این حدود دست به دست از قدیم اخذ شده باشد معتبر است، مادام که اطمینان در خطای آن پیدا نشود.
	آیة الله مکارم: معمولاً مورد قبول اهل محل است، بنابراین تابلوها یا علاماتی که گذارده‌اند معتبر است.}}
| {{ارجاع مساله|۹۷۱}} }}

=== بالا رفتن از جبل‌الرحمه مکروه است ===
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۲ |سوال: کراهت صعود به جبل‌الرحمة، آیا قبل از نیت وقوف به عرفات است یا بعد از آن؟
جواب: در وقت وقوف کراهت دارد که از جبل بالا رود. {{توضیح مساله|۹۷۲| '''آیة الله زنجانی:''' بنا بر احتیاط مستحب، در ساعات وقوف، روی جبل‌الرحمة، وقوف ننماید؛ ولی کراهت آن ثابت نیست.
'''آیة الله سبحانی:''' وقوف در دامنه جبل‌الرحمة در صحرای عرفات مستحب است و بهتر است از وقوف بر روی کوه و بالارفتن از جبل‌الرحمة در ساعات وقوف خودداری شود.
	'''آیة الله سیستانی:''' جبل‌الرحمة جزو موقف است ولی افضل ایستادن در دامنه کوه از طرف چپ 
آن است.}}
| {{ارجاع مساله|۹۷۲}} }}

=== بی‌هوش شدن پیش از رفتن به مشعر ===
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۳ |سوال:  شخصی وقوف اختیاری عرفات را درک کرده و قبل از رفتن به مَشعَر، مُغمیٰ علیه شده است، بفرمایید اگر به همین حال تا آخر اعمال باقی باشد وظیفه‌اش چیست و اگر بعد از اغما او را به ایران آورده باشند چه حکمی دارد و نیز اگر بعد از ایام تشریق در ماه ذی‌حجه به هوش بیاید، در مکه باشد یا در ایران، چه باید کرد؟
جواب: با فرض اینکه عذر او فقط اغما است، پس از به هوش آمدن، اگر ممکن است اعمال حج را اتمام کند{{توضیح مساله|۹۷۳|'''آیة الله تبریزی:''' حج او باطل است و از احرام خارج شده و اگر استطاعت وی تا سال بعد باقی باشد حج بر او واجب است.
آیة الله خویی: اگر فقط وقوف اختیاری عرفات را درک نماید، اظهر بطلان حج و انقلاب آن به عمره مفرده است.
	آیة الله زنجانی، '''آیة الله سیستانی:''' حجش باطل است و احرامش بدل به عمره مفرده شده است و باید مناسک عمره را انجام دهد.
	'''آیة الله سبحانی:''' پس از به هوش آمدن، آنچه از اعمال که زمان انجامش باقی مانده را به قصد فراغ ذمه به جا آورد و نیز عمره مفرده‌ای اتیان کند و اگر حج بر او مستقر بوده یا استطاعتش تا سال بعد باقی ماند، حج را اعاده کند.
آیة الله صافی: به ذیل مسئله ۹۸۷، صورت هشتم مراجعه شود.
	آیة الله فاضل: در فرض مرقوم رمی روز عید را نیابتاً از طرف او انجام دهند و پس از به هوش آمدن، بقیه اعمال را خودش انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب عمره مفرده‌ای به جا آورد و اگر حج بر او مستقر بوده و یا استطاعتش تا سال بعد باقیمانده حج را اعاده کند.
	آیة الله گلپایگانی: با درک وقوف اختیاری عرفه اگر بقیه اعمال را انجام دهد حج او صحیح است. 
	آیة الله مکارم: درک وقوف اختیاری عرفی برای صحت حج کافی است، پس اگر به هوش آید بقیه اعمال را به جا می‌آورد و اگر نتواند به جا آورد نایب می‌گیرد به شرط آنکه وقت اعمال باقی باشد در غیر این صورت صحت حج او مشکل است و برای خروج از احرام احتیاطاً عمره مفرده به جا آورد.}} و در هر صورت سال بعد حج را اعاده کند و برای احراز خروج از احرام بعد از اتمام حج، عمره مفرده ای اتیان نماید.
| {{ارجاع مساله|۹۷۳}} }}

=== لک بینی و حیض ===
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۴ | سوال: زنی که عادت ماهانه‌اش مثلاً شش روز بوده است، در حال عادت زنانه برای عمره تمتع مُحرم می‌شود و در روز هشتم ذی‌حجه که روز ششم عادت او است پاک می‌گردد و غسل می‌کند و اعمال عمره تمتع را انجام می‌دهد و برای حج تمتع مُحرم می‌شود، ولی ظهر روز نهم در عرفه لک می‌بیند و نمی‌داند که آیا ادامه دارد تا پس از ده روز، تا استحاضه حساب شود و اعمال قبلی او صحیح باشد یا قبل از تمام شدن ده روز از اول عادت قطع می‌شود تا حکم حیض را داشته باشد، وظیفه او چیست؟ و در همین فرض اگر در مشعر لک دید چه کند؟
جواب: عمل به احتیاط کند{{توضیح مساله|۹۷۴| '''آیة الله تبریزی:''' چنانچه آن لک که در عرفات دیده به وصف حیض نباشد، زن مزبور مستحاضه است (و همچنین است اگر لک زرد رنگ در مشعر ببیند) احکام مستحاضه را رعایت می‌کند و اعمال حج تمتع را به جا می‌آورد و چنانچه لک به وصف حیض باشد، باید اعمال را به قصد اعم از حج افراد و تمتع ادامه دهد، اگر خون قبل از ده روز قطع شد کشف می‌شود که وظیفه او حج افراد بوده و باید بعد از حج، عمره مفرده اتیان کند و اگر قطع نشد و پس از ده روز هم دید، اعمال حج تمتع او صحیح است. 
	'''آیة الله خامنه‌ای:''': عمل به احتیاط کند و راه احتیاط، انجام اعمال به قصد وظیفه فعلیه بدون قصد خصوص تمتع و اِفراد است و قربانی نیز انجام دهد پس اگر خون از ده روز تجاوز کرد اعمالش صحیح بوده و اگر تجاوز نکرد، حجش تبدیل به اِفراد شده و واجب است عمره مفرده نیز اگر حج واجب بوده است به جا آورد.
آیة الله خویی: این احتیاط در صورتی است که آن خون دارای صفات حیض باشد و اگر دارای صفات حیض نباشد حکم استحاضه را دارد و احتیاط لازم نیست.
	آیة الله زنجانی، آیة الله مکارم: چنانچه کاملاً پاک شده باشد، عمره او صحیح است و دیدن لک بعد از آن ضرری به آن نمی‌زند؛ زیرا طهر متخلل بنا بر اقوی حکم حیض را ندارد، بنابراین منظور از ده روز، مجموع دو خون است نه با ضمیمه کردن طهر واقع در میان دو خون و اگر دیدن لک نشانه ادامه مستمر خون باشد به دستور متن عمل کند.
	'''آیة الله سبحانی:''' باید اعمال خود را به نیت تکلیف فعلی اعم از حج تمتع یا إفراد انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب در منا قربانی نموده و بعد از اعمال مکه عمره مفرده به جا آورد ولی اگر در نیت‌های خود به جای ما فی الذمه یا تکلیف فعلی، حج تمتع را قصد کرد چنانچه قصد حقیقی او این بوده که آنچه خداوند بر او واجب گردانیده دارد انجام می‌دهد این از باب خطا در تطبیق است و حج او صحیح می‌باشد؛ ولی اگر عامداً و عالماً قصد حج تمتع کرد و عمره مفرده انجام نداد اکتفا به این حج مشکل است و احتیاط در اعاده آن در سال یا سال‌های بعد است.}} و راه احتیاط، انجام اعمال بدون قصد تمتع و اِفراد بلکه به قصد ما فی الذمه، با قربانی در منا{{توضیح مساله|۹۷۴| '''آیة الله سیستانی:''' قربانی را به قصد رجا انجام دهد و همچنین عمره مفرده، اگر ممکن بود به قصد رجا 
انجام دهد.
	آیات عظام صافی، فاضل، گلپایگانی: و پس از گذشت ده روز از اول حیض وظیفه‌اش روشن می‌شود که اگر از ده روز تجاوز نکرد و خون قطع شد حج بدل به افراد شده و لازم است عمره مفرده به جا آورد و اگر از ده روز تجاوز کرد کشف از استحاضه بودن می‌کند و حج تمتع او صحیح است.}} و اتیان عمره مفرده بعد از آن است، و چنانچه قصد تمتع کرده و بعد از انجام بعض اعمال حج کشف خلاف شده، اکتفا به این حج نکند. {{توضیح مساله|۹۷۴| آیات عظام بهجت، سبحانی، سیستانی، صافی، گلپایگانی، مکارم (با اختلاف در تعبیر): هرگاه قصدِ انجامِ وظیفه فعلی داشته باشد کافی است.
	'''آیة الله زنجانی:''' در صورت عذر حج افراد و عمره مفرده کفایت از حجة الاسلام می‌کند.
'''آیة الله نوری:''' مگر آنکه قصد وظیفه فعلیه نموده و اشتباهاً قصد تمتع کرده باشد.}}
| {{ارجاع مساله|۹۷۴}} }}{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۵ | سوال: در فرض مسئله فوق، اگر در عرفات یا مشعر لک دید و همان وقت یقین پیدا کرد که خون حیض است و قبلاً پاک نبوده، باید چه کند با توجه به اینکه وقت وقوفین اختیاری و یا اضطراری آن باقی است ولی وقت برگشتن به مکه و انجام اعمال عمره تمتع را ندارد؟
جواب: مورد عدول به اِفراد است. {{توضیح مساله|۹۷۵| آیة الله خویی: زنی که به گمان اینکه تا آخر وقت پاک نمی‌شود، نیت حج افراد نمود و بعد کشف خلاف شد، احرام او باطل است و لذا مناسب است زنان حائض به نیت ما فی الذمه محرم شوند و به هر حال در فرض سؤال با فرض عدم تمکن از رفتن به میقات و ادنی الحل و یا گذشت وقوف به عرفات از همان جا که هست احتیاطاً به نیت حج افراد تجدید تلبیه نماید.
	'''آیة الله سیستانی:''' حکمش همان حکم فرض سابق است.
	آیة الله صافی: بقیه اعمال را به قصد ما فی الذمه از تمتع و افراد به جا آورد و بنا بر احتیاط واجب عمره مفرده به جا آورد.}}
| {{ارجاع مساله|۹۷۵}} }}

=== زمان وقوف اضطراری ===
{{فتاوی حج  | مساله =۹۷۶ | سوال: وقوف اضطراری عرفه آیا از اول شب تا طلوع فجر است، یا طلوع آفتاب؟
جواب: وقوف اضطراری عرفه در شب عید است و شب تا طلوع فجر است{{توضیح مساله|۹۷۶|آیة الله خویی: و شب تا طلوع آفتاب است.}}
| {{ارجاع مساله|۹۷۶}} }}
{{سخ}} {{سخ}}
==منبع==
==مقاله‌های مرتبط==
* [[وقوف به عرفات]]
{{فتواهای محرمات احرام}}