در حال ویرایش وقوف در مشعر (فتاوای مراجع) (بخش)

==حکم وقوف اختیاری و اضطراری==

{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 987
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' چون معلوم شد که وقوف به [[عرفات]] و [[مشعر]] اختیاری و اضطراری دارند و از برای وقوف به مشعر دو قسم اضطراری است، پس به ملاحظه ادراک هر دو موقف یا یکی از آنها در وقت اختیاری یا اضطراری، مفرداً و مرکباً، و به ملاحظه ترک عمدی یا جهلی یا نسیانی، اقسام زیادی دارد که در اینجا آنچه مورد ابتلا ممکن است بشود، ذکر می‌شود: {{توضیح مساله|987|
* '''آیت‌الله زنجانی:''' [[حج]] در موارد ذیل، فاسد می‌شود و باید به دستوری که در ذیل این مسئله آمده عمل شود: 1. ترک هر دو وقوف، مطلقاً؛ 2. ترک وقوف اختیاری عرفه، بدون عذر؛ 3. ترک هر دو وقوف لیلی و اختیاری مشعر، بدون عذر؛ 4. فقط اضطراری نهاری مشعر را درک کند، مطلقاً؛ 5 و 6. فقط اختیاری یا اضطراری عرفه را درک کند، مطلقاً. البته دو مورد اخیر در یک صورت حجشان صحیح است و آن اینکه شبانه از [[مشعر]] عبور کرده و در آنجا ذکر خداوند گفته باشند و چون مسئله را نمی‌دانسته‌اند قصد وقوف نکرده‌اند و وقتی متوجه شده‌اند که به وقوف نهاری هم نمی‌رسند. در غیر این چند صورت، ترک وقوف، حج را فاسد نمی‌کند و از اینجا [[حکم]] تمام صور دوازده‌گانه روشن می‌شود.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' در بیان صور هشتگانه وقوفین، تفاوت‌هایی با متن وجود دارد.
}}
اول ـ آنکه [[مکلف]] درک هر دو موقف کند در وقت اختیاری؛ یعنی از ظهر [[روز عرفه]]، عرفات را و بین الطلوعین صبح دهم، [[مشعر]] را درک کند. پس اشکالی در صحت [[حج]] او نیست.
دوم ـ آنکه هیچ‌یک از دو موقف را درک نکند، نه اختیاری آنها را و نه اضطراری را، پس اشکالی نیست در بطلان حج او و باید به همان احرام حج عمره مفرده {{توضیح مساله|987|
* '''آیت‌الله بهجت:''' با [[نیت]] عدول به [[عمره مفرده]] علی الأحوط، و وجوب [[ذبح]] گوسفند که همراه داشته باشد محتاج به تأمّل است، بلی موافق احتیاط و مروی در خبر داود رقی و صحیح ضُریس به نقل [[فقیه]] است و در سال آینده حج می‌کند اگر شرایط مقرّره وجوب حج درباره او متحقق بشود.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' باید عدول به عمره مفرده بکند و اعمال [[عمره مفرده]] را به جا آورد و در صورتی که [[شرایط استطاعت]] را داشته، [[حج]] بر او مستقر شده باشد سال دیگر به حج برود و از آنجا که در این موارد عدول خود به خود صورت نمی‌گیرد به [[احتیاط واجب]] برای عدول به عمره مفرده نیز [[نیت]] کند.
* '''آیت‌الله فاضل:''' و بهتر است قصد [[عدول]] به عمره مفرده بنماید.
}}که عبارت است از [[طواف]] و [[نماز]] آن و [[سعی]] و [[تقصیر]] و [[طواف نساء]] و نماز آن، به جا آورد و از [[احرام]] محلّ شود و اگر گوسفند همراه داشته باشد احتیاطاً ذبح کند {{توضیح مساله|987|
* '''آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی:''' متعرض این فرع نشده‌اند.
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' گوسفند را [[قربانی]] کند.
}}و باید سال دیگر حج به جا آورد، اگر شرایط [[استطاعت]] را دارا باشد ،{{توضیح مساله|987|
* '''آیت‌الله خویی، آیت‌الله سیستانی:''' [[واجب]] است در صورتی که استطاعتش تا سال بعد باقی بماند و یا حج از سال‌های پیش بر ذمه‌اش مستقر شده باشد، سال بعد به حج برود.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' حج سال بعد در دو صورت واجب می‌شود: 1. حج او حج واجب باشد، [[حجة الاسلام]]، [[نذر]] یا غیره؛ 2. حج او [[مستحب]] باشد و هنگام احرام، با خداوند، شرط تحلل نکرده باشد. و در وجوب حج سال بعد به جهت ترک وقوف، فرقی بین صورت عذر و عدم عذر نیست.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' در صورت ترک عمدی یا جهل از روی تقصیر حج خود را به عمره مفرده عدول و در [[مشعر]] و غیر مشعر در سال بعد اعاده می‌کند ولی در صورت ترک غیر عمدی و یا از روی جهل قصوری و یا نسیان حج تبدیل به [[عمره مفرده]] (عدول) و در مستقر در سال بعد اعاده می‌کند و در غیر مستقر در صورت بقاء استطاعت حج را اعاده نماید.
}}در صورتی که درک نکردن موقف به واسطه عذر باشد.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|987}}
|}
{{سخ}}

{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 988
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر درک نکردن دو موقف که ذکر شد، از روی تقصیر بوده حج بر او مستقر می‌شود و باید سال دیگر چه شرایط باشد یا نباشد به [[حج]] برود. {{توضیح مساله|988|
* '''آیت‌الله زنجانی:''' حج سال بعد در دو صورت واجب می‌شود: 1. حج او حج واجب باشد، [[حجة الاسلام]]، نذر یا غیره؛ 2. حج او [[مستحب]] باشد و هنگام [[احرام]]، با خداوند، شرط تحلل نکرده باشد. و در وجوب حج سال بعد به جهت ترک وقوف، فرقی بین صورت عذر و عدم عذر نیست.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' در صورت ترک عمدی یا جهل از روی تقصیر حج خود را به عمره مفرده عدول و در مشعر و غیر مشعر در سال بعد اعاده می‌کند ولی در صورت ترک غیر عمدی و یا از روی جهل قصوری و یا نسیان حج تبدیل به عمره مفرده ([[عدول]]) و در مستقر در سال بعد اعاده می‌کند و در غیر مستقر در صورت بقاء [[استطاعت حج]] را اعاده نماید.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|988}}
|}
{{سخ}}

{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 989
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' [[احتیاط مستحب]] {{توضیح مساله|989|
* '''آیات عظام بهجت، سبحانی، مکارم:''' بنا بر احتیاط واجب.}}آن است که این شخص که حج او باطل شد و باید عمره به جا آورد نیت عدول به عمره مفرده بکند.
سوم ـ آنکه درک کند اختیاری عرفه را با اضطراری مشعر در روز؛ یعنی اضطراری نهاری مشعر را، پس اگر اختیاری مشعر را عمداً ترک کرده باشد حج او باطل است {{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله سیستانی:''' چون اختیاری مشعر بخشی از شب است تا طلوع آفتاب، اگر بین الطلوعین را عمداً هم ترک کند حجش صحیح است ولی در صورت علم یک گوسفند [[کفاره]] واجب است.
}}والاّ صحیح است.
چهارم ـ آنکه درک کرده باشد اختیاری مشعر را با اضطراری عرفه، پس اگر اختیاری عرفه را عمداً ترک کرده، حج او باطل است والاّ صحیح است.
پنجم ـ آنکه درک کرده باشد اختیاری عرفه را با اضطراری شب مشعر؛ یعنی قبل از طلوع صبح، پس اگر اختیاری مشعر را با عذر ترک کرده است، چنانچه گفته شد، حج او صحیح است والاّ باطل است بنا بر احتیاط واجب. {{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله بهجت:''' اگر بدون عذر بیرون رود پیش از طلوع فجر، به شرطی که علاوه بر بیتوته مشعر، [[وقوف عرفه]] از او فوت نشده باشد، حج او صحیح است ولکن بر او یک گوسفند کفاره لازم است و این قول مشهور و قوی است.
* '''آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی:''' حجش [[باطل]] است و تبدیل به عمره مفرده می‌شود، بلی اگر جاهل به حکم بوده و پس از علم ممکن نباشد ولو تا قبل از ظهر روز عید به مشعر برگردد حجش صحیح است و می‌بایست یک گوسفند [[قربانی]] کند.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' اگر از روی اختیار به اندازه مصداق وقوف نیز توقف نکند حجش باطل است.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' [[حج]] او صحیح است، ولی چنانچه قبل از نیمه شب، کوچ کند، باید یک شتر قربانی کند و اگر بین آن و طلوع فجر برود یک گوسفند [[کفاره]] دارد و چنانچه بعد از طلوع فجر کوچ کند یا جاهل یا ناسی باشد و یا قبل از طلوع آفتاب برگردد کفاره ندارد.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' اگر نگویم اقوی بطلان حج است احتیاطاًً این حج را مبرء ذمه نداند و اعمال حج را به پایان برده و یک گوسفند کفاره بدهد و به احتیاط واجب سال بعد حج را اعاده کند.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' بنا بر اظهر حجش صحیح می‌باشد و باید در صورتی که با آگاهی از [[حکم شرعی]] این کار را کرده باشد یک گوسفند [[کفاره]] بدهد.
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' این احتیاط لازم نیست.
* '''آیت‌الله فاضل:''' بنا بر اقوی.
* '''آیت‌الله مکارم:''' کسی که شب را در مشعر مانده و بین الطلوعین را عمداً ترک کرده، حج او صحیح است هرچند گناه کرده و یک گوسفند کفاره دارد.
}}
ششم ـ آنکه درک کرده باشد اضطراری لیلی مشعر و اضطراری عرفه را، پس اگر صاحب عذر {{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله سیستانی:''' منظور از صاحب عذر کسی است که از ماندن شب در مشعر معذور است؛ مانند زنان و بیماران و همراهان آنها.
}}باشد و اختیاری عرفه را عمداً ترک نکرده باشد ظاهراً حج او صحیح است و غیر صاحب عذر اگر اختیاری یکی را عمداً ترک کرده باشد حجش باطل است بنا بر اقوی در یکی و بنا بر احتیاط در دیگری که اختیاری مشعر باشد ،{{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی:''' لکن اگر ترک اختیاری مشعر به این صورت باشد که شب وقوف در [[مزدلفه]] کرده و از روی جهل به مسئله قبل از فجر از آنجا کوچ کرد و تا ظهر روز عید هم نتوانست به مشعر برگردد حج او صحیح است و باید یک گوسفند کفاره دهد.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' کسی که وقوف به عرفات را درک کرده است، لکن شب یا قسمتی از آن را در [[مشعرالحرام]] وقوف کرد ولی قبل از طلوع فجر عمدا و بدون عذر از مشعر بیرون رفت و تا طلوع آفتاب ولو به قدر مسمای وقوف رکنی برنگشت باید یک [[کفاره]] (گوسفند) بدهد و به احتیاط واجب سال بعد حج را اعاده کند.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' اختیاری مشعر از شب است تا طلوع آفتاب و حج او در این صورت صحیح است، همچنان‌که گذشت و اگر در ترک آن جاهل مقصر باشد، حجش باطل است و اگر از روی فراموشی یا جهل قصوری یا هر عذر دیگر، اختیاری را ترک کند و اضطراری را انجام دهد حجش صحیح است. 
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' اگر عمداً اختیاری عرفه را ترک کرده باشد حجش باطل است ولکن نسبت به ترک اختیاری مشعر، اگر بدون عذر پیش از [[اذان صبح]] از مشعر بیرون برود حجش صحیح است به شرط آنکه [[وقوف به عرفات]] را انجام داده باشد و شب در مشعر به قصد وقوف مانده باشد ولکن بر آن یک گوسفند کفاره واجب است.
* '''آیت‌الله فاضل:''' اگر اختیاری عرفه باشد حج باطل است و اگر اختیاری مشعر باشد، بنا بر اقوی حج باطل است.
* '''آیت‌الله مکارم:''' اگر اختیاری مشعر را عمداً ترک کرده باشد حج او صحیح است و یک گوسفند کفاره دارد و اگر از روی جهل وقوف عرفه را ترک کرده باشد، حج او بنا بر احتیاط واجب باطل است.
}} و اگر به غیر عمد باشد احتیاط واجب در بطلان است.
هفتم ـ آنکه درک کرده باشد اضطراری عرفه و اضطراری یومی مشعر را، پس اگر ترک یکی از دو اختیاری را عمداً کرده باشد حج او باطل والاّ صحت بعید نیست، گرچه احتیاط اعاده است در سال بعد، {{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله سبحانی:''' متعرض این احتیاط نشده‌‌اند.
}}با حاصل بودن شرایط وجوب.
هشتم ـ آنکه درک کند اختیاری عرفه را فقط، احتیاط واجب در این صورت اتمام و اعاده است {{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله بهجت:''' آنکه فقط وقوف اختیاری عرفات را درک نماید که اظهر در این صورت صحت [[حج]] است مگر آنکه اختیاری مشعر را عمداً ترک کرده باشد.
* '''آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی:''' اظهر در این صورت این است که حج او باطل و به عمره مفرده منقلب می‌شود مگر ترک اختیاری مشعر به این صورت باشد که شب وقوف در مزدلفه کرده و از روی جهل به مسئله قبل از فجر از آنجا کوچ کرد و تا ظهر عید هم نتوانست به مشعر برگردد که در این صورت [[حج]] او صحیح و باید یک گوسفند [[کفاره]] دهد.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' اگر اختیاری مشعر را عمداً و یا به خاطر جهل تقصیری ترک کرده حج او باطل و [[احرام]] تبدیل به [[عمره مفرده]] می‌شود و [[حج]] را در مستقر و غیر مستقر سال بعد بیاورد ولی اگر همین شخص هنگام عبور از [[مشعر]] به [[منا]] ذکر خدا را گفته است و ترک اختیاری مشعر غیر عمدی و یا از روی جهل قصوری و یا نسیان باشد، حج او صحیح است و گرنه باطل است حتی اگر ترک وقوف مشعر غیر عمد باشد.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' حج او باطل است و به عمره مفرده منقلب می‌شود، به جز یک صورت و آن اینکه هنگام عبور از عرفات به منا در مشعر در وقت اختیاری (از شب تا طلوع آفتاب) گذشته باشد و ذکر خدا گفته باشد که در این صورت حجش صحیح است هرچند قصد وقوف نکرده باشد از روی جهل به مسئله.
* '''آیت‌الله صافی:''' احتیاط در آن ترک نشود به اینکه اعمال را به قصد ما فی ‌الذمه از عمره و حج به جا آورد و در سال بعد نیز در صورتی که حج بر او مستقر بوده یا استطاعتش باقی باشد حج به جا آورد. 
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' اقوی و اشهر صحیح بودن حج است. 
* '''آیت‌الله مکارم:''' حج او صحیح است و احتیاج به اعاده ندارد.
}}اگر اختیاری مشعر را عمداً ترک نکرده باشد والاّ حج او باطل است.
نهم ـ آنکه درک کند اضطراری عرفه را فقط، در این صورت حج او باطل است. {{توضیح مساله|989|
* '''آیات عظام سبحانی، سیستانی، مکارم:''' و باید [[عمره مفرده]] به جا آورد تا از احرام خارج شود.
}}
دهم ـ آنکه درک کند اختیاری مشعر را، در این صورت حج او صحیح است اگر وقوف عرفه را عمداً ترک نکرده باشد والاّ حج او باطل است.
یازدهم ـ آنکه درک کند اضطراری روز مشعر را فقط، در این صورت حج او باطل است. {{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله بهجت:''' مورد تأمّل است هر دو اضطراری مشعر که این صورت و صورت بعدی است.
* '''آیات عظام تبریزی، خویی، صافی:''' آنکه فقط وقوف اضطراری مزدلفه را درک کند، که در این صورت بعید نیست حجش صحیح باشد. ولی احتیاط این است باقی اعمال را به قصد فراغ ذمه از آنچه به او تعلق گرفته چه عمره مفرده و چه حج به جا آورد و در سال بعد حج را اعاده نماید.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' در صورت ترک عمدی و یا از روی جهل تقصیری حج باطل و به عمره مفرده عدول می‌کند و حج را در مشعر و غیر مشعر در سال بعد اعاده می‌کند لکن اگر ترک غیر عمدی و یا از روی جهل قصوری و یا نسیان باشد به احتیاط واجب حج او باطل و آن را بدل به عمره مفرده کرده و در مشعر و در سال بعد و در غیر مستقر در صورت بقاء استطاعت حج را اعاده می‌کند. 
* '''آیت‌الله سیستانی:''' حج او باطل است و بدل به عمره مفرده می‌شود.
* '''آیت‌الله فاضل:''' اگر اختیاری عرفه را عمداً ترک نکرده باشد، ظاهراً حج او صحیح است.
}}
دوازدهم ـ آنکه درک کند اضطراری لیلی مشعر را فقط، در این صورت اگر وقوف عرفات را عمداً ترک نکرده باشد و از صاحبان عذر باشد، ظاهراً حج او صحیح است {{توضیح مساله|989|
* '''آیت‌الله سبحانی:''' حج او صحیح است.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' بلکه هرچند از صاحبان عذر نباشد.
* '''آیت‌الله صافی:''' در این صورت اگرچه صحت حجش بعید نیست ولی احتیاط ترک نشود به انجام اعمال به قصد [[ما فی الذمّه]] از [[عمره]] و حج و به جا آوردن حج در سال آینده در صورت استقرار حج بر او و بقاء استطاعت و در این جهت فرقی بین اضطراری لیلی و نهاری مشعر نیست.
* '''آیت‌الله فاضل:''' در این صورت اگر [[وقوف به عرفا]]ت را عمداً ترک کرده باشد، حج او باطل است والاّ بنا بر احتیاط حج باطل است، اگرچه از ذوی الأعذار نباشد.
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' در این صورت بعید نیست حجش صحیح باشد، اگرچه احوط اعاده است. 
* '''آیت‌الله مکارم:''' خالی از اشکال نیست.
}}والاّ باطل است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|989}}
|}
{{سخ}}