| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| از دیگر آثاری که عیاشی از آن گزارش می‌دهد، چاهی منسوب به امام سجاد(ع) است که گفته می‌شود [[امام باقر(ع)]]، در دوران کودکی درون آن افتاده<ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص۳۰۶.</ref> و یکی از فرقه‌های شیعه به نام [[ناووسیه]] که به مهدویت امام صادق(ع) معتقد بوده‌اند،<ref>الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۶.</ref> ورود امام صادق(ع) به این چاه را سرآغاز غیبت ایشان دانسته‌اند.<ref>المدینة المنوره، ص۹۵.</ref> این چاه که زائران به آن تبرک می‌جسته و از آب آن برای [[شفا]] یافتن بهره می‌برده‌اند،<ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص۳۰۶.</ref> میان در اول و میانی این آرامگاه قرار داشته است.<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص۱۲۱.</ref>
| | {{جعبه اطلاعات بنا |
| | | عنوان = قبرستان شهدای بدر |
| | | تصویر = مقبره شهدای بدر.jpg |
| | | اندازه تصویر = |
| | | پیوند تصویر = |
| | | توضیح تصویر = |
| | | نام‌های دیگر = |
| | | مکان = شهر بدر |
| | | کاربری = قبرستان |
| | | بزرگداشت نزد = |
| | | وابسته به دین/مذهب = |
| | | باورها = |
| | | آیین‌ها = |
| | | احکام = |
| | | زیارت کنندگان = |
| | | بازدیدکنندگان = |
| | | زمان پایه‌گذاری = جنگ بدر سال دوم هجرت |
| | | بنیانگذار = |
| | | رویدادها = محل جنگ بدر |
| | | بازسازی‌ها = |
| | | بازسازی کنندگان = |
| | | بخش‌های از میان رفته = |
| | | ویژگی‌های تاریخی = |
| | | متولیان = |
| | | مساحت = |
| | | طول = |
| | | عرض = |
| | | ارتفاع = |
| | | وضعیت بنا = |
| | | گنجایش = |
| | | امکانات = |
| | | بخش‌های بنا = |
| | | معمار = |
| | | سبک = |
| | | ویژگی‌ها = |
| | | گنبدها = |
| | | مناره‌ها = |
| | | درها = |
| | | رواق‌ها = |
| | | صحن‌ها = |
| | | ایوان‌ها = |
| | | گرداننده = |
| | | نهاد وابسته = |
| | | نهاد نگهدارنده = |
| | | مدیر = |
| | | روحانی = |
| | | نهادهای زیر مجموعه = |
| | | ثبت در = |
| | | شماره ثبت = |
| | | تاریخ ثبت = |
| | | وبگاه = |
| | | عرض جغرافیایی = 23.77404495046216 |
| | | طول جغرافیایی = 38.788865620966 |
| | | توضیح نقشه = |
| | }} |
| | مقبره شهدای بدر، همان میدان جنگ بدر است که بنابر روایات تاریخی شهدای بدر در آن دفن شده اند. بدر در نزدیکی شهر مدینه در کشور عربستان سعودی قرار دارد. مقبره شهدای بدر بنابر گزارشهای تاریخی سفرنامه نویسان، محوطه ای بوده که در کنار آن مسجد عریش قرار داشت. امروزه نیز قبرستانی با دیوار در شهر بدر قرار دارد که به عنوان محل دفن شهدای احد شناخته می شود. |
|
| |
|
| | == جنگ بدر == |
| | '''غزوه بدر''' نخستین غزوه [[رسول خدا(ص)]] در منطقه‌ای به‌همین نام که در سال 2 هجرت واقع شد. بدر در آن هنگام مکانی برای گردهمایی اعراب به‌شمار می‌رفت و هر سال از آغاز [[ماه ذی‌قعده]] به مدت هشت روز بازاری در آن برپا می‌شد.<ref>المغازی، ج1، ص384؛ مدینه‌شناسی، ج2، ص28.</ref>نبرد بدر که نیم‌روز بیشتر طول نکشید، با کشته شدن هفتاد تن و اسارت همین شمار از مشرکان و تنها با شهادت ۱۴ تن از مسلمانان، شش تن از [[مهاجران]] و هشت تن از [[انصار]]، پایان یافت.<ref>الطبقات، ج2، ص12؛ برای اطلاع از اسامی آنان، نک: المغازی، ج1، ص145-152.</ref> |
|
| |
|
| | == شهدای بدر == |
| | بیشتر مورخان مجموع شهدای بدر را چهارده نفر دانسته اند. این چهارده نفر شامل افراد زیر است<ref>غزوه بدر، شهدا و مزارات آن، ص 91</ref>: |
| | |
| | ==== شهدای بدر از مهاجران: ==== |
| | عبیده بن حارث، عُمَیر بن ابی وقاص، عُمَیر بن عبد عمرو بن نضله خزاعی، عاقل بن بُکیر، مِهجَع غلام عمر بن خطاب، صفوان بن بیضا. |
|
| |
|
| راه فرع
| | ==== شهدای بدر از انصار: ==== |
| راه فرع یکی از دو راهی است که در سده های اخیر مسیر سفر از مکه به مدینه بوده است. راه دیگر را راه سلطانی می نامیدند. این دو را در نزدیکی مدینه در مسجد شجره به هم می رسیدند.<ref>دلیل الحج، ص 166</ref>
| | سعد بن خُثیمه، مُبشر بن عبدالمنِذر بن زُنبُر، یزید بن حارث بن فُسحُم، عُمیر بن حُمام، رافع بن مُعلی، حارثه بن سُراقه بن حارث، عوف بن حارث بن رُفاعه، معوَّذ بن حارث بن رفاعه. |
| | == شهر بدر == |
| | امروزه منطقه بدر که بآن بدر حنین نیز گفته می‌شود به شهری تبدیل شده که با مدینه 153 کیلومتر و با مکه 310 کیلومتر فاصله دارد. جمعیت آن در سال 1425 قمری بیش از 33 هزار نفر و با احتساب جمعیت توابع آن بیش از 58 هزار نفر بوده است.<ref>غزوه بدر، شهدا و مزارات آن،ص 17</ref> |
|
| |
|
| منازل راه فرع چنین بود: وادی فاطمه، بئر عسفان، قضیمه، رابغ، بئر رضوان، ام الضباع، ریّان، سمت الاَبیَض، بئر العذب، بئر الماشی و مسجد شجره(سفرنامه مکه حسام السلطنه ص 132) در سال 1297 که حسام السلطنه از مکه به مدینه حرکت می کند کاروان ها از راه فرع حرککت می کنند که طول مسیر ده روز بوده است. (ص132) او گزارش کاملی از مسیر سفرش در سفرنامه آورده است.
| | == گزارشهای تاریخی از مقبره شهدای بدر == |
| | گزارشهای متعددی در منابع تاریخی از قبر شهدای بدر آمده است. بیشتر گزارش‌ها، قبرستان شهدای بدر را در محل جنگ بدر در کنار مسجد عریش و به صورت قبرستانی با دیوارهای کوتاه توصیف کرده اند. همچنین برخی از گزارش‌ها از مسجدی با نام غمامه در جوار قبرستان یاد کرده اند. |
|
| |
|
| همین راه فرع را با عنوان راه فرعی محمد صادق پاشا در دلیل الحج للوارد الی مکه و المدینه من کل فج توضیح داده است. (ص160 )
| | از جمله قدیم‌ترین این گزارش‌ها از واقدی (م.۲۰۷ق.) دانسته شده است.<ref>غزوه بدر، شهدا و مزارات آن، ص 110</ref> بر اساس گزارش واقدی محل دفن شهدا از هم فاصله داشته است.<ref>المغازی، ج1، ص 147</ref> جغرافی‌نگاران و سفرنامه‌نویسان دیگری نیز از زیارت قبور شهدای بدر خبر داده یا آن را توصیف کرده‌اند. از جمله در قرن پنجم بیهقی (م.458ق.) این قبرستان را زیارت کرده است.<ref>دلائل النبوة، ج3، ص 125</ref> در قرن ششم [[ابن جبیر]] مکان دفن شهدای بدر را در سال 578 قمری دیده است. به گفته او محل نبرد بدر در آن روز تبدیل به نخلستانی شده بود و مقبره شهدای بدر پشت آن نخلستان قرار داشت.<ref>رحلـه ابن جبیر، ص 148</ref> حدود یک سده بعد عبدری در سال 688 قمری به بدر رفته و از قبرستان بزرگی که قبور شهدای بدر در آن قرار داشته در غرب مسجد عریش خبر داده است.<ref>رحله العبدری، ص 346 -347 </ref>چند سده بعد محمد طیب شرفی فاسی (م. 1170ق.) در سال 1110 از مکان قبور شهدای بدر که با دیواری کوتاه احاطه شده بود خبر داده و نیز از بقعه‌ای که به شهدای بدر ضمیمه شده بود. (سفرنامه شرفی فاسی ص 354) ورثلانی در 1179 از قبرستان و از دیدار از قبرها یاد کرده و از دیواری که دور قبرستان بوده خبر داده است. <ref>الرحله الورثلانیه، ج1، ص 419</ref> گزارشهای دیگر نیز اطلاعات چندان متفاوتی در اختیار نمی‌گذارند.<ref>نک: ترحال فی جزیره العرب، ج2، ص 193-195؛ سفرنامه حاج علیخان اعتماد السلطنه، ص97</ref> |
|
| |
|
| برخی منابع راه فرع را راهی از رابغ به مدینه معرفی کرده اند. ایوب صبری پاشا مراحل این راه را از رابغ به مدینه اینچنین نام برده است: بئر رضوان، به فاصله سیزده ساعت از رابغ، روستای ابو ضیاعة، دوازده ساعت بعد از بئر رضوان، روستای ریان، ده ساعت بعد از ابوضیاعة، صمد، هشت ساعت بعد از ابوضیاعة، مجز، بئر ماشی، دوازده ساعت بعد از مجز، بئر ماشی تا مدینه نیز دوازده ساعت راه است. <ref>موسوعة مرآة الحرمين الشريفين و جزيرة العرب، ج5، ص 159-160</ref>
| | === مقبره شهدای احد در حال حاضر === |
| | محمد علی نجفی که در سال 1354 -1357 شمسی از شهر بدر دیدن کرده درباره قبور شهیدان بدر می‌نویسد: «در مقطعی که به زیارت و دیدار پژوهشی این منطقه نائل آمدم، مشاهده کردم که موقعیت قبور شهدا در میان قبرستان عمومی بدر واقع شده و مانند همه مقابر عربستان، مسطح و بی‌نام و نشان است. تنها چهار دیواری کوتاه و پوشیده از سیمان سفید که میله‌های آهنی حصار بندی شده این قبور را از دیگر گورها جدا می‌کند و بدان تشخص می‌بخشد» (چاپ مشعر، ج2، ص 172) |
|
| |
|
| نام این راه از مکانی گرفته شده که در این راه قرار داشت. فُرع نام مکان بزرگی بوده از اعمال مدینه. صفراء جزو فرع به شمار می‌آمده است. گفته شده که مسجد البرود که پیامبر در مکان آن نماز خوانده است در فرع قرار داشت.<ref>معجم ما استعجم، ج3، 1020</ref> ایوب صبری پاشا از مسجد فرع در راه مکه به مدینه یاد کرده است که در منطقه فرع قرار داشته است.<ref>موسوعه مراه الحرمین، ج4، ص 822</ref>
| | تصاویری که امروزه از قبرستان شهدای بدر منتشر شده قبرستان بزرگی را نشان می دهد که دور آن دیواری سفید کشیده شده است و قبرها در آن با سنگ هایی مشخص شده اند. <ref>[https://foursquare.com/v/%D9%85%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%A9-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1-%D8%A8%D8%AF%D8%B1/4f312e40e4b0a160e75cb203/photos تصاویری از قبرستان بقیع]</ref> |
| | | ==پانویس== |
| | | {{پانویس}} |
| خانه امام سجاد
| | ==منابع== |
| | | {{منابع}} |
| در منابع تاریخی از چند مکان در مدینه به عنوان خانه امام سجاد یاد کرده‌اند.
| | * غزوه بدر، شهدا و مزاران آن، محمد زاهدی مقدم، پژوهشکده حج و زیارت، تهران، مشعر، 1401 |
| | | * مدینه شناسی، محمد علی نجفی، تهران، مشعر |
| == در جوار بقیع ==
| | * الطبقات الکبری، محمد بن سعد، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1410 |
| بنابر گزارش منابع تاریخ محلی مدینه، خانه امام سجاد همان جایی بود که بعدها [[اسماعیل بن جعفر صادق(ع)]] در آن دفن شد. اسماعیل بن جعفر در قرن هشتم آرامگاه بزرگی داشته است که به گفته [[مطری]] تاریخ‌نگار این قرن در غربِ قبه عباس و چهار امام قرار داشت، عرصه این آرامگاه و آنچه در اطراف آن بود از جهت شمال بنا، تا در [[بقیع]] در آن زمان خانه زین العابدین بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=121 التعریف بما انست الهجره، ص 119]</ref> سمهودی می‌نویسد که یقال... اما سمهودی از سنگ نوشته نقل می‌کند.
| | * رحله ابن جبیر، محمد بن احمد بن جبیر، بیروت، دار و مکتبه الهلال، بی تا |
| | | * رحله العبدری، محمد بن محمد عبدری، دمشق، دار سعد الدین، 1426ق. |
| سمهودی(911) تاریخ‌نگار مدینه، بعد از نقل گزارش مطری گزارش مشاهدات خود را می‌نویسد. او می‌نویسد: در ميان در وسطى و آخرى اين آرامگاه، قطعه سنگى نصب شده است و در آن نوشته شده: «باغ موجود در سمت غربى اين حرم را حسين بن ابى الهيجاء به اين حرم وقف نمود.» و در ذيل اين وقفنامه آمده است كه محوّطه اين حرم (عرصة المشهد)، خانه متعلق به امام زين العابدين است و مسجد هم منتسب به آن حضرت مى باشد و چاه موجود در محوطه، چاهى است كه از آب آن براى استشفاى مريضان استفاده مىشود.
| | * دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه، احمد بن حسین بیهقی، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1405ق. |
| | | * الرحله الورثیلانیه، حسین بن محمد ورثیلانی، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، 1429ق. |
| مسجدی در کنار باغی که جنب آرامگاه اسماعیل بن جعفر قرار داشته به امام زین العابدین منسوب بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=306 وفاء‌الوفاء، ج3، ص 306]</ref>
| | * المغازی، محمد بن عمر واقدی، تحقیق مارسدن جونز، بیروت، موسسه الاعلمی، 1409 |
| | | * سفرنامه حاج علیخان اعتمادالسلطنه، |
| == محله بنی هاشم == | | {{پایان}} |
| به نوشته جعفریان: در محله بنى هاشم كه طى سال 1363 به بعد تخريب شد، دو منزل وجود داشت كه به «دار على بن الحسين» و «دار جعفر بن محمد» عليهم السلام مشهور بود. اين مكان كه اكنون تخريب شده، در همان فضايى قرار داشت كه اكنون سنگفرش شده و ميان درِ اصلى بقيع تا حرم رسول خدا صلى الله عليه و آله است. در منابع شيعه توصيه به خواندن نماز در اين دو خانه شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 351</ref><ref>بحار الأنوار، ج 97، ص 225</ref>
| |
| | |
| == عُنابَه == | |
| در منابع جغرافیای مدینه، از محلی به نام عُنابَه یاد شده که در نزدیکی مدینه (بین توز و سمیراء) و محل زندگی بنی کلاب بود. گفته شده که امام زین العابدین در این مکان سکونت داشته است.<ref>المغانم المطابه، ص 284؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B4.pdf&page=393 وفاء الوفاء، ج4، ص 393]</ref>
| |
| | |
| | |
| منابع
| |
| | |
| فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، و جاسر، حمد. ۱۳۸۹–۱۹۶۹. المغانم المطابة في معالم طابة. ۱ ج. ریاض - عربستان: دار الیمامة للبحث و الترجمة و النشر.
| |
| موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ایوب صبری پاشا، قاهره، دار الافاق العربیه، 1424ق.
| |
| <references />مسجد الاجابه
| |
| | |
| موقعیت کنونی
| |
| | |
| مسجد الاجابه در شمال شرق بقیع قرار دارد. در کناره خیابان ملک فیصل و حدود ۵۸۰ متر از مسجدالنبی فاصله دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=33 مساجد الاثریه، ص ۳۳؛] معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص 187</ref> این مسجد مسجد یکبار در سال ۱۹۷۹ / ۱۳۹۹ قمری یکبار بازسازی شد<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۲، ص ۱۹۸</ref> و بار دوم در سال ۱۴۱۸ قمری بازسازی شد و توسعه یافت و مساحت آن حدود ۲۱۰۰۰ متر مربع است. این مسجد یک گنبد هشت ضلعی و یک گلدسته دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=34 مساجد الاثریه، ص۳۴]؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۲، ص ۲۱۰</ref>
| |
| | |
| تاریخ پیدایش و نام مسجد
| |
| | |
| مسجد الاجابه در محله یا روستای بنی معاویه در مدینه ساخته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=140 التعریف بما انست الهجره، 140]</ref> نام این مسجد به گونه‌ای در منابع آمده است که گویا از زمان پیامبر وجود داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=36 مساجد الاثریه، ص ۳۶]</ref> روایات حاکی از این است که پیامبر(ص) در این مسجد نماز خوانده است. بنابر روایات او در این مسجد نماز خواند و عبادت کرد و پس از عبادتش به اصحاب اطلاع داد که از خدا خواستم که امت من دچار گرسنگی و غرق و اختلاف داخلی نشوند. دو خواسته اول اجابت شد و یک خواسته آخر اجابت نشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=34 مساجد الاثریه، ص 34-35]</ref> از این رو است که این مسجد را مسجد الاجابه نامیده‌اند.
| |
| | |
| تاریخ بنا
| |
| | |
| قدیم ترین اطلاع درباره بنای مسجد اجابه، گزارشی ابن زباله است. در زمان او یعنی در نیمه نخست سده هفتم قمری، این مسجد ویران شده بود و تنها ستون ها و محراب آن باقی مانده بود.<ref>الدره الثمینه، ص 128</ref>مطری در نیمه قرن هشتم نیز به خراب بودن مسجد اشاره می کند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=140 التعریف بما انست الهجره، ص 140]</ref>
| |
| | |
| | |
| سمهودی در سال ۸۴۴ در سمهود به دنیا آمد.
| |
| سمهودی تالیفات بسیاری داشت. برخی از منابع تا ۳۸ کتاب از او نام برده‌اند.<ref>وفاء الوفا، ج۱، ص۴۳-۴۷</ref>
| |
| سمهودی در سال 780 به حج آمد. چون به حج نرسید در مکه یک سال اقامت کرد. از سال ۸۷۳ در مدینه اقامت گزید.<ref>[https://archive.org/details/Dawou_Lami/Dwu_Lamea_05/page/n245/mode/2up الضوء اللامع، ج۵، ص ۲۴۶]</ref>
| |
