در حال ویرایش کاربر:Mo.ali.rezapour/صفحه تمرین۲

'''عُثمان بن عَفان''' سومین خلیفه از [[خلفای راشدین]] و از صحابه مشهور پیامبر(ص) است. در دوره خلافت عثمان نارضایتی عمومی از وی و حکوکتش بالا گرفت و سرانجام در سال ۳۵ق  به وسیله شورشیان کشته شد. پس از کشته شدن عثمان، از دفن شدن جسد وی در داخل بقیع جلوگیری شد و در محلی نزدیک آنجا دفن شد که در دوره معاویه به بقیع ضمیمه شد. قبر عثمان در بقیع در طول تاریخ محفوظ بود و در مدتی بقعه و گنبد داشت. این قبر در زمان در سال ۱۳۴۴ه‍.ق مانند دیگر آثار و بقاع به وسیله وهابیان از بین رفت.

از کارهای مهم عثمان در دوران خلافتش، بازسازی مسجد النبی است. دلیل توسعه مسجد توسط عثمان را شکایت مردم از کوچک بودن مکان بیان کرده اند. گفته شده برای نخستین‌بار مسجد را از سادگی نخستین آن به درآورد. همچنین عثمان در مدت خلافت خود با خرید خانه‌ها، وسعت مسجدالحرام را گسترش داد.

اماکنی در مدینه منسوب به عثمان است. از جمله: [[باب جبرئیل|باب عثمان]] در مسجد النبی، مسجد عثمان و خانه عثمان که در طرح توسعه مسجد النبی در زمان فهد بن عبدالعزیز در سال ۱۴۰۶ق از بین رفت.

== زندگی و خلافت ==
عثمان بن عفان از طایفه بنی امیه بود و در سال دوم عام الفیل به دنیا آمد. عثمان حافظ قرآن و از مهاجرین و صحابه پیامبر(ص) بود و با دو دختر او، رقیه و پس از مرگ رقیه با ام‌کلثوم ازدواج کرد.<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۷۸ و ۱۷۹.</ref><ref>الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۳، ص۱۰۳۸ و ص۱۰۳۹.</ref> عثمان در شمار مسلمانانی است که در همان سال‌های نخست به دعوت ابوبکر مسلمان شد.<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۱۴۷.</ref>

عثمان برگزیده شورای شش نفره‌ای بود که [[عمر بن خطاب]] برای انتخاب جانشین پس از خود انتخاب کرده بود.<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۱۳۹ تا ص۱۴۳.</ref><ref>الإمامة و السیاسة، ج۱، ص۴۴ و ص۴۵.</ref> وی از سال ۲۳ قمری تا هنگام کشته شدنش در سال ۳۵ قمری حکومت کرد.<ref>بامداد اسلام، ص۹۹.</ref> عثمان در دوران خلافتش کارهایی انجام داد که نارضایتی عموم را بوجود آورد. وی رانده‌شدگان پیامبر را به مدینه بازگردانید و یاران پیامبر از جمله ابوذر غفاری را طرد کرد.<ref>بامداد اسلام، ص۹۹.</ref> عثمان طی یک شورشی در مدینه در سال ۳۵ به قتل رسید.<ref>الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۲.</ref> از جمله دلایل این شورش به این موضوع اشاره شده است که عثمان در دوران خلافت خود سعی می‌کرد که تمام امور خلافت را به بنی امیه بسپارد و ساختار امور سیاسی را دگرگون کند.<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۱۴۹.</ref> او فرمانداری شهرها را به امویان سپرد و به آنان بخشش‌های زیادی می‌کرد. <ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۱۵۲ تا ص۱۵۶.</ref><ref>بامداد اسلام، ص۹۹ تا ص۱۰۱.</ref> همچنین انجام بدعت‌های دینی را از دیگر دلایل شورش بر عثمان دانسته‌اند.<ref>تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، ص۱۵۰.</ref>

عثمان از پیامبر ۱۴۶ حدیث روایت کرده است.<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۷۹.</ref> از کارهای مهم عثمان در دوران خلافت این بود که وی از بیم آن‌که مبادا اختلاف در قرائت قرآن موجب شود که قرآن دستخوش زیادت و نقصان گردد دستور داد از مُصحفی که مورد تأیید بود، چند نسخه بنویسند و به شهرهای مهم اسلامی بفرستند و دیگر نسخه‌ها را از بین برد.<ref>تاریخ تحلیلی اسلام، ص۱۴۹ و ص۱۵۰.</ref>

== توسعه مسجد الحرام ==
عثمان در دوره خلافت خود خانه‌های اطراف مسجد الحرام را خرید و تا حد زيادى مسجد الحرام را توسعه داد. گفته شده عثمان نخستين كسى بود كه براى مسجد الحرام رواق‌ها و سقف‌هايى قرار داد. مساحت مسجد در اين دوران به 4400 متر مربع مى‌رسيد كه او حدود 2000 متر به مسجد افزوده بود.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص۸۳.</ref>

== بازسازی مسجد النبی ==
{{اصلی|بازسازی مسجد النبی (عثمان بن عفان)}}
عثمان در دوران خلافت خود دست به بازسازی مسجد النبی زد.<ref>المسجدالنبوی عبر التاریخ، ص۹۵.</ref> و وسعت مسجد را نسبت به زمان خلیفه دوم زیادتر کرد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۴۴.</ref> گفته شده دلیل اقدام عثمان به بازسازی مسجد النبی این بوده که مردم از کوچک بودن فضا و خرابی [[ستون‌های مسجدالنبی|ستون‌های مسجد]] شکایت داشتند.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص۱۰۳.</ref> کاربرد سنگ به جای خشت در مصالح و ستون سنگی به جای ستون چوبی از جمله تغییرات در این بازسازی بود.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، انصاری، ص۱۰۵ و ص۱۰۶.</ref> گفته شده عثمان ۴۹۶ متر به مسجد افزود و با تغییراتی که داد برای نخستین‌بار مسجد را از سادگی نخستین آن به درآورد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۴۴.</ref>

== محراب عثمانی ==
{{اصلی|محراب عثمانی}}
یک محراب در دیوار قبله مسجدالنبی وجود دارد که منسوب به عثمان بن عفان است. این محراب در دوره بازسازی مسجد النبی توسط عثمان ساخته شد<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص۱۰۷.</ref> و در دوره‌های بعد این محراب بازسازی شد و گنبدی بالای آن نهاده شد.<ref>مرآة الحرمين، ج۱، ص۴۶۴.</ref> در بعضی منابع این محراب منسوب به سلاطین عثمانی دانسته شده است نه عثمان بن عفان.<ref>ميعاد نور، راهنمای عمره مفرده، ص۶۶.</ref>.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۶۰.</ref>

== باب جبرئیل ==
{{اصلی|باب جبرئیل}}
باب جبرئیل از درهای اصلی بر جا مانده از روزگار [[پیامبر(ص)]] در مسجدالنبی است. نزدیک بودن این در، به[[مقام جبرئیل]] یا آمد و رفت [[جبرئیل]] از این در برای دیدار با پیامبر (ص) را علت نام‌گذاری به باب جبرئیل یاد کرده‌اند. این در به دلیل روبه‌رو بودن با خانه عثمان بن عفان به باب عثمان نیز مشهور است.

زمانی باب آل عثمان نامیده می‌شد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۷۴.</ref>

== مسجد عثمان (مدینه) ==
{{اصلی|مسجد عثمان (مدینه)}}
مسجد عثمان بن عَفان، یکی از مساجد [[مدینه]] در [[کشور عربستان]] است که در اوایل قرن پانزدهم هجری ساخته شده است. این مسجد در جنوب [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] با فاصله ۴۲۵ متر واقع شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۲۱.</ref> برخی محققین احتمال داده‌اند که نام عثمان بر روی این مسجد، به خاطر این است که در محدوده مساجد مصلی، به نام همه خلفای نخستین، مسجدی وجود داشته، و این مسجد را جهت تکمیل اسامی خلفای چهارگانه اینگونه نام گذاشته‌اند.<ref>مساجد الاثریة، ص۲۶۲..</ref>

== چاه عثمان ==
{{اصلی|چاه عثمان}}
چاه عثمان، در [[مدینه]]، در شمال شرقی [[وادی عقیق]] قرار دارد و توسط [[حضرت محمد(ص)]] [[تبرک|متبرک]] شده است. این چاه توسط عثمان به عفان خلیفه سوم، خریداری و وقف شده است.<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، ص۱۷۶ و ص۱۷۷.</ref>.<ref>الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۹۲.</ref>

== خانه عثمان ==
از خانه‌های واقع در قسمت شرقی مسجدالنبی است. این خانه در مدینه از منازل مهاجران بود که در این منطقه ساخته شد. این خانه شامل دو بخش متصل به هم بود. خانه عثمان از محکم‌ترین و باشکوه‌ترین خانه‌های مدینه و دیوارهای آن از سنگ بود. این خانه در دوره‌های مختلف تاریخی مورد توجه بوده و بر حفظ و نگهداری آن تأکید می‌شده است. در زمان فهد بن عبدالعزیز و طرح توسعه مسجد النبی در سال ۱۴۰۶ق خانه عثمان، مانند کلیه بازارها و خانه‌های تاریخی در جوار مسجد، به‌طور کلی تخریب شد.<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۷، ص۴۵۸ تا ص۴۶۰.</ref>

== قبر عثمان بن عفان ==
{{اصلی|قبر عثمان بن عفان}}

پس از کشته شدن عثمان بن عفان، از دفن شدن جسد وی در داخل بقیع جلوگیری شد و طبعاً در خارج بقیع و در طرف شرقی آن، در محلی به نام «حش کوکب» دفن گردید. لیکن در دوران معاویه که مروان بن حکم به حکومت مدینه دست یافت، دیوار موجود در میان بقیع و حش کوکب را برداشت و محل دفن عثمان را به بقیع ضمیمه نمود. از قبوری که از دوران‌های دور تا زمان تسلط وهابیان، دارای بقعه و گنبد بوده همان قبر عثمان است.<ref>بقیع در آینه تاریخ، ص۲۶۷.</ref><ref>دانشنامه بقیع شریف، ص۴۷۶.</ref>

برخورداری قبر عثمان از بقعه، در طول تاریخ ادامه داشته تا در سال ۱۳۴۴ه‍.ق مانند دیگر آثار و بقاع به وسیله وهابیان منهدم گردیده است.<ref>بقیع در آینه تاریخ، ص۲۶۸.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==

* آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، رسول، تهران، مشعر، ۱۳۹۰ش.
* الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ابن عبد البر، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
* الإمامة و السیاسة، ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، بیروت، ۱۴۱۰ق.
* بامداد اسلام، زرین‌کوب، عبدالحسین، تهران، امیرکبیر، ۱۳۹۲ش.
* بقیع در آینه تاریخ، جمعی از نویسندگان پژوهشکده حج و زیارت، تهران، مشعر، ۱۳۹۴ش.
* تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، قائدان، اصغر، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
* تاریخ تحلیلی اسلام، شهیدی، سیدجعفر، تهران، علمی و فرهنگی و مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۹۲ش.
* تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان، جعفریان، رسول، قم، دلیل ما، ۱۳۹۴ش.
* تاریخ الخلفاء، سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۷ق.
* تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، انصاری، ناجی محمد، ترجمه آیتی، عبدالمحمد، تهران، مشعر، ۱۳۷۸ش.
* دانشنامه بقیع شریف، نوری، محمد، قم، صحیفه خرد، ۱۳۹۴ش
* دانشنامه حج و حرمین شریفین، ج۶، حیدری، حسن، تهران، مشعر، بی‌تا.
* دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۷، فتاحی ماوردیانی، عاطفه، تهران، مشعر، بی‌تا.
* الطبقات الکبری، ابن سعد، محمد بن سعد، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
* المسجدالنبوی عبر التاریخ، محمد سید الوکیل، جده، دار المجتمع للنشر و التوزیع، ۱۴۰۹ق.
* ميعاد نور، راهنمای عمره مفرده، شريعت، محسن، قم، دفتر نشر معارف‌، ۱۳۸۴ش.
* المساجد الاثرية فى المدينة المنورة، محمد الياس عبد الغنى، مدينه، 199۸م.
*مرآة الحرمين، رفعت پاشا، ابراهیم، مطبعة دارالکتب المصریة، قاهره، ۱۳۴۴ق.
{{منابع}}
{{پایان}}