در حال ویرایش کارگاه پرده‌بافی (بخش)

==مراحل تولید در کارخانه==

تولید پوشش دارای مراحل مختلفی می‌باشد:

===آزمایشگاه===

آزمایشگاه مراقبت کیفیت با هدف افزایش کیفیت تولید ساخته شده و شامل دستگاه‌هایی برای‌اندازه‌گیری این موارد است: پایداری رنگ در برابر تعرّق، ضخامت پارچه، دوام و مقاومت نخ‌ها به صورت مکانیزه، مقاومت پارچه در برابر آتش‌سوزی، میزان سایش،‌ اندازه پایداری رنگ در برابر شست‌وشو، و محاسبه مقاومت پارچه در برابر نور.<ref>مصنع کسوة الکعبه، ص45.</ref>

===رنگ‌آمیزی===

در مرحله رنگ‌آمیزی، ابریشم ناب طبیعی را که به شکل کلاف‌های نخ خام و پوشانده با یک لایه صمغ و به وزن حدود 100 گرم، 3000 متر طول و 76 سانتی‌متر ارتفاع هستند، در دو مرحله رنگ می‌کنند:

الف) در حوضچه‌های رنگرزی با دمای بالا و دارای صابون، روغن زیتون و بعضی مواد شیمیایی با ترکیبات قلیایی متوسط، صمغ روی ابریشم را برمی‌دارند. کلاف‌ها دو ساعت در دمای 90 درجه سانتی‌گراد در مواد یاد شده غوطه‌ور می‌مانند و سپس چندین بار با آب شست‌وشو می‌شوند. ابریشم طبیعی رنگ سفید نخست خود را باز می‌یابد و برای رنگ‌آمیزی آماده می‌شود.

ب) درحوضچه‌هایی با دمای 90 درجه سانتی‌گراد، رنگ‌های از پیش تعیین شده، با هم مخلوط می‌شوند تا رنگ سیاه برای سطح بیرونی پرده خانه کعبه و رنگ سبز برای سطح داخلی آن به دست آید. در این مرحله، ابریشم‌ها را وزن می‌کنند و سپس مقدار رنگ متناسب با آن‌ها را آماده می‌نمایند. سپس برخی ترکیبات شیمیایی تثبیت کننده رنگ را به آن می‌افزایند تا رنگ پارچه را در برابر تابش نور خورشید، باران شدید، شست‌وشو و سایش تثبیت کنند. ابریشم به‌طور خودکار دو ساعت پیاپی در دستگاه می‌چرخد. سپس کلاف‌ها چندین بار شست‌وشو می‌شوند تا رنگ اضافه آن بیرون شود. آن‌گاه خشک می‌گردند و به حوزه مکانیزه تولید فرستاده می‌شوند.<ref>مصنع کسوة الکعبه، ص36-37.</ref>

===طراحی===

در این بخش، زمینه نقوش پرده و کتیبه‌های آن طراحی می‌شود. هرسال ممکن است در طرح‌ها‌ اندکی تغییر داده شود.

===بافندگی===

الف) بافت مقدماتی: نخست نخ‌های ابریشمی که در مراحل پیشین به رنگ سیاه درآمده بودند، به شکل کلاف‌هایی درمی‌آیند تا در دستگاه‌های بافندگی قابل استفاده باشند. سپس برای تبدیل کلاف به دوک نخ، آن را به حالت طولی، کنار هم بر یک استوانه در دستگاهی مخصوص پهن کرده، «تار» پارچه را تولید می‌کنند. در مرحله بعد که به آن «مرحله اتصال» گفته می‌شود، انتهای نخ‌ها از شانه‌های دستگاه عبور می‌یابند. نخ‌های عرضی (پود) گرداگرد چرخ‌های ویژه به‌نام ماسوره پیچیده و درون ماکو ثابت می‌شود. ماکو میان نخ‌های طولی (تار) به‌حرکت درآمده، از سویی به سوی دیگر می‌رود تا پارچه تولید شود. در گذشته، مرحله یاد شده به صورت دستی انجام می‌گرفت. ولی پس از پیشرفت پیاپی در روش‌های تولید، بافت دستی جای خود را به بافت ماشینی داده است.

ب) بافت دستی: به سبب اهمیت هنری پارچه‌های دستبافت، میان بخش‌های دستبافت و ماشینی برای تولید پارچه مزین سبز یا مشکی، ارتباطی نزدیک برقرار است. این‌کار با دقت فراوان و زحمت و صبر بسیار انجام می‌گیرد که نتیجه آن، شاهکاری در هنر نساجی و مورد ستایش همگان است.

ج) بافت خودکار: پارچه نقش‌دار در یک دستگاه الکترونیک و پارچه ساده اولیه در ماشینی دیگر تولید می‌شود. پرده‌های ساده در قطعات حزام، قندیل‌ها و پرده درِ کعبه به‌کار می‌روند. آستر که پرده به آن دوخته و سبب استحکام آن می‌شود، از جنس پنبه و با رنگ سفید در همین مرحله تولید می‌گردد. برای بالابردن سرعت کار، مسؤولان کارخانه دستگاه‌های خودکار و پیشرفته بافندگی را فراهم کرده‌اند.<ref>مصنع کسوة الکعبه، ص38-40.</ref>

===چاپ===

در این مرحله، [[حزام]]، پرده مجاور درِ کعبه و دیگر تزئینات با کلیشه‌های ویژه بر ابریشم سیاه چاپ می‌شوند. دستگاه‌های چاپ کارخانه در آغاز به سال 1399ق. به‌صورت دستی و بومی ساخته شده بودند. اما به سبب کُندی روند تولید و همگام با گسترش برنامه‌ها، برخی تجهیزات به کارگاه افزوده شدند:

الف) دستگاه عکاسی خودکار. ظهور فیلم‌های گرفته شده با دستگاه و انتقال آن روی ابریشم در چند دقیقه صورت می‌گیرد. این دستگاه با مکیدن هوا به صورت خودکار و مراقبت شده، سبب می‌شود که اسلایدها روی ابریشم چاپ شوند. نیز زمان عکاسی را کنترل می‌کند تا چراغ‌ها به‌طور خودکار در پایان فرایند خاموش شوند. سرعت و راحتی عملکرد این دستگاه در مقایسه با دستگاه دستی، قابل توجه است.

ب) کوره خشک‌کننده شاپلون. این بخش جعبه نفوذناپذیر بزرگی است همراه با یک رسّام که شاپلون را آماده می‌کند و نیز شامل سیستم کنترل‌گر دما است که دمای مورد نیاز را در طول مدت فرایند خشک کردن فراهم می‌کند و در نهایت، بهترین نتیجه پس از پوشاندن شاپلون با رنگ حاصل می‌شود.

ج) ‌کوره خشک‌کننده نقش‌های برجسته. این بخش گونه‌ای لایه ضخیم حصیر مانند است که حرکات مکانیکی پیوسته دارد. در فاصله معینی از وسط لایه ضخیم، هوای گرم با دمای مراقبت شده به درون پمپاژ می‌شود. نقش‌هایی که به خشک شدن نیاز دارند، در بخش راست قرار می‌گیرند؛ به‌گونه‌ای که با جریان هوای گرم که از راست به چپ در حرکت است، در تماس باشند و سرانجام به‌صورت کاملاً خشک از بخش چپ بیرون می‌آیند.<ref>مصنع کسوة الکعبه، ص42-43.</ref>

===کتیبه‌های پرده===

پس از چاپ آیات و نقش‌ها، کلاف‌های نخ را بر پرده نهاده، کوک می‌زنند. کلاف‌های زرد برای بخش‌هایی از کتیبه به‌کار می‌روند که طلادوزی می‌شود و کلاف‌های سفید برای بخش‌هایی به‌کار می‌آیند که نقره‌دوزی می‌شود. در ادامه، روی کتیبه‌ها را با مفتول‌هایی از طلا یا نقره به‌دقت کوک می‌زنند.<ref>موزه و پرده‌بافی، ص108-111.</ref>

قطعه‌های پرده و کتیبه‌های آن را در کارخانه با چرخی ویژه به‌هم می‌دوزند.<ref>موزه و پرده‌بافی، ص112؛ ارشیف ملتقی اهل الحدیث-1، ش63، ص320؛ میقات الحج، ش29، ص97، «اول بیت». </ref>در مراسم سالانه [[موسم حج]] در مکان کارخانه، مسؤول سازمان «الرئاسة العامة لشؤون المسجدالحرام والمسجد النبوی» با حضور گروهی از مسؤولان حکومتی، پرده را برای نصب به بزرگ خاندان [[پرده‌دار کعبه]] ([[بنی‌شیبه|شیبیان]]) تسلیم می‌کند.<ref>مصنع کسوة الکعبه، ص48؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص288.</ref>مرحله نهایی تولید پرده پس از انتقال در صبحگاه [[روز عرفه]] به [[مسجدالحرام]]، با پوشاندن آن بر [[کعبه]] و وصل کردن قطعه‌های بزرگ‌تر به‌یکدیگر انجام می‌پذیرد.<ref>مصنع کسوة الکعبه، ص46-47.</ref> افزون بر بخش بافت پرده بیرونی کعبه، بخش‌هایی دیگر نیز فعال هستند و در آن‌ها محصولاتی مانند [[پرده درون کعبه]] و [[پرده ضریح پیامبر(ص)|ضریح پیامبر(ص)]]،<ref>موزه و پرده‌بافی، ص140.</ref> قطعه‌های اهدایی به مهمانان بلندپایه [[عربستان]] و شخصیت‌های کشورهای اسلامی، <ref>مصنع کسوة الکعبه، ص48؛ موزه و پرده‌بافی، ص111.</ref> و قالی‌ها و فرش‌های مساجد عربستان را می‌بافند. همچنین سالنی به اصلاح و مرمت ماشین‌های بافت اختصاص یافته است.<ref>آثار اسلامی، ص87.</ref>