باب البقیع

باب بقیع: از درهای ضلع شرقی مسجدالنبی(ص) می‌باشد. این در چون روبه‌روی بقیع و برابر باب‌ السلام قرار داشت به باب البقیع نام‌گذاری شده است. علت ساخت این در را، وجود ازدحام برای بیرون آمدن از باب جبرئیل، دانسته‌اند که در سال 1408ق به پایان رسید. برخی از تاریخ‌نویسان گزارشاتی از این باب آورده‌اند. بر بالای سایبان این در آیاتی از قرآن کریم نقش بسته است و جنس آن در، چوب ساج مرغوب است. باب البقیع نام یکی از دروازه‌های شهر مدینه نیز هست.

سبب نام‌گذاری

باب بقیع در دیوار شرقی مسجدالنبی، کنار باب جبرئیل، روبه‌روی بقیع و برابر باب السلام قرار دارد. روبه‌رو بودن این باب با گورستان بقیع، سبب این نام‌گذاری بوده است. به دلیل وجود قبر پیامبر(ص) در قسمت جنوبی، از دیرباز برای بیرون آمدن از باب جبرئیل، ازدحام رخ می‌داد. از این‌رو، در دوره قایتبای مملوکی (حک: 872-901ق.) و نیز سلطان عبدالمجید عثمانی (حک: 1255-1277ق.) این قسمت از مسجد گسترش یافت. اما مشکل همچنان پا بر جا بود تا آن گاه که ملک فهد بن عبدالعزیز (حک: 1402-1427ق.) فرمان داد در این مکان دری بسازند. ساخت باب جدید با یک ورودی، به سال 1408ق.به پایان رسید.

گزارش هروی

علی بن ابوبکر هروی (م. 611ق.) از باب البقیع به عنوان یکی از درهای مسجدالنبی یاد کرده است.اما در منابع دیگر، سخنی در این زمینه یافت نمی‌شود. چنین برمی‌آید که هروی نام دروازه مدینه را که در همان سو قرار دارد، با نام باب مسجد درآمیخته و یا بابی دیگر از مسجد را به تناسب قرار گرفتن در برابر بقیع، بدین‌نام خوانده است.

جنس و نقوش باب

بر بالای این در همانند باب جبرئیل، سایبانی بر دو ستون قرار دارد. در نمای جلوی سایبان، آیه 70-71 سوره احزاب: یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِیداً* یُصْلِحْ لَکُمْ اَعْمَالَکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ مَنْ یُطِعِ اللهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزاً عَظِیماً نقش بسته است.‌ اندکی پایین‌تر، عبارت: «بسم الله و الصلاة و السلام علی رسول الله، اللهم اغفرلی ذنوبی وافتح لی ابواب رحمتک» نوشته شده است.

باب البقیع دارای دو لنگه در از جنس چوب ساج مرغوب است.این در نیز همچون دیگر درهای ساخته شده در گسترش دوم سعودی، دارای قطعه‌های مسی مربع‌شکل با روکش آب طلا است که به گونه‌ای منظم در لنگه‌های در پراکنده شده‌اند. در لبه داخلی هر لنگه، نیم دایره مسی تعبیه شده است. با بسته شدن دو لنگه، دایره‌ای کامل شکل می‌گیرد که عبارت «محمد رسول الله» بر آن دیده می‌شود. در دو گوشه بخش فرازین باب نیز عبارت «الله اکبر» نقش بسته است.

نام دروازه‌ مدینه

باب البقیع همچنین نام یکی از دروازه‌های شهر مدینه بوده است.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل باب البقیع.

• احسن التقاسیم: المقدسی البشاری (م. 380ق.)، قاهره، مکتبة مدبولی، 1411ق؛

• الاشارات الی معرفة الزیارات: علی بن ابوبکر الهروی (م. 611ق.)، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1423ق؛

• التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی: ضیاء بن محمد بن مقبول، جده، کنوز المعرفه، 1432ق؛

• المسالک و الممالک: ابراهیم الفارسی الاصطخری (م. 346ق.)، به کوشش الحسینی، وزارة الثقافة و الارشاد، 1381ق؛

• موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسة الفرقان، 1429ق؛

• نزهة المشتاق: شریف الادریسی (م. 560ق.)، بیروت، عالم الکتب، 1409ق.