زیارتگاه رأس الحسین(حماة): تفاوت میان نسخه‌ها

	خطا در ایجاد بندانگشتی: پرونده وجود ندارد
اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر	مسجد حسنین/ جامع الحسین
مکان	حماة
جنبه دینی
وابسته به دین/مذهب	تشیع
تاریخ بنا
بازسازی کنندگان	سلطان نورالدين محمود بن زنگي

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۱۰

زیارتگاه رأس الحسین(حماة)، محل قرارداشتن سر امام حسین در شهر حماة، به هنگام عبور کاروان اسرای کربلا به شام بوده است.

زیارتگاه در مسجدی موسوم به حسنین در حماة واقع شده است. به نقل از منابع نام پیشین این مسجد، مسجد حسین بوده است.

در این مسجد مزاری منتسب به یونس نبی نیز قراردارد.

موقعیت مکانی زیارتگاه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اين زيارتگاه در محله «مدينه» شهر حماه، در پاي قلعه اين شهر قرار دارد. ميان آن و قلعه، عرض خيابان فاصله انداخته است.

زیارتگاه رأس الحسین در حماة[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اين زيارتگاه در واقع مسجدي است که نزد اهالي حماه به جامع (مسجد) حسنين شناخته مي‌شود و تحريف نام قبلي آن يعني «جامع الحسين» است که در اسناد دادگاه شرعي حماه، به اين نام ياد شده است.^[۱]

در منابع آمده، اينجا محل قرار دادن سر امام حسين(ع) در مسير آن از کربلا تا دمشق بوده‌است.^[۲] برخی از این منابع بدین قرارند:

ابن‌شهرآشوب، در جايي‌که از مناقب امام حسين(ع) سخن مي‌گويد، از حماة در کنار سایر شهرهای معروف به مشهد رأس نام برده‌است.^[۳]
نوري پاشا کيلاني (متوفاي 1908م.)، در يکي از قصايد خود به نام قصيده قسطنطونيه، از زيارتگاه‌هاي شهر حماه و نیز زيارتگاه رأس‌الحسين ياد کرده است.^[۴]

بنا و بازسازی زیارتگاه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

درباره تاريخ نخستين بناي اين زيارتگاه، نمي‌توان به‌طور قطع اظهار نظر کرد. اما در سمت راست بالاي ورودي مسجد، کتيبه‌اي سنگي به خط ثلث وجود دارد که براساس آن، پس از اينکه بناي آن بر اثر زلزله ويران گرديد، در سال 552 ه‍ .ق به دستور سلطان نورالدين محمود بن زنگي بازسازي شده است. اين موضوع نشان‌دهنده آن است که قدمت آن به سال‌ها پيش از اين تاريخ برمي‌گردد.

مقابل اين کتيبه، در سمت چپ بالاي ورودي، کتيبه سنگي ديگري به خط نسخ وجود دارد که بيانگر بازسازي بناي زيارتگاه در سال 1023ه‍ .ق است.

درخور توجه است که در اين کتيبه، نام زيارتگاه «مشهد رأس‌الحسين» ذکر شده است. ورودي بنا، در زاويه جنوب شرقي آن قرار دارد. بالاي ورودي، کتيبه کوچکي وجود دارد که بيانگر بازسازي آن در سال 1349ه‍ .ق است.^[۵]

صحن‌های زیارتگاه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نماي کلي مسجد شامل صحن مرکزي، رواق شمالي و شبستان جنوبي است. رواق شمالي صحن مسجد از چهار طاقگان تشکيل شده است. داخل صحن، متصل به ديوار شبستان نيز رواق جديدي ساخته شده است که سقف سيماني آن بر چهار ستون مربع کوچک استوار شده است.

شبستان مسجد داراي دو گنبد است که از نظر شکل معماري متفاوت از يکديگرند. گنبد شرقي بنا، تَرَک‌دار و داراي گردن دوازده ضلعي است. گنبد دوم ساده و کم‌خيز است و زير آن نيز محراب مسجد وجود دارد. پوشش سقف شبستان مسجد در سمت غربي آن، شامل دو طاق سنگي است. در اين بخش از شبستان، پنجره‌اي سنگي رو به صحن وجود دارد.

مدرسه فریجیه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در شرق صحن مسجد، بناي ديگري وجود دارد که شامل يک صحن و دو اتاق است. اين بنا باقيمانده يکي از مدارس ديني حماه، يعني مدرسه «فريجيه»، است که به «زين‌الدين فرج»، وزير دو حاکم ايوبي حماه: «ملک المنصور محمد» و پس از وي «ملک المظفّر محمود»، منتسب بوده است.^[۶]

مزار یونس پیامبر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در جنوب مسجد و در سمت راست ورودي مدرسه از سمت داخل، اتاق مربع شکل کوچکي قرار دارد که داراي يک گنبد نيم‌کره‌اي است و در آن مزاري منسوب به حضرت يونس پيامبر(ع) وجود دارد. روي مزار، يک صندوقچه چوبي پوشيده شده با پارچه سبزرنگ، نصب شده است. نماي اين اتاق شامل قالب‌هاي سنگي است که ميان آن، يک ورودي و دو پنجره کوچک در دو طرف به چشم مي‌خورد.

بالاي ورودي، کتيبه‌اي سنگي در سه سطر حاوي سه بيت شعر وجود دارد که در آن تاريخ بناي اتاق، يعني 1140ه‍ .ق ثبت شده است.^[۷]

زیارتگاه در عصر حاضر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه مقام يا جايگاهي براي سر امام حسين(ع) در مسجد به چشم نمي‌خورد.^[۸]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، المجلد 20، ص 95
↑ تاريخ حماة، ص 183.
↑ مناقب آل ابي‌طالب، ج 4، صص 89 و 90.
↑ «ترب ومقامات الزيارة في حماة»، صص 160 و 161
↑ «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، صص 98 و 99.
↑ «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، صص 98 و 99.
↑ آثار پیامبرو زیارتگاه های اهل بیت در سوریه، ص160
↑ آثار پیامبر وزیارتگاه های اهل بیت در سوریه، ص161

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از کتاب آثار پیامبر و زیارتگاه های اهل بیت در سوریه نوشته احمد خامه یار،نشر مشعر، ص 157 تا 161 است.

«الترب و مقامات الزیاره فی حماه»، کامل شحاده، الحلویات الاثریه العربیه السوریه، مجلد 25، 1975

«مآثر نورالدین محمودزنکی العمرانیه فی حماه»، کامل شحاده، الحلویات الاثریه العربیه السوریه، مجلد 20، 1970

آثار پیامبر و زیارتگاه های اهل بیت در سوریه، تهران، مشعر، 1393

تاریخ حماه، احمدالصابونی، حماه، المطبعه الاهیه، (لا.ت)

مناقب آل ابی طالب، محمد علی السروی المازندرانی(ابن شهرآشوب، تحقیق: یوسف البقاعی، بیروت، ذوی القربی، 1421ه.ق

[1] «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، المجلد 20، ص 95

[2] تاريخ حماة، ص 183.

[3] مناقب آل ابي‌طالب، ج 4، صص 89 و 90.

[4] «ترب ومقامات الزيارة في حماة»، صص 160 و 161

[5] «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، صص 98 و 99.

[6] «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، صص 98 و 99.

[7] آثار پیامبرو زیارتگاه های اهل بیت در سوریه، ص160

[8] آثار پیامبر وزیارتگاه های اهل بیت در سوریه، ص161

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''زیارتگاه رأس الحسین(حماة)،''' محل قرارداشتن سر امام حسین در زمان عبور کاروان اسرای کربلا به [[شام]] بوده است.
+{{جعبه اطلاعات بنا
+ | عنوان =
+ | تصویر = مسجد حسنین در حماة سوریه.png
+ | اندازه تصویر =
+ | پیوند تصویر =
+ | توضیح تصویر =
+ | نام‌های دیگر = مسجد حسنین/ جامع الحسین
+ | مکان = حماة
+ | کاربری =
+ | بزرگداشت نزد =
+ | وابسته به دین/مذهب = تشیع
+ | باورها =
+ | آیین‌ها =
+ | احکام =
+ | زیارت کنندگان =
+ | بازدیدکنندگان =
+ | زمان پایه‌گذاری =
+ | بنیانگذار =
+ | رویدادها =
+ | بازسازی‌ها =
+ | بازسازی کنندگان = سلطان نورالدين محمود بن زنگي
+ | بخش‌های از میان رفته =
+ | ویژگی‌های تاریخی =
+ | متولیان =
+ | مساحت =
+ | طول =
+ | عرض =
+ | ارتفاع =
+ | وضعیت بنا =
+ | گنجایش =
+ | امکانات =
+ | بخش‌های بنا =
+ | معمار =
+ | سبک =
+ | ویژگی‌ها =
+ | گنبدها =
+ | مناره‌ها =
+ | درها =
+ | رواق‌ها =
+ | صحن‌ها =
+ | ایوان‌ها =
+ | گرداننده =
+ | نهاد وابسته =
+ | نهاد نگهدارنده =
+ | مدیر =
+ | روحانی =
+ | نهادهای زیر مجموعه =
+ | ثبت در =
+ | شماره ثبت =
+ | تاریخ ثبت =
+ | وبگاه =
+ | عرض جغرافیایی =
+ | طول جغرافیایی =
+}}
+'''زیارتگاه رأس الحسین(حماة)،''' محل قرارداشتن سر امام حسین  در شهر حماة، به هنگام عبور کاروان اسرای کربلا به [[شام]] بوده است.
+زیارتگاه در مسجدی موسوم به حسنین در حماة واقع شده است. به نقل از  منابع نام پیشین این مسجد، مسجد [[امام حسین (ع)|حسین]] بوده است.
+در این مسجد مزاری منتسب به [[یونس نبی]] نیز قراردارد.
 ==موقعیت مکانی زیارتگاه==
@@ خط ۷: / خط ۶۶: @@
 ==زیارتگاه رأس الحسین در حماة==
-اين زيارتگاه در واقع مسجدي است که نزد اهالي حماه به [[جامع حسنين|جامع (مسجد) حسنين]] شناخته مي‌شود و تحريف نام قبلي آن يعني «[[جامع الحسين]]» است که در اسناد دادگاه شرعي [[حماه]]، به اين نام ياد شده است.[1] (تصوير 77)
+اين زيارتگاه در واقع مسجدي است که نزد اهالي حماه به [[مسجد حسنين|جامع (مسجد) حسنين]] شناخته مي‌شود و تحريف نام قبلي آن يعني «[[جامع الحسين]]» است که در اسناد دادگاه شرعي [[حماه]]، به اين نام ياد شده است.<ref>«مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، المجلد 20، ص 95</ref>
-گويند اينجا محل قرار دادن سر امام حسين(ع) در مسير آن از کربلا تا دمشق است.[2] ابن‌شهرآشوب، در جايي‌که از مناقب [[امام حسین (ع)|امام حسين(ع)]] سخن مي‌گويد، نوشته است: «از مناقب او معجزاتي است که از زيارتگاه‌هاي معروف به مشهد رأس در کربلا تا عسقلان، و شهرهاي ديگر در اين مسير از جمله [[موصل]]، [[نصيبين]]، [[حماه]]، [[حمص]]، [[دمشق]] و غير آن ظاهر مي‌گردد».[3] اين سخن نشان‌دهنده شهرت زيارتگاه، در آن زمان است.
+در منابع آمده، اينجا محل قرار دادن سر امام حسين(ع) در مسير آن از کربلا تا دمشق بوده‌است.<ref>تاريخ حماة، ص 183.</ref> برخی از این منابع بدین قرارند:
-«نوري پاشا کيلاني» (متوفاي 1908م.)، در يکي از قصايد خود به نام قصيده [[قسطنطونيه]]، از زيارتگاه‌هاي شهر حماه و نیز زيارتگاه رأس‌الحسين ياد کرده است.
+* '''[[ابن‌شهرآشوب]]'''، در جايي‌که از مناقب [[امام حسین (ع)|امام حسين(ع)]] سخن مي‌گويد، از حماة در کنار سایر شهرهای معروف به مشهد رأس نام برده‌است.<ref>مناقب آل ابي‌طالب، ج 4، صص 89 و 90.</ref>
+* '''[[نوری پاشا کیلانی|نوري پاشا کيلاني]]''' (متوفاي 1908م.)، در يکي از قصايد خود به نام قصيده [[قسطنطونيه]]، از زيارتگاه‌هاي شهر حماه و نیز زيارتگاه رأس‌الحسين ياد کرده است.<ref>«ترب ومقامات الزيارة في حماة»، صص 160 و 161</ref>
 ==بنا و بازسازی زیارتگاه==
-درباره تاريخ بناي نخستين اين زيارتگاه، نمي‌توان به‌طور قطع اظهار نظر کرد. اما در سمت راست بالاي ورودي مسجد، کتيبه‌اي سنگي به خط ثلث وجود دارد که براساس آن، پس از اينکه بناي آن بر اثر زلزله ويران گرديد، در سال 552 ه‍ .ق به دستور [[سلطان نورالدين محمود بن زنگي]] بازسازي شده است. اين موضوع نشان‌دهنده آن است که قدمت آن به سال‌ها پيش از اين تاريخ برمي‌گردد.
+درباره تاريخ نخستين بناي اين زيارتگاه، نمي‌توان به‌طور قطع اظهار نظر کرد. اما در سمت راست بالاي ورودي مسجد، کتيبه‌اي سنگي به خط ثلث وجود دارد که براساس آن، پس از اينکه بناي آن بر اثر زلزله ويران گرديد، در سال 552 ه‍ .ق به دستور [[سلطان نورالدين محمود بن زنگي]] بازسازي شده است. اين موضوع نشان‌دهنده آن است که قدمت آن به سال‌ها پيش از اين تاريخ برمي‌گردد.
 مقابل اين کتيبه، در سمت چپ بالاي ورودي، کتيبه سنگي ديگري به خط نسخ وجود دارد که بيانگر بازسازي بناي زيارتگاه در سال 1023ه‍ .ق است.
-درخور توجه است که در اين کتيبه، نام زيارتگاه «مشهد رأس‌الحسين» ذکر شده است. ورودي بنا، در زاويه جنوب شرقي آن قرار دارد. بالاي ورودي، کتيبه کوچکي وجود دارد که بيانگر بازسازي آن در سال 1349ه‍ .ق است.
+درخور توجه است که در اين کتيبه، نام زيارتگاه «[[مشهد رأس‌الحسين]]» ذکر شده است. ورودي بنا، در زاويه جنوب شرقي آن قرار دارد. بالاي ورودي، کتيبه کوچکي وجود دارد که بيانگر بازسازي آن در سال 1349ه‍ .ق است.<ref>«مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، صص 98 و 99.</ref>
-==صحنهای زیارتگاه==
+==صحن‌های زیارتگاه==
 نماي کلي مسجد شامل صحن مرکزي، رواق شمالي و شبستان جنوبي است. رواق شمالي صحن مسجد از چهار طاقگان تشکيل شده است. داخل صحن، متصل به ديوار شبستان نيز رواق جديدي ساخته شده است که سقف سيماني آن بر چهار ستون مربع کوچک استوار شده است.
@@ خط ۲۷: / خط ۸۷: @@
 شبستان مسجد داراي دو گنبد است که از نظر شکل معماري متفاوت از يکديگرند. گنبد شرقي بنا، تَرَک‌دار و داراي گردن دوازده ضلعي است. گنبد دوم ساده و کم‌خيز است و زير آن نيز محراب مسجد وجود دارد. پوشش سقف شبستان مسجد در سمت غربي آن، شامل دو طاق سنگي است. در اين بخش از شبستان، پنجره‌اي سنگي رو به صحن وجود دارد.
-در شرق صحن مسجد، بناي ديگري وجود دارد که شامل يک صحن و دو اتاق است. اين بنا باقيمانده يکي از مدارس ديني حماه، يعني مدرسه «فريجيه»، است که به «زين‌الدين فرج»، وزير دو حاکم ايوبي حماه: «ملک المنصور محمد» و پس از وي «ملک المظفّر محمود»، منتسب بوده است.[6]
+===مدرسه فریجیه===
-در جنوب اين بنا و در سمت راست ورودي مدرسه از سمت داخل، اتاق مربع شکل کوچکي قرار دارد که داراي يک گنبد نيم‌کره‌اي است و در آن مزاري منسوب به حضرت [[یونس پیامبر|يونس پيامبر(ع)]] وجود دارد. روي مزار، يک صندوقچه چوبي پوشيده شده با پارچه سبزرنگ، نصب شده است. نماي اين اتاق شامل قالب‌هاي سنگي است که ميان آن، يک ورودي و دو پنجره کوچک در دو طرف به چشم مي‌خورد.
+در شرق صحن مسجد، بناي ديگري وجود دارد که شامل يک صحن و دو اتاق است. اين بنا باقيمانده يکي از مدارس ديني حماه، يعني مدرسه «[[فريجيه]]»، است که به «زين‌الدين فرج»، وزير دو حاکم ايوبي حماه: «ملک المنصور محمد» و پس از وي «ملک المظفّر محمود»، منتسب بوده است.<ref>«مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، صص 98 و 99.</ref>
-بالاي ورودي، کتيبه‌اي سنگي در سه سطر حاوي سه بيت شعر وجود دارد که در آن مادّه تاريخ بناي اتاق، يعني 1140ه‍ .ق ثبت شده است.
+===مزار یونس پیامبر===
+در جنوب مسجد و در سمت راست ورودي مدرسه از سمت داخل، اتاق مربع شکل کوچکي قرار دارد که داراي يک گنبد نيم‌کره‌اي است و در آن مزاري منسوب به حضرت [[یونس پیامبر|يونس پيامبر(ع)]] وجود دارد. روي مزار، يک صندوقچه چوبي پوشيده شده با پارچه سبزرنگ، نصب شده است. نماي اين اتاق شامل قالب‌هاي سنگي است که ميان آن، يک ورودي و دو پنجره کوچک در دو طرف به چشم مي‌خورد.
+بالاي ورودي، کتيبه‌اي سنگي در سه سطر حاوي سه بيت شعر وجود دارد که در آن تاريخ بناي اتاق، يعني 1140ه‍ .ق ثبت شده است.<ref>آثار پیامبرو زیارتگاه های اهل بیت در سوریه، ص160</ref>
 ==زیارتگاه در عصر حاضر==
-امروزه مقام يا جايگاهي براي سر امام حسين(ع) در مسجد به چشم نمي‌خورد.
+امروزه مقام يا جايگاهي براي سر امام حسين(ع) در مسجد به چشم نمي‌خورد.<ref>آثار پیامبر وزیارتگاه های اهل بیت در سوریه، ص161</ref>
-----[1]. الحوليات الاثرية العربية السورية، «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، کامل شحادة، المجلد 20، ص 95.
+==پانویس==
+{{پانویس}}
+==منابع==
+{{برگرفتگی
+ | پیش از لینک =
+ | منبع = کتاب آثار پیامبر و زیارتگاه های اهل بیت در سوریه
+ | لینک = https://noorlib.ir/book/view/37458?viewType=pdf
+ | توضیحات منبع = نوشته احمد خامه یار،نشر مشعر، ص 157 تا 161
+}}
+{{منابع}}
-[2]. تاريخ حماة، احمد الصابوني، ص 183.
-[3]. مناقب آل ابي‌طالب، ج 4، صص 89 و 90.
+* '''«الترب و مقامات الزیاره فی حماه»'''، کامل شحاده، الحلویات الاثریه العربیه السوریه، مجلد 25، 1975
-[4]. ترجمه فارسي: آيا اينجا دارالسعادة و «حماهِ» آن است؟ پس آن دار (خانه) و اطراف آن کجاست؟!
+* '''«مآثر نورالدین محمودزنکی العمرانیه فی حماه»'''، کامل شحاده، الحلویات الاثریه العربیه السوریه، مجلد 20، 1970
-[5]. «ترب ومقامات الزيارة في حماة»، صص 160 و 161. ترجمه ابيات: او تاج افتخار من است؛ همان که آل عبا به او ختم شد و جدش باعظمت‌ترين موجودات است. منظورم حسين است، و آنجا مکاني است که سرش را قرار دادند؛ آن هنگام که از روي شقاوت و بدبختي، آن را نزد يزيد مي‌بردند. سوگند که تاکنون عطر خوشبويي آنجا را پر کرده است و اين موضوع، دل ما را به درد مي‌آورد.
+* '''آثار پیامبر و زیارتگاه های اهل بیت در سوریه'''، تهران، مشعر، 1393
-[6]. «مآثر نورالدين محمود زنکي العمرانية في حماة»، صص 98 و 99.
+* '''تاریخ حماه'''، احمدالصابونی، حماه، المطبعه الاهیه، (لا.ت)
-[7]. ترجمه ابيات: او اين محوطه را با اموال خود بنا کرد تا رضايت و خشنودي خداوند را به دست آورد. يونس7، يعني همان ذوالنون پيامبر بزرگ، پاداش او را خواهد داد. اگر درباره سازنده آن از من بپرسي، مادّه تاريخ آن را مي‌گويم: «او عبدالله است که به فهميدگي شهرت يافت».
+* '''مناقب آل ابی طالب'''، محمد علی السروی المازندرانی(ابن شهرآشوب، تحقیق: یوسف البقاعی، بیروت، ذوی القربی، 1421ه.ق