اخشبان: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اَخشبان''' نام دو کوه در [[مکه|مکه مکرمه]] و نماد پایداری و استواری. همه منابع تاریخی، کوه [[ابوقبیس]] را یکی از دو اخشب مکه میدانند؛ اما در تعیین اخشب دیگر همنظر نیستند. بیشتر منابع اخشب دوم را کوه [[قعیقعان|قُعَیقَعان]] میدانند که در برابر ابوقبیس قرار دارد. افزون بر منابع تاریخی، در [[حدیث|حدیثهای]] نبوی نیز به اخشبان اشاره شده است. | '''اَخشبان''' نام دو کوه در [[مکه|مکه مکرمه]] و نماد پایداری و استواری. همه منابع تاریخی، کوه [[ابوقبیس]] را یکی از دو اخشب مکه میدانند؛ اما در تعیین اخشب دیگر همنظر نیستند. بیشتر منابع اخشب دوم را کوه [[قعیقعان|قُعَیقَعان]] میدانند که در برابر ابوقبیس قرار دارد. افزون بر منابع تاریخی، در [[حدیث|حدیثهای]] نبوی نیز به اخشبان اشاره شده است. | ||
==واژه شناسی== | ==واژه شناسی== | ||
{{جعبه نقل قول | عنوان= اخشبان در کلام پیامبر(ص)| نقلقول= مکه برقرار است، مادام که اخشبان پابرجا هستند. خداوند هنگام آفرینش آسمانها و زمین، مکه را محترم شمرده و میان این دو اخشب قرار داده است. |تاریخ بایگانی | | منبع = اخبار مکه، ج1، ص79. | تراز = چپ| عرض = 32۰px | اندازه خط = 12px|رنگ پسزمینه=#FFFFCC| گیومه نقلقول = | تراز منبع = چپ}} | |||
اخشبان تثنیه اخشب و جمع آن اَخاشِب است. اخشب به معنای هر چیز سخت، غلیظ و خشن و در کاربرد، به معنای کوهی صخرهای، بدون پوشش گیاهی، سخت و سنگی است.<ref>النهایه، ج2، ص32.</ref> در مکه و [[حرم|محدوده حرم]]، کوههایی گوناگون به این نام شهرت یافتهاند که مهمترین آنها کوههای احاطهکننده [[مسجدالحرام]] هستند که به اخاشب مکه شهرت یافتهاند.<ref>الفتن، ص22؛ تاج العروس، ج1، ص461، «خشب».</ref> منابع تاریخی از اخشبان مکه سخن گفتهاند که «جبجبین» نیز خوانده میشدند.<ref>معجم البلدان، ج1، ص122.</ref> | اخشبان تثنیه اخشب و جمع آن اَخاشِب است. اخشب به معنای هر چیز سخت، غلیظ و خشن و در کاربرد، به معنای کوهی صخرهای، بدون پوشش گیاهی، سخت و سنگی است.<ref>النهایه، ج2، ص32.</ref> در مکه و [[حرم|محدوده حرم]]، کوههایی گوناگون به این نام شهرت یافتهاند که مهمترین آنها کوههای احاطهکننده [[مسجدالحرام]] هستند که به اخاشب مکه شهرت یافتهاند.<ref>الفتن، ص22؛ تاج العروس، ج1، ص461، «خشب».</ref> منابع تاریخی از اخشبان مکه سخن گفتهاند که «جبجبین» نیز خوانده میشدند.<ref>معجم البلدان، ج1، ص122.</ref> | ||
==مصداقها== | ==مصداقها== | ||
===اخشب اول=== | ===اخشب اول=== | ||
همه این منابع کوه [[ابوقبیس]] را یکی از دو اخشب [[مکه]] میدانند؛ اما در تعیین اخشب دیگر همنظر نیستند. کوه ابوقبیس در جنوب و شرق [[کعبه]]<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص383.</ref>، مشرف بر [[صفا|کوه صفا]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص122.</ref>، نزدیکترین کوه به [[مسجدالحرام]] و برابر رکن [[حجرالاسود]] قرار دارد.<ref>الاستبصار، ص5.</ref> این کوه در روزگار [[جاهلیت]] به امین شهرت داشته<ref>المنتظم، ج1، ص138.</ref>؛ زیرا هنگام [[طوفان نوح]] حجرالاسود را در آن به ودیعت گذاشته بودند. درمنابع اسلامی، آن را نخستین کوهی دانستهاند که [[خداوند]] آفریده است.<ref>الاستبصار، ص5.</ref> بر پایه گزارش [[ابن بطوطه]] (<small> | همه این منابع کوه [[ابوقبیس]] را یکی از دو اخشب [[مکه]] میدانند؛ اما در تعیین اخشب دیگر همنظر نیستند. کوه ابوقبیس در جنوب و شرق [[کعبه]]<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص383.</ref>، مشرف بر [[صفا|کوه صفا]]<ref>معجم البلدان، ج1، ص122.</ref>، نزدیکترین کوه به [[مسجدالحرام]] و برابر رکن [[حجرالاسود]] قرار دارد.<ref>الاستبصار، ص5.</ref> این کوه در روزگار [[جاهلیت]] به امین شهرت داشته<ref>المنتظم، ج1، ص138.</ref>؛ زیرا هنگام [[طوفان نوح]] حجرالاسود را در آن به ودیعت گذاشته بودند. درمنابع اسلامی، آن را نخستین کوهی دانستهاند که [[خداوند]] آفریده است.<ref>الاستبصار، ص5.</ref> بر پایه گزارش [[ابن بطوطه]] (<small>درگذشت در 779ق.</small>) بر فراز این کوه [[مسجد|مسجدی]] قرار داشته و برخی بر این باور بودهاند که قبر [[حضرت آدم(ع)]] نیز بر آنجای دارد.<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص383.</ref> نیز او جایگاه [[پیامبر(ص)]] هنگام [[شق القمر|دو پاره شدن ماه]] (<small>شق القمر</small>) را همین کوه دانسته است.<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص383.</ref> | ||
===اخشب دوم=== | ===اخشب دوم=== | ||
خط ۱۷: | خط ۱۵: | ||
==اخشبان در روایات و ادبیات عرب== | ==اخشبان در روایات و ادبیات عرب== | ||
افزون بر منابع تاریخی، در حدیثهای نبوی نیز به اخشبان اشاره شده است. رسول خدا(ص) میفرماید: | افزون بر منابع تاریخی، در [[حدیث نبوی|حدیثهای نبوی]] نیز به اخشبان اشاره شده است. [[رسول خدا(ص)]] میفرماید: «[[مکه]] برقرار است، مادام که اخشبان پابرجا هستند.<ref>اخبار مکه، ج1، ص79.</ref> خداوند هنگام آفرینش آسمانها و زمین، مکه را محترم شمرده و میان این دو اخشب قرار داده است.»<ref>شرح معانی الآثار، ج2، ص260؛ عمدة القاری، ج8، ص161.</ref> اخشبان مکه در اشعار و ادبیات عرب پیش از [[اسلام]]<ref>المنمق، ص88؛ انساب الاشراف، ج1، ص72.</ref> و پس از آن<ref>کشف الغمه، ج1، ص74.</ref> به منزله نماد مکه و اهل آن<ref>السیرة النبویه، ج1، ص276، 285، 378؛ معجم ما استعجم، ج1، ص124.</ref> و کنایه از استمرار و پایداری دانسته شده است.<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص23.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۲۹: | خط ۲۷: | ||
| نویسنده = حامد قرائتی | | نویسنده = حامد قرائتی | ||
}} | }} | ||
* '''اخبار مکه''': الازرقی ( | * '''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت در 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق | ||
* '''الاستبصار فی عجائب الامصار''': یک نویسنده مراکشی ( | * '''الاستبصار فی عجائب الامصار''': یک نویسنده مراکشی (درگذشت در قرن6ق.)، بغداد، دار الشئون الثقافیه، 1986م | ||
* '''انساب الاشراف''': البلاذری ( | * '''انساب الاشراف''': البلاذری (درگذشت در 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق | ||
* '''تاج العروس''': الزبیدی ( | * '''تاج العروس''': الزبیدی (درگذشت در 1205ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1414ق | ||
* '''رحلة ابن بطوطه''': ابن بطوطه ( | * '''رحلة ابن بطوطه''': ابن بطوطه (درگذشت در 779ق.)، الرباط، آکادیمیة المملکة المغربیه، 1417ق | ||
* '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی ( | * '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (درگذشت در 942ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق | ||
* '''السیرة الحلبیه''': الحلبی ( | * '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (درگذشت در 1044ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1400ق | ||
* '''السیرة النبویه''': ابن هشام ( | * '''السیرة النبویه''': ابن هشام (درگذشت در 213/218ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، المکتبة العلمیه | ||
* '''شرح معانی الآثار''': احمد بن سلامه الطحاوی ( | * '''شرح معانی الآثار''': احمد بن سلامه الطحاوی (درگذشت در 321ق.)، به کوشش النجار، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416ق | ||
* '''عمدة القاری''': العینی ( | * '''عمدة القاری''': العینی (درگذشت در 855ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی | ||
* '''الفتن''': نعیم بن حماد المروزی ( | * '''الفتن''': نعیم بن حماد المروزی (درگذشت در 228ق.)، به کوشش سهیل زکار، بیروت، دار الفکر، 1414ق | ||
* '''کشف الغمه''': علی بن عیسی الاربلی ( | * '''کشف الغمه''': علی بن عیسی الاربلی (درگذشت در 693ق.)، بیروت، دار الاضواء، 1405ق | ||
* '''لسان العرب''': ابن منظور ( | * '''لسان العرب''': ابن منظور (درگذشت در 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق | ||
* '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی ( | * '''مراصد الاطلاع''': صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (درگذشت در 739ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق | ||
* '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، 1411ق | * '''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، 1411ق | ||
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی ( | * '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (درگذشت در 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م | ||
* '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری ( | * '''معجم ما استعجم''': عبدالله البکری (درگذشت در 487ق.)، به کوشش مصطفی السقاء، بیروت، عالم الکتب، 1403ق | ||
* '''المنتظم''': ابن الجوزی ( | * '''المنتظم''': ابن الجوزی (درگذشت در 597ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412ق | ||
* '''المنمق''': ابن حبیب ( | * '''المنمق''': ابن حبیب (درگذشت در 245ق.)، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب، 1405ق | ||
* '''النهایه''': ابن اثیر مبارک بن محمد الجزری ( | * '''النهایه''': ابن اثیر مبارک بن محمد الجزری (درگذشت در 606ق.)، به کوشش الزاوی و الطناحی، قم، اسماعیلیان، 1367ش. | ||
[[رده: | [[رده:کوههای مکه]] | ||
[[رده: | [[رده:مقالههای تکمیلشده]] |