چاه ابی‌عنبه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''چاه ابی‌عِنَبه'''، یکی از چاه‌های مشهور [[مدینه]] در [[حره وبره|حره غربی]] است که توقفگاه [[حضرت محمد(ص)]] در برخی غزوات بوده است.
{{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی
| عنوان = چاه ابی‌عنبه
| تصویر =
| اندازه تصویر =
| پیوند تصویر =
| توضیح تصویر =
| نوع =
| نام‌های دیگر = ابی‌عُتبه، عتبه
| وبگاه =
| مکان = [[مدینه]]، [[حره وبره|حره غربی]]
| طول =
| عرض =
| مساحت =
| ارتفاع =
| ژرفا =
| حجم =
| کرانه =
| جزیره‌ها =
| سرچشمه =
| رشته کوه =
| ریزشگاه =
| گونه =
| ویژگی‌های جغرافیایی = مکان مناسبی برای گردآوری سپاه [[حضرت محمد(ص)]]
| قدمت =
| بزرگ‌داشته شده نزد =
| یاد شده در = ضمنِ برخی روایات
| ویژگی یاد شده در متون مذهبی =
| باورها =
| اسطوره‌ها =
| احکام =
| آیین‌ها =
| وقایع تاریخی = توقفگاه سپاه حضرت محمد(ص) در [[غزوه نبرد|نبرد بدر]]، گردآوری سپاه اسلام برای فتح [[مکه]]
| توصیه‌های مذهبی =
| گفته‌های مشهور =
| بناها =
| طول جغرافیایی =
| عرض جغرافیایی =
}}
'''چاه ابی‌عِنَبه''' یا '''ابی‌عُتبه'''، یکی از چاه‌های مشهور [[مدینه]] در [[حره وبره|حره غربی]] است، که توقفگاه [[حضرت محمد(ص)]] در برخی نبردها مانند [[غزوه بدر|بدر]] و حمراء الاسد بوده و در ضمنِ برخی روایات به آن اشاره شده است.


<br />
این چاه در مسیر راه مدینه به [[مکه]] قرار داشت و تا سده سیزدهم قمری از آن یاد شده است. از موقعیت کنونی این چاه، آگاهی در دست نیست.
==نام==
==نام==
از چاه ابی‌عِنَبه، با نام ابی‌عُتبه،<ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج3، ص816؛ تاریخ دمشق، ج49، ص472؛ اسد الغابه، ج5، ص93.</ref> یا بئر عتبه<ref>موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص781-782.</ref> نیز یاد شده که به گمان، ناشی از تصحیف می‌باشد. برخی، چاه معروف به «وَدی بن امیر جمال حسین» از [[اشراف حسینی]] را از نام‌های متأخر این چاه دانسته‌اند.<ref>وفاءالوفا، ج3، ص143؛ الجواهر الثمینه، ص121.</ref> در برخی [[سفرنامه‌نویسی|سفرنامه‌های]] سده سیزدهم قمری، از این چاه با نام چاه «وزاد» یاد شده است.<ref>هدایة الحجاج، ص214.</ref> از سبب این نامگذاری‌ها، حفر کننده چاه و مالک آن گزارشی در دست نیست.
از چاه ابی‌عِنَبه، با نام ابی‌عُتبه،<ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج3، ص816؛ تاریخ دمشق، ج49، ص472؛ اسد الغابه، ج5، ص93.</ref> یا بئر عتبه<ref>موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص781-782.</ref> نیز یاد شده که به گمان، ناشی از تصحیف می‌باشد. برخی، چاه معروف به «وَدی بن امیر جمال حسین» از [[اشراف حسینی]] را از نام‌های متأخر این چاه دانسته‌اند.<ref>وفاءالوفا، ج3، ص143؛ الجواهر الثمینه، ص121.</ref> در برخی [[سفرنامه‌نویسی|سفرنامه‌های]] سده سیزدهم قمری، از این چاه با نام چاه «وزاد» یاد شده است.<ref>هدایة الحجاج، ص214.</ref> از سبب این نامگذاری‌ها، حفر کننده چاه و مالک آن گزارشی در دست نیست.
خط ۸: خط ۴۶:
چاه ابی‌عِنَبه، از چاه‌های معروف [[مدینه]] واقع در [[حره وبره|حره غربی]] مدینه، نزدیک به [[چاه سقیا|چاه سُقیا]]<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص165.</ref> و در مسیر راه مدینه به [[مکه]]<ref>نک: المغازی، ج1، ص335؛ معجم البلدان، ج2، ص86.</ref> است. فاصله این چاه را تا مدینه، با اختلاف یک<ref>الاماکن، ص167؛ الامکنة و المیاه، ج2، ص309؛ معجم البلدان، ج1، ص301.</ref> یا دو میل<ref>معجم مااستعجم، ج3، ص974؛ المعالم الاثیره، ص203.</ref> دانسته‌اند.  
چاه ابی‌عِنَبه، از چاه‌های معروف [[مدینه]] واقع در [[حره وبره|حره غربی]] مدینه، نزدیک به [[چاه سقیا|چاه سُقیا]]<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص165.</ref> و در مسیر راه مدینه به [[مکه]]<ref>نک: المغازی، ج1، ص335؛ معجم البلدان، ج2، ص86.</ref> است. فاصله این چاه را تا مدینه، با اختلاف یک<ref>الاماکن، ص167؛ الامکنة و المیاه، ج2، ص309؛ معجم البلدان، ج1، ص301.</ref> یا دو میل<ref>معجم مااستعجم، ج3، ص974؛ المعالم الاثیره، ص203.</ref> دانسته‌اند.  


==در رویدادهای تاریخی==
==در تاریخ==
از چاه ابی‌عنبه در منابع سیره و مغازی و در گزارش‌های برخی غزوه‌های [[حضرت محمد(ص)]] یاد شده است. در گزارشی، به‌هنگام رهسپاری مسلمانان برای [[غزوه بدر|نبرد بدر]]، پیامبر(ص) به قیس بن ابی‌صعصعه دستور داد تا شمار نیروهای سپاه را به او گزارش دهد. قیس پس از شمارش نفرات سپاه در کنار چاه ابی‌عنبه، گزارش آن را به وی داد.<ref>المغازی، ج1، ص26.</ref> پس از آن، پیامبر(ص) در همین مکان از سپاه سان دید و نوجوانان کم سنِ حاضر در سپاه را به [[مدینه]] بازگرداند.<ref>الطبقات، ج2، ص8؛ بهجة النفوس، ج1، ص319.</ref> برخی، توقف حضرت محمد(ص) را در کنار [[چاه سقیا]] دانسته‌اند.<ref>الطبقات، ج1، ص393.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، پیامبر(ص) در کنار چاه ابی‌عنبه، [[ابولبابه انصاری|ابولبابه]] را به عنوان جانشین خود در مدینه تعیین کرد و به مدینه بازگرداند.<ref>عیون الاثر، ج1، ص287.</ref>
از چاه ابی‌عنبه در منابع سیره و مغازی و در گزارش‌های برخی غزوه‌های [[حضرت محمد(ص)]] یاد شده است. در گزارشی، به‌هنگام رهسپاری مسلمانان برای [[غزوه بدر|نبرد بدر]]، پیامبر(ص) به قیس بن ابی‌صعصعه دستور داد تا شمار نیروهای سپاه را به او گزارش دهد. قیس پس از شمارش نفرات سپاه در کنار چاه ابی‌عنبه، گزارش آن را به وی داد.<ref>المغازی، ج1، ص26.</ref> پس از آن، پیامبر(ص) در همین مکان از سپاه سان دید و نوجوانان کم سنِ حاضر در سپاه را به [[مدینه]] بازگرداند.<ref>الطبقات، ج2، ص8؛ بهجة النفوس، ج1، ص319.</ref> برخی، توقف حضرت محمد(ص) را در کنار [[چاه سقیا]] دانسته‌اند.<ref>الطبقات، ج1، ص393.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، پیامبر(ص) در کنار چاه ابی‌عنبه، [[ابولبابه انصاری|ابولبابه]] را به عنوان جانشین خود در مدینه تعیین کرد و به مدینه بازگرداند.<ref>عیون الاثر، ج1، ص287.</ref>


خط ۲۲: خط ۶۰:
از مجموعه این گزارش‌ها بر می‌آید که آب این چاه قابل شُرب و مورد استفاده مردم [[مدینه]] بوده است.  
از مجموعه این گزارش‌ها بر می‌آید که آب این چاه قابل شُرب و مورد استفاده مردم [[مدینه]] بوده است.  


== وضعیت کنونی ==
==امروزه==
به رغم آنکه [[سفرنامه‌نویسی|سفرنامه‌نویسان]] سده سیزدهم قمری،‌ از این چاه یاد کرده‌اند<ref>هدایة الحجاج، ص214.</ref> از موقعیت کنونی آن آگاهی در دست نیست.
به رغم آنکه [[سفرنامه‌نویسی|سفرنامه‌نویسان]] سده سیزدهم قمری،‌ از این چاه یاد کرده‌اند<ref>هدایة الحجاج، ص214.</ref> از موقعیت کنونی آن آگاهی در دست نیست.


خط ۳۵: خط ۷۳:
  | نویسنده = سید علی خیرخواه علوی  
  | نویسنده = سید علی خیرخواه علوی  
}}
}}
* اسد الغابه فی معرفه الصحابه، علی بن محمد ابن الاثیر (۵۵۵-۶۳۰ق.)، بیروت، دارالکتاب العربی.
*'''اسد الغابه فی معرفه الصحابه'''، علی بن محمد ابن الاثیر (۵۵۵-۶۳۰ق)، بیروت، دارالکتاب العربی.
* الاماکن او ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، محمد بن موسی الحازمی ( - ۵۸۴ق.)
*'''الاماکن او ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه'''، محمد بن موسی الحازمی (م.۵۸۴ق)
* امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، احمد بن علی المقریزی ( -۸۴۵ق.) به کوشش محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق.
*'''امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع'''، احمد بن علی المقریزی ( -۸۴۵ق) به کوشش محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق.
* بهجة النفوس و الاسرار، عبدالله المرجانی ( -۶۹۹ق.)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دارالغرب الاسلامی، ۲۰۰۲م.
*'''بهجة النفوس و الاسرار'''، عبدالله المرجانی ( -۶۹۹ق)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دارالغرب الاسلامی، ۲۰۰۲م.
* تاریخ مدینه دمشق، علی بن الحسن ابن عساکر ( -۵۷۱ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
*'''تاریخ مدینه دمشق'''، علی بن الحسن ابن عساکر ( -۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
* التعریف بما آنست الهجره من معالم دارالهجره، محمد بن احمد المطری ( -۷۴۱ق.)، به کوشش الرحیلی، ریاض، دارالملک عبدالعزیز، ۱۴۲۶ق.
*'''التعریف بما آنست الهجره من معالم دارالهجره'''، محمد بن احمد المطری ( -۷۴۱ق)، به کوشش الرحیلی، ریاض، دارالملک عبدالعزیز، ۱۴۲۶ق.
* تفسیر ابن ابی حاتم (تفسیر القرآن العظیم)، ابن ابی حاتم ( -۳۲۷ق.)، به کوشش اسعد محمد، بیروت، المکتبه العصریه، ۱۴۱۹ق.
*'''تفسیر ابن ابی حاتم (تفسیر القرآن العظیم)'''، ابن ابی حاتم ( -۳۲۷ق)، به کوشش اسعد محمد، بیروت، المکتبه العصریه، ۱۴۱۹ق.
* الجواهر الثمینه فی محاسن المدینه، محمد کبریت الحسینی (م ۱۰۷۰ق)، به کوشش محمد حسن اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
*'''الجواهر الثمینه فی محاسن المدینه'''، محمد کبریت الحسینی (م ۱۰۷۰ق)، به کوشش محمد حسن اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
* فی محاسن المدینه، محمد کبریت الحسینی ( - ۱۰۷۰ق.)، به کوشش اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
*'''فی محاسن المدینه'''، محمد کبریت الحسینی (م.۱۰۷۰ق)، به کوشش اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
* خبار المدینه، محمد بن الحسن ابن زبالة ( -۱۹۹ق.)، به کوشش ابن سلامه، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۴ق.
*'''اخبار المدینه'''، محمد بن الحسن ابن زبالة ( -۱۹۹ق)، به کوشش ابن سلامه، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۴ق.
* الدر المنثور فی التفسیر بالماثور و هو مختصر تفسیر ترجمان القرآن، عبدالرحمن بن ابی‌بکر السیوطی (۸۴۹-۹۱۱ق.)، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۶۵ق.
*'''الدر المنثور فی التفسیر بالماثور و هو مختصر تفسیر ترجمان القرآن'''، عبدالرحمن بن ابی‌بکر السیوطی (۸۴۹-۹۱۱ق)، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۶۵ق.
* سنن ابی داود، ابو داود سلیمان بن الاشعث ( -۲۷۵ق.)، به کوشش سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۰ق.
*'''سنن ابی داود'''، ابو داود سلیمان بن الاشعث ( -۲۷۵ق)، به کوشش سعید اللحام، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۰ق.
* سنن الدارمی، عبدالله بن عبدالرحمن الدارمی ( -۲۵۵ق.)، بی جا، دار احیاء السنه النبویه، بی تا.
*'''سنن الدارمی'''، عبدالله بن عبدالرحمن الدارمی ( -۲۵۵ق)، بی جا، دار احیاء السنه النبویه، بی تا.
* سنن النسائی، احمد بن علی النسائی (۲۱۵-۳۰۳ق.)، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت، دارالفکر، ۱۳۴۸ق.
*'''سنن النسائی'''، احمد بن علی النسائی (۲۱۵-۳۰۳ق)، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت، دارالفکر، ۱۳۴۸ق.
* الطبقات الکبری ( الطبقه الخامسه من الصحابه)، محمد بن سعد ( -۲۳۰ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
*'''الطبقات الکبری ( الطبقه الخامسه من الصحابه)'''، محمد بن سعد ( -۲۳۰ق)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
* عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر (السیره النبویه)، فتح‌الدین محمد ابن سید الناس ( -۷۳۴ق.)، به کوشش ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ق.
*'''عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر (السیره النبویه)'''، فتح‌الدین محمد ابن سید الناس ( -۷۳۴ق)، به کوشش ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ق.
* المعالم الاثیره، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۱ق.
*'''المعالم الاثیره'''، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۱ق.
* معجم البلدان، یاقوت بن عبدالله الحموی ( -۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
*'''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی ( -۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
* معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، عبدالله بن عبدالعزیز البکری ( -۴۸۷ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق.
*'''معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع'''، عبدالله بن عبدالعزیز البکری ( -۴۸۷ق)، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق.
* المغازی، محمد بن عمر الواقدی ( -۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، موسسه الاعلمی، ۱۴۰۹ق.
*'''المغازی'''، محمد بن عمر الواقدی ( -۲۰۷ق)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، موسسه الاعلمی، ۱۴۰۹ق.
* موسوعه مرآة الحرمین الشریفین، ایوب صبری باشا ( -۱۲۹۰ق.)، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
*'''موسوعه مرآة الحرمین الشریفین'''، ایوب صبری باشا ( -۱۲۹۰ق)، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
* وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، علی بن عبدالله السمهودی ( -۹۱۱ق.)، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
*'''وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی ( -۹۱۱ق)، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
* هدایة الحجاج (سفرنامه مکه)، سید محمد رضا طباطبایی، به کوشش جعفریان، قم، مورخ، ۱۳۸۶ش.
*'''هدایة الحجاج (سفرنامه مکه)'''، سید محمد رضا طباطبایی، به کوشش جعفریان، قم، مورخ، ۱۳۸۶ش.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}{{اماکن مدینه}}
[[رده:چاه‌های مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی حجاز]]
[[رده:مکان‌های تاریخی عربستان]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:اماکن مدینه]]